نیکوتین مایعی بی‌رنگ، با خاصیت بازی و فرار است و در معرض هوا به رنگ قهوه‌ای درآمده و بویی شبیه تنباکو تولید می‌کند. مضرات و عوارض نیکوتین فراوان بوده و حتی می‌تواند موجب مرگ افراد شود.
طبیعت نیکوتین به گونه‌ای است که گاهی به صورت تحریکی و گاهی مهاری عمل می‌کند. عمده‌ترین اثر نیکوتین، تحریک گذرا و اولیه و به دنبال آن دپرسیون مداوم است.
نیکوتین موجود در سیگار شدیداً مسموم کننده بوده و نیمه عمر نیکوتین ۱ الی ۲ ساعت است. ظرف ۱۵ ثانیه بعد از استنشاق سیگار، نیکوتین وارد مغز می‌شود و مونو اکسید کربن موجود در سیگار، سطح اکسیژن را در مغز کاهش می‌دهد.
در مطالب قبلی درباره اینکه نیکوتین چیست؟ تاریخچه نیکوتین و مضرات نیکوتین چیست و چگونه بر مغز اثر می‌گذارد؟ صحبت کردیم. در ادامه این مطلب برای آشنایی بیشتر با این ماده مضر و عوارض نیکوتین با کلینیک ترک اعتیاد طلوعی دیگر همراه باشید.
تاریخچه نیکوتین در ایران و جهان
مضرات نیکوتین چیست و چگونه بر مغز اثر می‌گذارد؟
عوارض کوتاه مدت مصرف نیکوتین
نیکوتین ماده‌ای کاملاً شیمیایی و بسیار سمی بوده و ۶۰ میلی‌گرم از آن می‌تواند باعث مرگ شخص بالغ شود. از طریق استنشاق دود یک سیگار معمولی حدود ۲ میلی‌گرم نیکوتین وارد بدن فرد می‌شود.
در چنین حالتی، فرد در حال بلعیدن و مصرف مقدار بسیار زیادی از مواد شیمیایی سمی بوده که به ارگان‌های حیاتی بدن نفوذ می‌کنند. زیاده روی در مصرف نیکوتین باعث بروز مسمومیت در افراد می‌شود که دارای علائمی است و در صورت بروز فرد باید سریعاً به اورژانس منتقل شود. این علائم شامل موارد زیر است:
- لرزش
- گیجی
- تهوع
- اسهال
- سردرد
- سرگیجه
- استفراغ
- عرق سرد
- عدم تمرکز
- رنگ پریدگی
- آب ریزش از دهان
- افزایش فشار خون
- لرزش و عرق سرد
عوارض نیکوتین و مسمومیت آن می‌تواند روی تمرکز تأثیر گذاشته و باعث ایجاد گیجی و اختلالات حسی در افراد شود. علاوه بر این، باعث اختلال در چرخه خواب شده و از خواب عمیق جلوگیری می‌کند و منجر به بیدار شدن‌های مکرر در طول شب و احساس خستگی در طول روز می‌شود.
عوارض بلند مدت مصرف نیکوتین
مصرف همیشگی و مزمن نیکوتین باعث ایجاد آسیب طولانی مدت به سلامت جسمی و روانی افراد می‌گردد. به طور کلی، عوارض نیکوتین در دراز مدت چندین نوع بیماری به وجود می‌آورد که به صورت کلی سلامت جسمی و روانی افراد را با خطر جدی مواجه می‌کند.
زمانی که شخص روزانه نیکوتین وارد بدن خود می‌کند، این ماده به آرامی نقشه قتل میزبان خود را می‌کشد و ناگهانی او را بر زمین می‌زند. این ماده عامل قطعی دست کم ۲۵ بیماری برای مصرف کننده است. در همین رابطه مهم‌ترین بیماری‌هایی که افراد در اثر مصرف نیکوتین در دراز مدت به آن مبتلا می‌شوند، عبارت‌اند از:
- سرطان
- بیماری‌های پوستی
- افزایش چین و چروک
- بیماری‌های قلب و عروق
- از کار افتادن شش‌ها و راه‌های تنفسی
مضرات و عوارض نیکوتین
۱. سرطان
به طور کلی از عوارض نیکوتین مبتلا شدن به انواع و اقسام سرطان‌های خطرناک است. نیکوتین خطر سرطان دهان، رحم، کبد، کلیه، مثانه، معده، لوزالمعده و خون را به شدت افزایش می‌دهد.
بر اساس تحقیقات انجام شده، خطر مرگ در اثر ابتلا به سرطان ریه در مردان ۲۲ درصد و در زنان سیگاری تا ۱۲ درصد بیشتر از افراد غیر سیگاری است.
کسانی که قلیان یا سیگار مصرف می‌کنند، تا حد زیادی در معرض ابتلا به سرطان دهان و ریه هستند. به طور کلی مصرف نیکوتین خطر ابتلا به سرطان سینه را در زنان افزایش می‌دهد.
در حقیقت زنانی که سیگار می‌کشند حدود ۳۰ درصد بیشتر از زنان غیرسیگاری در معرض سرطان سینه قرار دارند. زنانی که قبل از ۲۰ سالگی و یا حداقل ۵ سال قبل از اولین دوره بارداری شروع به سیگار کشیدن می‌کنند، بیشتر از سایر افراد در معرض خطر سرطان ریه قرار دارند.
۲. بیماری‌های قلبی و عروقی
همچنین مصرف نیکوتین سیگار خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را به شدت افزایش می‌دهد. در افراد سیگاری، احتمال حمله قلبی در سنین ۳۰ تا ۵۰ سالگی، ۵ برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری است.
مونوکسید کربن موجود در سیگار باعث می‌شود، تا فرایند خون‌رسانی و انتقال اکسیژن به اندام‌های حیاتی مانند قلب با اختلال روبرو شده و سرخرگ‌ها دچار گرفتگی شده و در نهایت فرد دچار حمله قلبی گردد.
۳. بیماری‌های تنفسی
۸۷ درصد از کل موارد ابتلا به سرطان ریه به دلیل مصرف سیگار و نیکوتین است. به طور به طور کلی، افراد سیگاری ۸ برابر بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به سرطان ریه قرار دارند. از سوی دیگر مصرف سیگار باعث بروز انواع بیماری‌های ریوی مانند برونشیت و آمفیزم در افراد می‌گردد.
۴. مشکلات ظاهر و پوست
از دیگر عوارض نیکوتین این است که پوست فرد به سرعت خشک و ملتهب شده و روند چین و چروک و پیری سرعت می‌گیرد. مصرف نیکوتین در انگشت‌ها، ناخن‌ها و دندان‌ها تأثیرات مخرب بسیاری را تحمیل می‌کند و باعث آسیب به بافت‌های پوست و ناخن در افراد سیگاری می‌شود.
۵. عوارض نیکوتین بر مغز و اعصاب
مهم‌ترین عوارض ماده روان‌گردان نیکوتین بر روی مغز و سیستم عصبی افراد است. مصرف این ماده باعث تغییرات فیزیکی و خلقی در فرد شده و مغز را به صورت غیر مستقیم وادار به ترشح دوپامین می‌کند.
در واقع وقتی شخصی نیکوتین مصرف می‌کند، میزان اندورفین در بدنش افزایش می‌یابد. این موضوع باعث می‌شود، میزان دوپامین در مدارهای پاداش مغز افزایش یابد. در نتیجه میل به مصرف این ماده در افراد افزایش می‌یابد.
به این صورت که بروز این حالت در مغز افراد، باعث ایجاد سرخوشی و احساسات خوشایند در فرد می‌شود. اما مانند سایر مواد مخدر و روان‌گردان دیگر، بدن و مغز فرد دچار حالت تحمل و مقاومت در برابر نیکوتین می‌گردد.
به طور کلی مصرف مکرر نیکوتین باعث می‌شود مغز نسبت به آن حالت تحمل پیدا کرده و حالات خوشایند به سرعت از بین برود و فرد مجبور شود، برای دستیابی به احساسات خوشایند قبلی مرتباً سیگار بکشد.
تأثیر سیگار بر مغز و قرار گرفتن مداوم در معرض نیکوتین باعث می‌شود، قسمت‌هایی از مغز که مرتبط با یادگیری، استرس و خودکنترلی است مختل شود.
این اختلال زمینه بیشتری را برای اعتیاد فراهم می‌کند. احساس لذت حاصل از مصرف نیکوتین دوام زیادی ندارد در نتیجه افراد را به سمت مصرف بعدی و بیشتر سوق می‌دهد.
۶. عوارض نیکوتین بر حافظه
تحقیقات بیان می‌کند، تجمع طولانی مدت این مواد شیمیایی و سمی باعث آسیب مغزی و نقص در حافظه و یادگیری می‌شود. مصرف نیکوتین برای مدت طولانی مدت بر حافظه آینده‌نگر، عملکرد اجرایی و حافظه فعال اثر منفی می‌گذارد و منجر به حواس‌پرتی می‌شود.
این سه مورد زیربناهای اصلی ما برای توانایی‌های روزمره، یادگیری و به خاطر سپردن است که بدون آنها داشتن زندگی نرمال و متعادل بسیار دشوار می‌شود.
اینکه اثر نیکوتین بر دستگاه عصبی و حافظه زیاد است انکارناپذیر بوده، اما هر زمان که آن را ترک کنید متوجه می‌شوید که توانایی شناختی شما بهبود یافته است.
به این صورت که با افزایش ضخامت قشر مغز که در واقع مربوط به پردازش اطلاعات و حافظه است، می‌تواند فرایندهای ذهنی را بهبود دهید.
۷. عوارض نیکوتین بر خواب
افراد سیگاری در عملکرد خواب خود دچار مشکل هستند و احساس خستگی و خواب آلودگی می‌کنند، مصرف سیگار و نیکوتین باعث هوشیاری و بیدار نگه‌داشتن شما می‌شود، بنابراین بهتر است در زمان خواب از مصرف محصولات حاوی نیکوتین بپرهیزید.
به همین دلیل، افراد بعد از ترک تا مدتی در خوابیدن دچار مشکل هستند و ممکن است نتوانند به خواب عمیق بروند یا نتوانند به راحتی بخوابند، اما به مرور زمان این مشکل حل خواهد شد.
در واقع تأثیر مثبتی که نیکوتین بر مغز دارد این است که تعدیل‌کننده است و زمانی که ذهن شما خسته است، همچنان آن را هوشیار نگه می‌دارد یا زمانی که استرس دارید باعث بهبود این حس در شما می‌شود.
عوارض دود کردن تنباکو
به طور معمول بیشتر افراد ماده نیکوتین را ازطریقِ دود کردنِ تنباکو وارد بدن می‌کنند. اما با کشیدن آن از راه بینی، جویدن تنباکو یا استفاده از درمان‌های جایگزین نیکوتین (NRTs) مانند آدامس، قرص، چسب و وسایل کمک تنفسی تنباکو هم ممکن است آن را دریافت کنند.
طبق برآوردهای انجام شده، کشیدن سیگار پرطرفدارترین راه مصرف تنباکو و دریافت نیکوتین است. بنا بر آمار سازمان بهداشت جهانی (WHO) در سراسر دنیا بیش از یک میلیارد نفر مصرف کننده‌ی تنباکو وجود دارد.
تقریباً ۱۶٫۷ درصد از مردان بزرگسال و ۱۳٫۶ درصد از زنان بزرگسال در ایالات متحده‌ی آمریکا به اشکال مختلف تنباکو مصرف می‌کنند.
در نهایت مصرف آن سالیانه باعث ۴۸۰ هزار مرگ در این کشور می‌شود و همچنین بیش از ۱۶ میلیون نفر هم در ایالات متحده دچار بیماری‌ای هستند که به خاطر سیگار کشیدن به آن مبتلا شده‌اند.
بنا بر آمارهای رسمی، مرگ‌ومیرهایی که بر اثر مصرف سیگار اتفاق می‌افتد، بیش از کل مرگ‌ومیرهای ناشی از ایدز، تصادفات خودرویی، قتل، خودکشی، مصرف الکل و سوءمصرف داروست.
