گل یا ماری‌جوانا یکی از انواع مواد مخدری است که در تمامی جوامع قابل دسترسی است. این ماده با کمترین قیمت خریداری می‌شود و در کوتاه‌ترین زمان بر روی ذهن و افکار فرد تأثیرگذار است.
ماری‌جوانا یک ماده محرک و اعتیاد آور و دومین مخدر پرمصرف دنیا پس از تریاک است که در میان جوانان و نوجوانان بسیار شایع است. در طی سالهای گذشته بسیاری از جوانان و نوجوانان به مصرف این ماده اعتیاد آور روی آورده‌اند. برای مصرف آن باید فواید و مضرات آن در تمامی شرایط مورد توجه افراد باشد و افراد نسبت به جزئیات آن آگاهی کامل داشته باشند.
برای این ماده نام ماری‌جوانا کمتر در کشور ما به کار می‌رود و نوجوانان آن را با اسامی علف، گراس یا گل می‌شناسند. اما در حقیقت همه این مواد جزء خانواده‌ای از مواد روان‌گردان هستند که “کانابیس‌ها” نامیده می‌شوند.
تقریباً ویژگی‌ها، اثرات و عوارض همه ترکیبات این خانواده مشابه یکدیگر است و تنها در شدت آنها تفاوت وجود دارد که به قدرت و نیرومندی ماده مصرف شده بستگی دارد.
در مطلب قبلی مختصری با ماری‌جوانا و تاریخچه آن آشنا شدیم. در ادامه این مطلب برای آشنایی بیشتر با ماده ماری‌جوانا و اینکه ببینیم عملکرد آن چگونه است؟ با کلینیک ترک اعتیاد طلوعی دیگر همراه باشید.
ماری‌جوانا چیست؟
ماری‌جوانا که در زبان انگلیسی به آن Marijuana می‌گویند و در فرهنگ عامه با نام‌های گراس، علف یا گل نیز شناخته می‌شود، یک مادهٔ فعال‌کنندهٔ روان است که از آن برای اهداف تفریحی یا درمانی استفاده می‌کنند.
ماری‌جوانا از برگ و گل گیاه شاهدانه به دست می‌آید و مانند همهٔ فرآورده‌های گیاه شاهدانه، تتراهیدروکانابینول (تی‌اچ‌سی) ترکیب مؤثر و عامل اصلی آثار سرخوشی‌آور آن است که تنها یکی از صدها ترکیب شناخته شده گیاه شاهدانه به شمار می‌رود.
شاهدانه گیاه سبز رنگی است که روند رشد یک سالهای دارد. برای این گیاه نام‌هایی انتخاب شده که معروف‌ترین آنها عبارت است از: ماری‌جوانا، کانابیس و شاهدانه.
به طور کلی این گیاه در سه نوع مختلف در سراسر جهان شروع به رشد می‌کند اما باید بدانید خاستگاه و مبدأ آن کشور آسیای شرقی است. نکته قابل توجه این است این گیاه برای رشد و حاصل شدن هیچ محدودیت مکانی ندارد و حتی در خانه نیز می‌توان آن را پرورش داد.
بنابراین به طور کلی می‌توان گفت، ماری‌جوانا به برگ‌ها، گل‌ها، ساقه‌ها و دانه‌های خشک شده گیاه شاهدانه اطلاق می‌شود که حاوی مواد روان‌گردان (تغییر دهنده ذهن) تتراهیدروکانابینول شیمیایی (تی. اچ. سی) و همچنین سایر ترکیبات مرتبط است.
مواد گیاهی شاهدانه را می‌توان در رزینی به نام حشیش یا مایع سیاه چسبنده‌ای به نام روغن حشیش نیز متمرکز کرد.
از مهم‌ترین آثار دلخواه ذهنی و جسمی ماری‌جوانا تمدد اعصاب، سرخوشی، درون‌نگری، خنده زیاد و افزایش اشتها به شمار می‌رود که باعث استفاده تفریحی از آن شده است.
از عوارض جانبی موقتی مصرف آن می‌توان به کاهش حافظهٔ کوتاه مدت، خشکی دهان، سرخیِ دیدگان، اختلال در مهارت‌های حرکتی و گاهی احساس اضطراب و وحشت اشاره کرد.
عوارض جانبی بلند مدت در برخی موارد شامل اعتیاد فکری، کاهش قوای ذهنی در افرادی که مصرف را از نوجوانی آغاز کرده‌اند و مشکلات رفتاری در کودکانی است که مادرانشان هنگام بارداری ماری‌جوانا مصرف می‌کرده‌اند.
ماری‌جوانا از گذشته به عنوان یک مادهٔ روان‌گردان تفریحی، داروی درمانی و در برخی مراسم‌های مذهبی استفاده می‌شد. استفاده از این ماده بیشتر به صورت تنفسِ دود حاصل از سوختن (تدخینی) و گاهی به صورت خوراکی است. اغلب در حالت تدخینی، گیاه خُرد شده را در کاغذ مخصوص پیچیده و به صورت سیگار شاهدانه آن را می‌کشند.
ماری‌جوانا رایج‌ترین ماده مخدر غیرقانونی مورد استفاده در جهان است که به در اشکال مختلفی مصرف می‌شود. معمولاً این ماده به صورت سیگار دستی (مفصل) یا در لوله (بنگ) دود می‌شود.
این ماده مخدر همچنین به شکل بلانت دود می‌شود. سیگاری که از تنباکو خالی شده و دوباره با مخلوطی از ماری‌جوانا و تنباکو پر شده است. دود ماری‌جوانا دارای بوی تند و متمایز شیرین و ترش است.
راه دیگر مصرف دارو مخلوط کردن برگ، گل، ساقه یا دانه گیاه با غذا یا دم کردن برگ‌ها به صورت چای است.
اولین نشانه‌ها از مصرف ماری‌جوانا به هزارهٔ سوم قبل از میلاد مربوط می‌شود. اما از اوایل قرن بیستم در اغلب کشورهای جهان، محدودیت‌هایی قانونی در مورد استفاده و فروش ماری‌جوانا و دیگر محصولاتِ گیاه شاهدانه وضع شد، طوری که حمل، مصرف و فروش آن در بیشتر کشورهای جهان غیرقانونی بود.
اما اخیراً ممنوعیت‌های قانونی ماری‌جوانا در کشورهای اروگوئه، کانادا، هلند و ۱۰ ایالت آمریکا برطرف شده است. علاوه بر این، در تعدادی از کشورهای دیگر مانند بریتانیا، اسپانیا، آلمان، ایتالیا و استرالیا و همچنین در ۳۲ ایالت از کشور آمریکا به عنوان یک درمانِ گیاهی با تجویز پزشک مورد استفاده قرار می‌گیرد که به عنوان ماری‌جوانای طبی از آن یاد می‌شود.
مکانیسم اثر ماری‌جوانا
ماری‌جوانا دارای ۴۸۳ ترکیب شیمیایی است که عمدهٔ اثرات حاصل از مصرف آن و به طور کلی همه محصولات گیاه شاهدانه به ۶۴ نوع کانابینوئید موجود در این گیاه بر می‌گردد.
در این میان کانابینوئیدهای تی‌اچ‌سی (تتراهیدروکانابینول) و سی‌بی‌دی (کانابیدیول) مهم‌ترین نقش را در ایجاد اثرات آن ایفا می‌کنند. تی‌اچ‌سی عامل اصلی اثرات سرخوشی‌آور و روان‌گردان ماری‌جوانا و سی‌بی‌دی باعث اثرات آرام‌بخشی آن است.
مکانیسم اثر ماری‌جوانا به عملکرد تتراهیدروکانابینول و تأثیرات آن بر گیرنده‌های مختلف عصبی مربوط است، تتراهیدروکانابینول به صورت آگونیست گیرنده کانابینویید شماره یک و دو (CB1 و CB2) عمل می‌کند که عامل اصلی تأثیرات روانی ماری‌جوانا است، تتراهیدروکانابینول بر گیرنده‌های مخدری (دلتا و مو اپیوئیدی) نیز برهم‌کنش دارد.
از مهم‌ترین علائم روانشناختی این مواد می‌تواند آرامش و سرخوشی باشد. در بعضی از افراد تغییراتی در حس و ادراک آنها به وجود می‌آید، مثلاً صدا را به صورت رنگ حس می‌کنند یا حس می‌کنند که زمان دارد کش می‌آید و یا نورها به رنگ‌های دیگر در آمده و حرکت می‌کنند.
ممکن است فرد خنده‌های بی جا داشته باشد و یا حرف‌های بی‌ربط بزند. علایم روانشناختی دیگر می‌تواند اضطراب، بی‌قراری و احساس خفیف بدبینی باشد. در نهایت مصرف این مواد می‌تواند منجر به سایکوز، توهم و هذیان شدید شوند.
