تریاک یک ماده مخدر قوی است که از گیاه خشخاش به دست می‌آید که قرن‌هاست برای درمان درد، القای خواب و ایجاد سرخوشی استفاده می‌شود، با این حال، تریاک یک جنبه تاریک نیز دارد که می‌تواند باعث اعتیاد، وابستگی، تحمل و کناره گیری شود؛ اما خوشبختانه راهی برای فرار ایمن و موفقیت آمیز از وابستگی به تریاک وجود دارد و آن سم زدایی سریع تریاک است.
سم زدایی سریع که به عنوان سم زدایی مواد افیونی فوق سریع (URD) یا سم زدایی آرام بخش نیز شناخته می‌شود، شامل تجویز داروهای آنتاگونیست در زمانی که بیمار تحت آرام بخشی یا بیهوشی است.
این رویکرد به طور مؤثر اثرات مواد افیونی را مسدود می‌کند و علائم ترک را در یک محیط کنترل شده از بین می‌برد.
کلینیک تخصصی ترک اعتیاد طلوعی دیگر، با استفاده از روش‌های ایمن و پیشرفته، سم زدایی سریع تریاک را انجام می‌دهد. این روش درمانی، می‌تواند به افراد کمک کند تا ترک درمان را با موفقیت پشت سر بگذارد.
تریاک چیست؟
تریاک یک ماده مخدر است که از دانه بذر خشخاش، گیاهی از خانواده Papaveraceae به دست می‌آید. تریاک حاوی چندین آلکالوئید مانند مورفین، کدئین و تباین است که روی سیستم عصبی مرکزی اثر می‌گذارند و باعث تسکین درد، آرام‌بخشی، سرخوشی و اعتیاد می‌شوند.
تریاک ماده خام بسیاری از مواد افیونی مصنوعی مانند هروئین، اکسی کدون و فنتانیل است. تریاک هزاران سال است که برای مقاصد دارویی و تفریحی استفاده می‌شود، اما اثرات منفی بر سلامت، جامعه و محیط زیست نیز دارد.
سم زدایی تریاک یا فرایند حذف تریاک از بدن و غلبه بر وابستگی فیزیکی به مواد مخدر است. این می‌تواند چالش برانگیز و ناراحت کننده باشد، اما معمولاً تهدید کننده زندگی نیست. سم زدایی تریاک را می‌توان با نظارت و حمایت پزشکی با خیال راحت انجام داد.
سم زدایی تریاک می‌تواند باعث طیفی از علائم ترک مانند اضطراب، دردهای عضلانی، تعریق، حالت تهوع، استفراغ و اسهال شود.
این علائم می‌تواند در عرض ۱۲ ساعت پس از آخرین دوز تریاک شروع شود و بسته به شدت اعتیاد و دوز دارو، چند روز یا چند هفته ادامه یابد.
برخی از افراد ممکن است توهم، تشنج یا تغییراتی در فشار خون یا ضربان قلب را تجربه کنند که نیاز به مراقبت پزشکی دارد.
روش‌های مختلفی برای سم‌زدایی تریاک وجود دارد، مانند کاهش تدریجی دارو، استفاده از دارو برای کاهش علائم یا مسدود کردن اثرات تریاک، یا انجام سم‌زدایی سریع تحت بیهوشی است.
بهترین روش به ترجیحات، سلامت و سابقه مصرف تریاک فرد بستگی دارد. برخی از افراد نیز ممکن است از مشاوره، درمان یا گروه‌های خودیاری برای پرداختن به جنبه‌های روانی و اجتماعی اعتیاد به تریاک و جلوگیری از عود سود ببرند.
روش‌های سم زدایی تریاک
روش‌های سم‌زدایی تریاک راه‌هایی برای حذف تریاک از بدن و کاهش وابستگی جسمی و روانی به مواد مخدر است. روش‌های مختلفی برای سم زدایی از تریاک وجود دارد که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. برخی از رایج‌ترین روش‌ها عبارتند از:
۱. کاهش تدریجی تریاک
این روش شامل کاهش تدریجی دوز تریاک در طول زمان است تا زمانی که فرد بتواند بدون علائم شدید ترک مصرف آن را متوقف کند.
این روش را می‌توان در خانه یا در کلینیک، با یا بدون کمک یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی انجام داد. کاهش تریاک بسته به دوز اولیه و سرعت کاهش می‌تواند از هفته‌ها تا ماه‌ها طول بکشد.
مزایای این روش این است که نسبت به ترک ناگهانی استرس کمتر و راحت‌تر است و به فرد اجازه می‌دهد تا خود را با زندگی بدون تریاک سازگار کند. اشکالات این روش این است که نیاز به انضباط و انگیزه دارد و ممکن است برای افراد مبتلا به اعتیاد شدید یا اختلالات روانی هم‌زمان مؤثر نباشد.
۲. درمان با کمک دارو (MAT)
این روش شامل استفاده از داروهایی مانند متادون، بوپرنورفین یا نالترکسون برای جایگزینی تریاک و پیشگیری یا کاهش علائم ترک است.
این داروها روی گیرنده‌های مشابهی مانند تریاک عمل می‌کنند، اما اثرات متفاوتی دارند. متادون و بوپرنورفین آگونیست‌های اپیوئیدی هستند، به این معنی که گیرنده‌ها را فعال می‌کنند و اثرات مشابه تریاک را ایجاد می‌کنند، اما در سطح پایین‌تر و پایدارتر می‌باشند.
نالترکسون یک آنتاگونیست مواد افیونی است، به این معنی که گیرنده‌ها را مسدود می‌کند و از تأثیر تریاک جلوگیری می‌کند.
MAT را می‌توان در یک کلینیک یا در خانه، تحت نظارت یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی انجام داد. MAT بسته به نیازها و اهداف فرد می‌تواند از ماه‌ها تا سال‌ها دوام بیاورد. مزایای MAT این است که خطر مصرف بیش از حد، عود و بیماری‌های عفونی را کاهش می‌دهد و کیفیت زندگی و عملکرد فرد را بهبود می‌بخشد.
معایب MAT این است که نیاز به مراجعه منظم به کلینیک و پیروی از رژیم دارویی دارد و ممکن است عوارض جانبی مانند یبوست، آرام بخش، افزایش وزن یا اختلال عملکرد جنسی ایجاد کند.
۳.سم زدایی سریع
این روش شامل استفاده از بیهوشی و داروهایی مانند نالوکسان یا نالترکسون برای دفع سریع تریاک از بدن و القای علائم ترک است. این روش فقط در بیمارستان یا کلینیک تخصصی و توسط پزشک متخصص قابل انجام است. سم زدایی سریع بسته به نوع و دوز داروهای مورد استفاده می‌تواند از ساعت‌ها تا روزها طول بکشد. مزایای این روش این است که طول مدت و شدت علائم ترک را کوتاه می‌کند و فرد را برای گزینه‌های درمانی بعدی آماده می‌کند. اشکالات این روش این است که گران، پرخطر و به طور بالقوه تهدید کننده زندگی است و به جنبه‌های روانی و اجتماعی اعتیاد به تریاک نمی‌پردازد.
۴. مداخلات روانی – اجتماعی
این روش‌ها شامل استفاده از گروه‌های مشاوره، درمانی یا خودیاری برای کمک به فرد برای مقابله با چالش‌های عاطفی و رفتاری اعتیاد به تریاک و بهبودی است.
این روش‌ها را می‌توان به صورت فردی یا گروهی، حضوری یا آنلاین، با یا بدون حمایت یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی انجام داد.
مداخلات روانی اجتماعی را می‌توان همراه با هر یک از روش‌های فوق یا به عنوان یک درمان مستقل استفاده کرد. مداخلات روانی اجتماعی بسته به نیازها و اهداف فرد می‌تواند از هفته‌ها تا سال‌ها طول بکشد.
مزایای این روش‌ها این است که انگیزه و مهارت فرد را برای ترک تریاک و جلوگیری از عود آن افزایش می‌دهد و به علل و پیامدهای اساسی اعتیاد به تریاک می‌پردازد.
اشکالات این روش‌ها این است که نیاز به زمان و تعهد دارند و ممکن است برای همه قابل دسترس یا مقرون به صرفه نباشند.
تفاوت درمان دارویی با سم زدایی تریاک
برخی از تفاوت‌های بین درمان دارویی و سم زدایی تریاک عبارتند از:
- درمان دارویی تریاک بیمار را در حالت وابستگی فیزیولوژیکی به آگونیست تریاک حفظ می‌کند، در حالی که سم زدایی تریاک وابستگی فیزیکی به تریاک را از بین می‌برد.
وابستگی فیزیولوژیکی به یک دارو، به معنی استفاده روزانه و مطابق نیاز بدن از آن داروست، تا جایی که بدن برای عملکرد صحیح خود و مقابله با تغییرات بیوشیمیایی طبیعی و ناشی از این دارو، به آن نیاز داشته باشد. در اینجا، داروی آگونیست تریاک به عنوان یک داروی مورد نیاز برای بیمار در نظر گرفته می‌شود.
سم زدایی تریاک، به معنی کاهش و پاک‌سازی تریاک از سیستم بدن است. در این فرایند، وابستگی فیزیکی به تریاک کاهش می‌یابد و بدن دیگر به آن نیازی ندارد.
بنابراین، درمان دارویی تریاک بیمار را در حالت وابستگی فیزیولوژیکی به آگونیست تریاک حفظ می‌کند و در عین حال، سم زدایی تریاک وابستگی فیزیکی به تریاک را از بین می‌برد.
- درمان دارویی تریاک در مقایسه با عدم درمان یا سم زدایی به تنهایی با کاهش خطر مصرف بیش از حد، مصرف جدی مراقبت‌های حاد مرتبط با مواد افیونی و مرگ و میر همراه است.
سم زدایی از تریاک به تنهایی به طور کلی منجر به پرهیز مداوم از مواد افیونی نمی‌شود و ممکن است خطر عود و مصرف بیش از حد را افزایش دهد.
- درمان دارویی تریاک مستلزم نگهداری طولانی مدت و نظارت منظم بر دوز و پایبندی دارو است. سم زدایی از تریاک را می‌توان در مدت زمان کوتاه‌تری انجام داد، اما ممکن است نیاز به نظارت و حمایت پزشکی شدیدتر در مرحله ترک داشته باشد.
- درمان دارویی تریاک ممکن است، عوارض کمتری نسبت به سم زدایی تریاک داشته باشد، مانند تهوع، استفراغ، اسهال، اضطراب، بی قراری و تغییرات فشار خون یا ضربان قلب. با این حال، درمان دارویی تریاک همچنین ممکن است باعث یبوست، افزایش وزن یا اختلال عملکرد جنسی شود.
- درمان دارویی تریاک ممکن است برای برخی از بیماران قابل قبول‌تر و قابل دسترس تر از سم زدایی از تریاک باشد، به خصوص اگر آنها سابقه تلاش ناموفق برای ترک تریاک، اعتیاد شدید، اختلالات روانی هم‌زمان یا درد مزمن داشته باشند.
سم زدایی از تریاک ممکن است توسط برخی از بیمارانی که می‌خواهند از وابستگی به مواد افیونی رهایی یابند، اعتیاد خفیف تا متوسط داشته باشند، یا منع مصرفی برای درمان دارویی تریاک دارند، ترجیح داده شود.
مراقبت‌های قبل و بعد از سم زدایی تریاک
سم زدایی سریع تریاک یک روش پزشکی است که شامل استفاده از بیهوشی و داروها برای دفع سریع تریاک از بدن و کاهش علائم ترک است. این یک درمان مستقل نیست، بلکه اولین قدم برای آماده سازی بیمار برای گزینه‌های بهبودی بیشتر است
قبل از انجام سم زدایی سریع از تریاک، بیمار باید:
با پزشک واجد شرایطی مشورت کنید که بتواند سلامت، سابقه پزشکی و مصرف تریاک آنها را ارزیابی کند و مشخص کند که آیا واجد شرایط و آمادگی برای انجام این عمل هستند یا خیر.
از دستورات پزشک در مورد نحوه آماده شدن برای انجام عمل مانند پرهیز از غذا و نوشیدنی برای چندین ساعت قبل، قطع مصرف تریاک حداقل ۲۴ ساعت قبل و ترتیب دادن برای حمل و نقل و مراقبت‌های بعدی پیروی کنید.
خطرات و مزایای این روش و همچنین عوارض احتمالی را بدانید و یک فرم رضایت آگاهانه را امضا کنید.
پس از انجام سم زدایی سریع از تریاک، بیمار باید:
- حداقل یک شب در بیمارستان یا کلینیک برای مشاهده و نظارت بمانید و داروهایی برای کنترل درد، حالت تهوع یا سایر ناراحتی‌ها دریافت کنید.
- به توصیه‌های پزشک در مورد نحوه مراقبت از خود در خانه مانند استراحت، هیدراته ماندن، تغذیه سالم و پرهیز از الکل و سایر داروها عمل کنید.
- برای جنبه‌های روانی و اجتماعی اعتیاد به تریاک، مانند مشاوره، درمان، درمان با کمک دارو یا گروه‌های خودیاری از متخصصان کمک بگیرید.
مزایا و معایب سم زدایی تریاک
- مزایا
- کاهش علائم ترک: سم زدایی سریع تریاک می‌تواند علائم ترک اعتیاد را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. این علائم می‌تواند شامل بی خوابی، بی قراری، اضطراب، تهوع، استفراغ، اسهال، درد شکم، و تعریق باشد. کاهش علائم ترک می‌تواند باعث شود که روند ترک آسان‌تر و قابل تحمل تر شود.
- کاهش خطر مرگ ناشی از مصرف ترک: ترک تریاک می‌تواند خطر مرگ را افزایش دهد. این خطر که به مدت طولانی و در دوزهای بالا تریاک مصرف کرده‌اند، بیشتر است. سم زدایی سریع تراک می‌تواند این خطر را کاهش دهد.
- افزایش احتمال موفقیت در ترک: سم زدایی سریع تراک می‌تواند احتمال موفقیت در ترک اعتیاد را افزایش دهد. این امر به این دلیل است که فرد پس از سم زدایی، علائم ترک اعتیاد را تجربه نمی‌کند و در نتیجه، بیشتر برای ادامه روند ترک اعتیاد دارد.
- معایب
- افزایش خطر عوارض جانبی: سم زدایی سریع تریاک می‌تواند عوارض جانبی را افزایش دهد. این عوارض جانبی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- واکنش‌های آلرژیک
- افزایش فشار خون
- افزایش ضربان قلب
- سرگیجه
- سردرد
- تهوع و استفراغ
- تعریق
- درد عدلانی
- اختلالات خواب
- هزینه بالای این روش: سم زدایی سریع تریاک یک روش گران قیمت است.
- نیاز به مراقبت‌های پزشکی در طول مدت زمان سم زدایی: سم زدایی سریع ترک باید تحت نظر پزشک انجام شود. این امر به این دلیل است که ممکن است در طول مدت زمان سم زدایی، دچار عوارض جانبی جدی شود.
سخن پایانی
سم زدایی سریع تریاک یکی از روش‌های ترک اعتیاد به این ماده مخدر است که در آن فرد در مدت زمان کوتاهی (معمولاً ۳ تا ۷ روز) از بدن خود سم تریاک را خارج می‌کند. این روش می‌تواند بسیار مفید باشد، از جمله کاهش عوارض ترک مصرف مواد ، کاهش خطر ناشی از ترک مصرف، و افزایش احتمال موفقیت در ترک مصرف است.
با این حال، سم زدایی سریع تریاک نیز دارای برخی معایب از جمله افزایش خطرات جانبی، هزینه بالای این روش، و نیاز به مراقبت‌های پزشکی در طول زمان سم زدایی است.
در نهایت، تصمیم گیری در مورد اینکه آیا سم زدایی سریع تریاک برای فرد مناسب است یا خیر، باید توسط یک متخصص پزشکی انجام شود. این متخصص باید وضعیت سلامتی فرد، میزان مصرف تریاک، و هدف از ترک اعتیاد را در نظر بگیرید.
