اعتیاد به تریاک یکی از شایعترین و خطرناکترین انواع اعتیاد در ایران است، با این حال دو (روش) ترک شیره تریاک به وسیله روش های سنتی و زیر نظر پزشک متخصص امکان پذیر است. اما روش سنتی بدون نظارت پرشک بسیار خطرناک است و امکان اوردوز و مرگ را نیز دارد.
این ماده مخدر که از شیره خشک شده گیاه خشخاش به دست میآید، اثرات مخدر و آرامبخشی قوی دارد و باعث ایجاد وابستگی جسمی و روانی در مصرفکننده میشود.
ترک اعتیاد به تریاک فرایندی دشوار و پیچیده است که نیازمند تلاش و پشتکار فرد معتاد و همچنین حمایت خانواده و مراکز تخصصی درمان اعتیاد است.
در این مطلب از کلینیک تخصصی ترک اعتیاد طلوعی دیگر به بررسی مهمترین روشهای ترک اعتیاد به تریاک و نکات کلیدی در این زمینه خواهیم پرداخت.
شیره تریاک چیست؟
شیره تریاک، مادهای مخدر و بسیار اعتیادآور است که از صمغ خشخاش به دست میآید. این ماده غلیظ و تیره رنگ، با ظاهری براق و چرم مانند، از جوشاندن تریاک و تغلیظ آن تا رسیدن به غلظت عسلی به دست میآید.
شیره تریاک به دلیل داشتن مقادیر بیشتر مورفین و کدئین نسبت به تریاک، اثرات قویتر و اعتیادآوری بیشتری دارد.
علائم اعتیاد به شیره تریاک
علائم جسمانی:
- وابستگی و تحمل: فرد معتاد به مرور زمان برای رسیدن به همان سطح اثر قبلی، به مقادیر بیشتری از شیره تریاک نیاز پیدا میکند.
- خماری: در صورت قطع یا کاهش مصرف، علائم ناخوشایندی مانند تهوع، استفراغ، اسهال، لرزش، درد عضلانی، بیقراری و اضطراب بروز میکند.
- یبوست: شیره تریاک باعث کند شدن حرکات روده و یبوست شدید میشود.
- بیاشتهایی و کاهش وزن: به دلیل تهوع و بیاشتهایی، فرد معتاد ممکن است دچار کاهش وزن شود.
- خشکی دهان: شیره تریاک باعث خشکی دهان، گلو و پوست میشود.
- تنگی نفس: شیره تریاک میتواند باعث کند شدن تنفس و تنگی نفس شود.
- کوچک شدن مردمک چشم: مردمک چشم فرد معتاد به طور غیرطبیعی کوچک میشود.
- خارش پوست: خارش پوست، به خصوص در نواحی صورت و بازوها، از جمله علائم شایع اعتیاد به شیره تریاک است.
علائم رفتاری و روانی:
- وسوسه و اشتیاق شدید: فرد معتاد به طور مداوم به فکر مصرف شیره تریاک است و در تلاش برای تهیه و مصرف آن است.
- تغییر خلق و خو: علائمی مانند افسردگی، اضطراب، تحریکپذیری، بیقراری و پرخاشگری در فرد معتاد دیده میشود.
- انزوای اجتماعی: فرد معتاد به تدریج از دوستان، خانواده و فعالیتهای اجتماعی خود فاصله میگیرد.
- بیتوجهی به مسئولیتها: فرد معتاد به دلیل تمرکز بر مصرف شیره تریاک، نسبت به وظایف و مسئولیتهای خود بیتفاوت میشود.
- دروغگویی و فریبکاری: فرد معتاد برای پنهان کردن اعتیاد خود، به دروغگویی و فریبکاری متوسل میشود.
- تغییر در ظاهر: فرد معتاد ممکن است به دلیل بیتوجهی به بهداشت فردی، ظاهری نامرتب و آشفته داشته باشد.
- فعالیتهای پرخطر: فرد معتاد به دلیل اختلال در قضاوت و تصمیمگیری، ممکن است درگیر فعالیتهای پرخطر مانند رانندگی در حالت مستی یا روابط جنسی ناامن شود.
(روش) ترک شیره تریاک
ترک شیره تریاک، فرآیندی دشوار و پیچیده است که به تلاش و پشتکار زیادی از سوی فرد معتاد و همچنین حمایت اطرافیان و متخصصان نیاز دارد.
(روش) ترک شیره تریاک وجود دارد که به طور کلی به دو دسته روشهای سنتی و روشهای پزشکی تقسیم میشوند:
۱. روشهای سنتی:
۱. یکی از (روش) ترک شیره تریاک کاهش تدریجی مصرف است.
کاهش تدریجی مصرف یک روش موثر برای ترک اعتیاد به تریاک است. در این روش، فرد معتاد به تدریج و با تعهد به کم کردن مقدار مصرف شیره میپردازد تا در نهایت به مصرف صفر برسد. این روش نیازمند اراده و تعهد قوی از سوی فرد است و ممکن است به تنهایی دشوار باشد.
برای انجام این روش، میتوانید یک برنامه کاهش تدریجی تهیه کنید که تعیین کننده مقادیر مصرفی در طول زمان باشد. این برنامه باید توسط پزشک یا متخصص معتبر تهیه شود تا از نظر پزشکی مورد تأیید قرار گیرد.
همچنین، حمایت از خانواده، دوستان و افراد حرفهای نیز در این مسیر بسیار اهمیت دارد. آنها میتوانند شما را در این فرایند حمایت کرده و به شما کمک کنند تا اراده خود را حفظ کرده و به تدریج از اعتیاد خود رها شوید.
۲. استفاده از داروهای گیاهی
استفاده از داروهای گیاهی مانند عرق شاهتوت، گل گاوزبان و زعفران برای سمزدایی و کاهش علائم ترک، یکی از روشهایی است که برخی از افراد معتاد انتخاب میکنند. اما لازم به ذکر است که اثربخشی علمی این روشها هنوز به طور کامل ثابت نشده است و ممکن است با عوارض جانبی همراه باشد.
قبل از استفاده از هر گونه داروی گیاهی یا مکمل، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید. پزشک شما میتواند شما را راهنمایی کند و اطمینان حاصل کند که هیچ تداخل خطرناکی با داروهای دیگری که ممکن است مصرف کنید، ایجاد نمیشود.
همچنین، در صورت تصمیم به استفاده از داروهای گیاهی، مهم است که مقدار و نحوه مصرف آنها را به دقت رعایت کنید و هر گونه علائم ناخواسته را به پزشک خود اطلاع دهید.
۲. روشهای پزشکی:
۱. متادون درمانی
یکی از (روش) ترک شیره تریاک متادون است که یک داروی شبهاپیاوپیوئیدی است و به کاهش علائم ترک و ولع مصرف شیره کمک میکند. استفاده از متادون به عنوان یک روش درمانی برای کاهش اعتیاد به تریاک مورد استفاده قرار میگیرد. این روش باید تحت نظر پزشک متخصص انجام شود و دوز دارو به تدریج کاهش داده شود.
استفاده از متادون باید تنها زیر نظر پزشک متخصص و با رعایت دقیق دستورات و نکات تجویز شده انجام شود. این دارو ممکن است عوارض جانبی داشته باشد و برای افرادی که ممکن است به داروهای اپیوئیدی حساسیت داشته باشند یا شرایط پزشکی خاصی داشته باشند، مناسب نباشد.
اگر تصمیم به استفاده از متادون به عنوان روش درمانی برای ترک اعتیاد به تریاک دارید، حتما با پزشک خود مشورت کنید تا بهترین راهکار برای شما تعیین شود و این فرایند تحت نظر پزشک متخصص انجام شود.
۲. بوپرنورفین/نالتروکسان
یکی از (روش) ترک شیره تریاک بوپرنورفین
بوپرنورفین یک داروی نیمهسنتتیک است که به عنوان یک آگونیست جزئی گیرندههای اوپیوئیدی عمل میکند. این دارو در درمان اعتیاد به مواد اوپیوئیدی مانند تریاک یا هروئین تجویز میشود.
بوپرنورفین با کاهش تمایل به مصرف مواد و کمک به کاهش عوارض ترک، فرآیند ترک اعتیاد را آسانتر میکند.
برخی از مزایای استفاده از این دارو عبارتند از:
- کاهش ولع مصرف مواد
- کاهش علائم ترک
- کمک به حفظ یک زندگی بدون اعتیاد
- افزایش امنیت در ترک اعتیاد به دلیل کاهش خطر اوردوز و مرگ
اما مصرف همزمان بوپرنورفین و متادون میتواند خطر بروز عوارض جانبی مانند خوابآلودگی شدید، سردرگمی، مشکلات تنفسی و اختلالات گردش خون را افزایش دهد.
یکی از (روش) ترک شیره تریاک نالتروکسان است.
نالتروکسان یک آنتاگونیست گیرندههای اوپیوئیدی است که مسدود کننده این گیرندهها در مغز و سیستم عصبی است. به این معنی که فرد دیگر اثرات مواد مخدر مانند شادی و سرخوشی را حس نخواهد کرد.
نالتروکسان در فرمهای قرص، کپسول، تزریقی و ایمپلنت موجود است. این دارو برای بیمارانی که مواد را کاملاً ترک کردهاند تجویز میشود.
مصرف نالتروکسان در افرادی که به تازگی مواد مخدر مصرف کردهاند میتواند باعث بروز علائم ترک شدید شود. بنابراین باید حداقل ۷-۱۰ روز از آخرین مصرف مواد گذشته باشد.
در مجموع، بوپرنورفین و نالتروکسان هر دو داروهای موثری در درمان اعتیاد به مواد اوپیوئیدی هستند اما باید تحت نظر پزشک متخصص و با رعایت موارد احتیاطی مصرف شوند.
۳. یکی از (روش) ترک شیره تریاک سم زدایی سریع است.
در این روش فرد برای مدت کوتاهی در بیمارستان بستری می شود و داروهای مختلفی برای دفع سموم از بدن او تجویز می شود. این رویکرد نیاز به مراقبت های پزشکی دقیق دارد و ممکن است با عوارض جانبی همراه باشد
سم زدایی سریع یک روش پزشکی است که هدف آن تسریع روند حذف مواد سمی از بدن است. این شامل استفاده از بیهوشی و داروها برای کمک به بدن برای خلاص شدن سریع از ماده اعتیاد آور است. این روش معمولاً در یک بیمارستان یا مرکز تخصصی سم زدایی تحت نظارت متخصصان پزشکی انجام می شود تا از ایمنی و رفاه فردی که در حال سم زدایی است اطمینان حاصل شود.
توجه به این نکته مهم است که سم زدایی سریع می تواند خطرات و عوارضی داشته باشد و پیروی از توصیه ها و راهنمایی های پزشکی در طول این فرآیند بسیار مهم است. نظارت متخصصین مراقبت های بهداشتی برای مدیریت هر گونه عوارض جانبی بالقوه و اطمینان از یک فرآیند سم زدایی ایمن و موثر ضروری است.
۴. مشاوره و رواندرمانی
اعتیاد به شیره تریاک، علاوه بر وابستگی جسمی، دارای جنبههای روانی نیز میباشد. درمان اعتیاد به تریاک نیازمند رویکردهای گوناگونی است که شامل مشاوره و رواندرمانی نیز میشود. این روشها میتوانند به فرد معتاد کمک کنند تا علل اعتیاد خود را درک کند، با استرس و اضطراب مقابله کند و از عود مجدد جلوگیری کند.
مشاوره و رواندرمانی میتواند به فرد معتاد کمک کند تا الگوهای ناسالم رفتاری و افکار منفی خود را شناسایی کرده و به تغییر آنها بپردازد. این فرایند ممکن است زمانبر باشد، اما میتواند بهبود قابل توجهی در زندگی فرد ایجاد کند.
انتخاب بهترین روش برای ترک اعتیاد به تریاک بستگی به عوامل مختلفی دارد از جمله شدت اعتیاد، سابقه ترکهای قبلی، شرایط جسمانی و روانی فرد، و تمایل او. برای انتخاب بهترین روش، مهم است که با پزشک و متخصصان مشاوره کرده و برنامهای مناسب برای ترک اعتیاد خود تهیه کنید
ترک شیره تریاک چقدر طول میکشد؟
- مرحله سمزدایی (detoxification): در این مرحله، مواد مخدر از بدن خارج میشود. تریاک حاوی ماده مورفین است و ترک تدریجی آن به دلیل وجود این ماده، معمولاً ۱۲ تا ۲۱ روز طول میکشد. پس از آخرین دوز مصرف، علائم ترک شروع میشود که معمولاً ۶ تا ۲۴ ساعت بعد آغاز شده و تا ۷ تا ۱۰ روز ادامه دارد.
- مرحله درمان اعتیاد: در این مرحله، فرد باید به روشهای مختلف درمانی مانند مشاوره، گروهدرمانی و دارو درمانی متوسل شود تا به طور کامل از اعتیاد رها شود. این مرحله بسته به شرایط فرد و نوع درمان انتخابی، ممکن است چندین ماه تا یک سال یا بیشتر طول بکشد.
در مجموع، ترک کامل اعتیاد به شیره تریاک با توجه به مراحل فوق، حداقل ۳ تا ۴ هفته طول میکشد. اما برای ترک موفقیتآمیز و پیشگیری از عود مجدد، نیاز به پایبندی به برنامه درمانی و حمایتهای روانی-اجتماعی در طولانیمدت است
چگونه میتوان از عود مجدد اعتیاد به شیره تریاک پیشگیری کرد؟
برای پیشگیری از عود مجدد اعتیاد به شیره تریاک، چندین عامل مهم باید مورد توجه قرار گیرد:
عوامل فردی و روانی
- کنترل وسوسهها و افکار مرتبط با مصرف مواد
- بالا بردن انگیزه فردی برای ترک و پایبندی به آن
- کنترل غرور و اعتماد به نفس بیمورد
- گرفتن تصمیم جدی و قاطع برای ترک اعتیاد
- افزایش اعتماد به نفس
- مدیریت استرس، اضطراب و افسردگی
عوامل بین فردی و اجتماعی
- دوری از دوستان مصرفکننده و محیطهای آلوده
- عدم پذیرش دوستان ناباب و اصرار آنها برای مصرف مواد
- آموزش مهارتهای ارتباطی موثر و جراتورزی
- داشتن حمایت خانوادگی و نظارت بیشتر خانوادهها
- پیدا کردن سرگرمیهای سالم و مفید در اوقات فراغت
- پیدا کردن شغل مناسب و ایجاد ثبات اقتصادی
عوامل درمانی
- ترک کردن با انگیزه خود (نه به اجبار خانواده)
- استفاده از درمانهای علمی و پروتکلهای درمانی جامع
- استفاده توأمان از درمانهای روانشناختی، سیستمی و دارو درمانی
- بهرهگیری از تجربه افراد موفق در ترک اعتیاد
- نظارت بیشتر در مراکز ترک اعتیاد و آموزش به کارکنان
با توجه به این عوامل و اتخاذ راهکارهای مناسب در هر زمینه، میتوان احتمال عود مجدد اعتیاد به شیره تریاک را به طور چشمگیری کاهش داد و فرد را در مسیر بهبودی پایدار قرار داد.
در طول ترک شیره تریاک چه کمکی میتوانیم به فرد معتاد انجام دهیم؟
ترک شیره تریاک فرآیندی دشوار و طاقتفرسا برای فرد معتاد است و در این مسیر، حمایت و کمک اطرافیان نقشی حیاتی در موفقیت او ایفا میکند. در اینجا چند روش برای کمک به فرد معتاد در طول ترک شیره تریاک ارائه میشود:
حمایت عاطفی:
- گوش شنوا باشید: به حرفها و درد و دلهای فرد معتاد با صبر و حوصله گوش فرا دهید. بدون قضاوت و سرزنش، به او اجازه دهید تا احساسات و مشکلات خود را بیان کند.
- همدلی نشان دهید: سعی کنید خود را جای او بگذارید و شرایط او را درک کنید. به او اطمینان دهید که در این مسیر تنها نیست و شما در کنارش هستید.
- تشویق و انگیزه بخشی: به تلاشها و پیشرفتهای او در ترک اعتیاد توجه کنید و او را تشویق کنید. به او یادآوری کنید که چرا ترک اعتیاد برای او مهم است و چه فوایدی برای سلامتی و زندگی او خواهد داشت.
- صبوری داشته باشید: ترک اعتیاد فرآیندی زمانبر است و ممکن است با فراز و نشیبهایی همراه باشد. در لحظات سخت و ناامیدی، صبور باشید و از او حمایت کنید.
حمایت عملی:
- به او در انجام کارهای روزمره کمک کنید: ممکن است فرد معتاد در طول ترک، به دلیل علائم جسمی و روانی، در انجام کارهای روزمره مانند آشپزی، نظافت منزل و … نیاز به کمک داشته باشد. در این موارد، به او یاری برسانید.
- او را در مسیر رفتن به مراکز درمانی یا جلسات مشاوره همراهی کنید: حمایت شما در این مسیر میتواند به او انگیزه و قوت قلب بدهد.
- از او در برابر وسوسهها محافظت کنید: تا حد امکان، او را از قرار گرفتن در معرض موقعیتهایی که ممکن است او را به مصرف شیره ترغیب کند، دور نگه دارید.
- به او در پیدا کردن منابع و اطلاعات مفید کمک کنید: اطلاعات لازم در مورد روشهای ترک اعتیاد، مراکز درمانی و گروههای حمایتی را در اختیار او قرار دهید.
مراقبت از خودتان:
مراقب سلامت روان خود باشید: حمایت از فرد معتاد میتواند از نظر روحی و عاطفی برای شما نیز فشار زیادی داشته باشد. به سلامت روان خود نیز توجه کنید و در صورت نیاز از کمک متخصصان بهرهمند شوید.
از گروههای حمایتی برای خانوادهها و دوستان معتادان استفاده کنید: در این گروهها میتوانید با افرادی که تجربیات مشابهی دارند صحبت کنید و از راهنماییها و تجربیات آنها استفاده کنید.
به یاد داشته باشید که ترک اعتیاد یک فرآیند فردی است و هر کس با سرعتی خاص خود این مسیر را طی میکند. مهمترین کار شما این است که با صبر، حوصله و عشق از او حمایت کنید و به او در رسیدن به هدفش که رهایی از اعتیاد است، یاری برسانید.
سخن پایانی
ترک شیره تریاک، سفری سخت و چالشبرانگیز، اما در نهایت فایده های زیادی دارد شما میتوانید با صبر، اراده، حمایت اطرافیان و استفاده از کمکهای تخصصی، بر این تاریکی غلبه کنید و به روشنایی سلامتی و زندگی عاری از اعتیاد دست پیدا کنید.
به یاد داشته باشید که شما تنها نیستید. میلیونها نفر در سراسر جهان با مشکل اعتیاد دست و پنجه نرم میکنند، اما با تلاش و پشتکار میتوان بر این مشکل پیروز شوید.
اگر شما یا کسی که میشناسید در حال مبارزه با اعتیاد به شیره تریاک هستید، از کمک گرفتن دریغ نکنید. ما در کلینک تخصصی ترک اعتیاد طلوعی دیگر آماده خدمت رسانی به شما هستیم تا به شما در رسیدن به زندگی سالم کمک کنیم.