انسان‌ها هزاران سال است که الکل می‌نوشند، الکل هم یک ماده شیمیایی است و هم یک داروی روان‌گردان. تاریخچه الکل و اولین برخورد انسان با الکل باید از طریق میوه‌های گندیده اتفاق افتاده باشد.
چینی‌ها حداقل از ۹ هزار سال پیش و ایرانی‌ها حداقل از ۵۵۰۰ سال پیش نوشابه‌های الکلی تولید می‌کرده‌اند. تاکنون به تاریخچه الکل و کشف الکل نوشیدنی کمتر پرداخته شده، چرا که احتمالاً در این رابطه هنوز اطلاعات کامل وجود ندارد.
نوشیدنی‌های الکلی یا مشروبات الکلی نوشیدنی‌هایی هستند که حاوی مقدار قابل‌توجهی اتانول یا همان الکل هستند. الکل (اتانول یا الکل اتیل) ماده‌ای است که در آبجو، شراب و مشروبات الکلی باعث مستی می‌شود.
وقتی مخمر قندهای موجود در غذاهای مختلف را تخمیر می‌کند (بدون اکسیژن تجزیه می‌شود) الکل را ایجاد می‌کند. الکل به عنوان یک داروی خواب‌آور طبقه‌بندی می‌شود، به این معنی که در دوزهای بالا برای کاهش فشار سیستم عصبی مرکزی عمل می‌کند.
در دوزهای پایین‌تر اما الکل می‌تواند به عنوان یک محرک عمل کرده و احساس سرخوشی و پرحرفی ایجاد می‌کند، نوشیدن زیاد الکل همچنین می‌تواند منجر به کما یا حتی مرگ شود.
بدون شک انسان کوچ نشین و شکارچی با ماده‌ای که از تخمیر طبیعی و خود به خود قندها در طبیعت به دست می‌آمد (یعنی الکلی که حاصل از عسل مانده و کهنه یا میوه‌های فاسد شده و …) و مصرف آن سبب دگرگونی خلق او می‌شده، آشنا بوده است.
اما سؤال اینجاست که مصرف الکل از کجا شروع شد؟ می‌توان با اطمینان گفت اولین مصرف کنندگان الکل طبیعی، انسان‌های دوران ماقبل تاریخ بوده‌اند. اما آنچه در تاریخچه الکل مد نظر ماست تاریخ شروع تخمیر عمدی میوه‌ها و مواد نشاسته‌ای و … با هدف تهیه نوشیدنی‌های حاوی الکل توسط انسان است.
امروزه ما الکل را به شکل‌های مختلف مصرف می‌کنیم، انواع نوشیدنی‌های الکلی شامل نوشیدنی‌های الکلی تخمیری و نوشیدنی‌های الکلی تقطیری هستند. در ادامه برای آشنایی بیشتر با تاریخچه الکل در ایران و جهان با کلینیک ترک اعتیاد طلوعی دیگر همراه باشید.
تاریخچه الکل در جهان
شواهد و مدارک به دست آمده از کاوش‌های باستان‌شناسی نشان دهنده قدمت ۱۰ تا ۱۵ هزار ساله، کاربرد الکل در زندگی بشر است. سیر تحول در ساخت و مصرف مشروبات الکلی نیز خود داستانی شگفت انگیز است.
به احتمال زیاد نه سیب که تعدادی انجیر گندیده عامل گمراه شدن انسان بوده، انسانی در عصر ما قبل تاریخ انجیر گندیده‌ای را از زمین برداشته و آن را به دهان گذاشته است.
مزه تلخ و شیرینی در دهانش پخش و بعد الکل وارد خونش شده است. بعد از آن مغزش پیام جدیدی را ارسال می‌کند و خواهان الکل بیشتر می‌شود!
اولین برخوردهای انسان با الکل در میوه‌های گندیده باید کاملاً اتفاقی رخ داده باشد. پاتریک مک‌گاورن باستان شناس آمریکایی، بر این عقیده است که انسان بعد از اینکه با تأثیرات الکل آشنا شد، همه سعی خود را به کار گرفت تا بتواند آن را تولید کند و به طور مرتب بنوشد.
در واقع علاقه به الکل بسیار زودتر از آنی شکل گرفته که حدس زده می‌شد، مک گاورن در تحقیقات خود به نتایج جدیدی رسیده است. او کشف کرده است که در عصر حجر حدود ۹ هزار سال پیش ساکنین دهی در چین نوعی نوشیدنی با ۱۰ درصد الکل درست می‌کردند.
این نوشیدنی که به انگلیسی به آن مید (Mead) و در آلمانی مت (Met) می‌گویند، عمدتاً از عسل و آب درست می‌شود. در آلمانی اصطلاح دیگری هم به کار می‌رود که ترجمه آن “شراب عسل” می‌شود.
مک گاورن در ظروفی که از آن زمان به جا مانده، ذرات اسید تارتاریک و موم عسل پیدا کرده است. او در زمینه تشخیص بقایای الکل در اشیای مربوط به دوران ماقبل تاریخ تخصص و شهرت فراوانی دارد. ظاهراً چینی‌ها در آن دوران با میوه و عسل نوشیدنی‌های الکلی درست می‌کرده‌اند.
از نظر مک‌گاورن الکل به انسان‌ها کمک می‌کرده تا در شرایط سخت آن دوران زندگی راحت‌تری داشته باشند. برای همین هم در دوران نوسنگی تولید ابتدایی نوشیدنی‌های الکلی در مناطق مختلف دنیا رواج یافت.
آن طور که مردم‌شناسان و باستان‌شناسان گفته‌اند، در هزاران سال پیش پیشوایان دینی و کاهنان علاقه داشتند، از میوه‌های کاملاً رسیده و رو به گندیدگی استفاده کنند و استدلالشان این بود که این‌گونه میوه‌ها نوعی پادزهر برای سموم بدن در خود دارند.
گویا افرادی با تأسی به کاهنان، میوه‌های گندیده را خورده‌اند و در این تجربه ناخودآگاه مشروب الکلی را یافته و نوشیده‌اند. از آن پس الکل نقش مهمی در فرهنگ بشری پیدا کرده است.
همچنین علت دیگر مصرف گسترده الکل در دوران باستان، به دلیل نبود آب سالم و غیرآلوده و نیز سالم‌تر بودن الکل در آن روزگاران بوده است. البته آبجو در آن زمان نه فقط برای رفع تشنگی، بلکه به دلیل پر مایه و مغذی بودن و در برداشتن بسیاری از ویتامین‌ها و اسیدهای آمینه مفید، از جمله خوراکی‌های مکمل به شمار می‌رفته است.
در باره روش تولید الکل و مصرف آن، بعضی معتقدند که بشر خود گیاهانی را که دربردارنده قند بوده و تخمیرشان می‌توانست منجر به تولید الکل شود، کشت کرده و منکر وجود الکل به شکل طبیعی و قبل از تولید آن به دست انسان هستند.
از این رو، شکل تولید به نحوی بوده که مصرف آن به سرعت گسترش یافته است و این گستردگی، از همان ادوار اولیه منجر به بروز مشکلات و مسائل اجتماعی شده است.
مشروبات الکلی نوعی از مواد مخدر محسوب می‌شوند که به آنها مواد اعتیاد آور مغفوله نیز گفته می‌شود. تاریخچه استفاده از مشروبات الکی نسبت به سایر مواد مخدر طولانی‌تر است.
به صورتی که از نقاشی‌ها و نشانه‌های موجود در دیواره غارها باستان شناسان دریافتند که انسان‌های عصر حجر نیز از مشروب‌های الکلی استفاده می‌کردند.
در کتاب پزشک مخصوص فرعون (سینوهه) آمده است: (در کوچه‌های تنگ آن محله ده‌ها دکه مشروب فروشی وجود داشت که ملاحان شط نیل در آنجا شراب می‌نوشیدند و…)
در تاریخ گذشته توصیه کردن و اعتدال در مصرف مشروبات الکی دیده می‌شود. باستان شناسان در یافتند که ظاهراً مصری‌های باستان میانه روی در استفاده از مشروب را گذاشته‌اند.
همچنین چنگیز خان دستور اعتدال در مصرف مشروبات الکلی را این گونه مصوب کرده است: (سربازان نباید هفته‌ای بیش از یکبار مست کنند، البته، بهتر است که مطلقاً مست نکنند)
در حدود ۸۰۰ سال بعد عمل تقطیر الکل نوشته شد و سال‌ها بعد از الکل در علم پزشکی مورد استفاده قرار گرفت. اما اواسط قرن ۱۷ وسیله‌ای برای تفریح واقع شد.
تاریخچه الکل در ایران
از اولین نوشیدنی‌های بشر می‌توان شراب را نام برد که حتی قبل از پیدایش چای و قهوه کشف شده است. بعضی از محققان ساخت و کشف شراب را به ایرانیان باستان نسبت می‌دهند و می‌گویند که از آنجا به سایر نقاط جهان انتقال یافت.
لازم به ذکر است اولین کارخانه یا تولید شراب در نزدیکی شهر شیراز در دوران هخامنشیان به وجود آمد و هنوز بهترین شراب‌ها، آن شراب‌هایی است که به سبک کارخانه شیراز تولید می‌گردد.
در مطالعات باستانی مشخص شده که شراب سابقه‌ای بیشتر از ۷۰۰۰ سال دارد و تنها تمدن ۷۰۰۰ساله جهان هم تمدن ایران بوده. تا سال‌ها شراب نوشیدنی محبوب ملت‌ها بود و برای پذیرایی از مهمانان و مراسم‌های قربانی کردن و رسوم مذهبی و جشن‌ها و تفریحات از آن استفاده می‌شد.
بعدها با پیدایش سایر نوشیدنی‌ها نقش شراب کمتر و با ظهور ادیان جدید مصرفش منع شد، ولی همچنان در بین اقوام مسیحی محبوب است.
شراب ماده‌ای کاملاً طبیعی است که از تخمیر دانه‌های انگور به دست می‌آید، هرچند امروزه در کارخانه‌های صنعتی شراب را با روش‌های شیمیایی با مخمرها و مواد اولیه متنوعی تولید می‌گردد.
مک گاورن در تپه حاجی فیروز در شمال غربی ایران نیز قفسه‌های شراب پیدا کرده که مربوط به دوران ماقبل تاریخ است. در آنجا شراب را در ظروف در بسته به طوری که هوا وارد آن نشود، نگهداری می‌کردند.
ظاهراً مردم آن دهکده از پسته نیز به عنوان مزه استفاده می‌کردند. مک‌گاورن و هیئت تحقیقاتی‌اش تقریباً در همه آشپزخانه‌های آن دهکده به بقایای ظروفی که در آن شراب را نگه می‌داشتند، برخورده‌اند.
مک گاورن بر این باور است که نوشیدن الکل در آن منطقه، امتیاز ویژه مرفهین نبوده و همه مردان و زنان الکل می‌نوشیده‌اند.
مک گاورن همچنین در گودین تپه در ایران با اولین منبع آبجو که مربوط به ۵۵۰۰ سال پیش است، روبرو شده است. هنگام درست کردن آبجو، سنگ‌هایی هم شکل می‌گیرند که باید آن را از آبجو جدا کرد.
ولی ظروفی که در آن زمان در گودین تپه در آن آبجو درست می‌کردند، طوری ساخته شده بود که در حین ریختن آبجو سنگ‌ها بیرون نریزند.
اشپیگل آنلاین می‌نویسد که جالب است که کشوری که امروزه در آن نوشیدن مشروب ممنوع است و مجازات به همراه دارد، جزو قدیمی‌ترین تولیدکنندگان نوشیدنی‌های الکلی بوده است.
برای آشنایی با خدمات ترک الکل با نوین‌ترین روش‌های سم‌زدایی و ترک در کلینیک تخصصی ترک اعتیاد طلوعی دیگر و دریافت مشاوره رایگان به لینک خدمات ترک الکل مراجعه کنید.
