قلیان چیست؟ قلیان یا (نرگیل) یک وسیله سنتی است که برای استعمال تنباکو و تولید دود به کار می‌رود. علاوه بر سیگار، اعتیاد به قلیان نیز می‌تواند برای افراد مضرات قابل توجهی به همراه داشته باشد.
ماده اعتیاد زا در هر دو مورد، نیکوتین است. اما مشکلات دیگری نیز با استفاده از قلیان وجود دارند که باید به آنها توجه کنیم.
یکی از مشکلات قلیان، امکان انتقال باکتری‌ها است. با توجه به استفاده گروهی و دسته‌جمعی از قلیان، می‌تواند زمینه ساز منتقل شدن باکتری‌ها باشد. همچنین، عبور دود قلیان از آب و رطوبت می‌تواند آسیب بیشتری به سیستم تنفسی فرد از جمله ریه‌ها وارد کند.
بررسی‌های علمی نشان می‌دهد که کشیدن یک کله (سر) قلیان در مقایسه با یک عدد سیگار، حدوداً ۱۲ برابر بیشتر دود، ۵ برابر بیشتر قیر، ۲ برابر بیشتر نیکوتین و ۲ برابر بیشتر منوکسید کربن وارد بدن می‌کند و به ازای هر ۴۵ دقیقه تا یک ساعت کشیدن قلیان، به اندازه ۵ بسته سیگار، دود وارد بدن انسان می‌شود.
کلینیک ترک اعتیاد طلوعی دیگر با کمک متخصصین حرفه‌ای از ابتدای مراحل ترک قلیان تا بعد از آن، با شما همراه خواهند بودند.
قلیان چیست؟
قلیان چیست؟ یک ابزار کشیدن دود است که در آن توتون و تنباکو در یک ظرف آب قرار داده می‌شود و با استفاده از زغال داغ، دود آن تولید می‌شود. این دود سپس از طریق یک شلنگ به دهان فرد کشیده می‌شود.
قلیان در خاورمیانه، آسیای مرکزی و شمال آفریقا به صورت فراوان یافت می‌شود. بنا بر شواهد موجود، قلیان از ایران به سایر نقاط جهان از جمله هند و مصر راه یافت.
دود قلیان حاوی مواد شیمیایی مضر زیادی از جمله نیکوتین، قیر، مونوکسید کربن و مواد سرطان‌زا است.
روش کار قلیان به این صورت است: مواد سوختنی مانند تنباکو، زغال یا میوه در فویل قرار می‌گیرند. سپس فویل روی مواد سوختنی قرار داده می‌شود و به کمک جمجمه یا سنگ کوچک، مواد سوختنی خوب تثبیت می‌شود.
سپس، پیپ قلیان را در داخل مواد سوختنی فرو می‌برند و به دقت و به‌آرامی آن را روی شلنگ متصل می‌کنند. استفاده‌کننده قلیان سپس به کمک دهان، از شلنگ قلیان می‌کشد و دود را به داخل دهان می‌کشد.
به عنوان روشی سنتی و اجتماعی، استفاده از قلیان معمولاً به همراه مراسم خاصی همراه است که پروتکل‌ها و آداب خاصی دارد. در برخی جوامع، استفاده از قلیان ممکن است به عنوان یک رسم و ارتباط اجتماعی مورد استفاده قرار گیرد.
علائم وابستگی به قلیان چیست؟
- تمایل شدید به کشیدن قلیان: این تمایل ممکن است به قدری شدید باشد که فرد حتی در شرایطی که برایش خطرناک است، مانند رانندگی یا کار با دستگاه‌های سنگین، به کشیدن قلیان ادامه دهد.
- اضطراب و بی‌قراری در صورت عدم دسترسی به قلیان: هنگامی که فرد به قلیان دسترسی نداشته باشد، ممکن است دچار اضطراب، بی‌قراری، تحریک‌پذیری و خستگی شود.
- افزایش تحمل به نیکوتین: با گذشت زمان، بدن فرد به نیکوتین عادت می‌کند و برای رسیدن به همان اثر اولیه، نیاز به مصرف نیکوتین بیشتری پیدا می‌کند.
- افزایش مصرف قلیان در طول زمان: افراد وابسته به قلیان معمولاً در طول زمان مصرف قلیان خود را افزایش می‌دهند.
- تجربه علائم ترک در صورت ترک قلیان: هنگامی که فرد قلیان را ترک می‌کند، ممکن است دچار علائم ترک مانند سردرد، اضطراب، تحریک‌پذیری و خستگی شود. این علائم معمولاً در چند هفته اول ترک قلیان از بین می‌روند.
آیا قلیان اعتیاد آور است؟
قلیان می‌تواند اعتیاد آور باشد. برای توضیح بیشتر، باید به عامل اصلی اعتیاد در قلیان، یعنی نیکوتین، توجه کنیم.
نیکوتین یک ماده شیمیایی است که در برخی از مواد قلیان وجود دارد. این ماده می‌تواند به راحتی به خون جذب شده و به مغز منتقل شود، این عامل باعث ایجاد وابستگی در افراد می‌شود.
نیکوتین به عنوان یک ماده معتاد کننده، تأثیراتی بر روی سیستم اعصاب مرکزی دارد. با مصرف مکرر نیکوتین، بدن شروع به تطبیق با این ماده می‌کند و برنامه‌های عصبی و شیمیایی خاصی ایجاد می‌شود که به دستور مصرف نیکوتین تعامل پیدا می‌کنند.
به همین دلیل است که مصرف مکرر نیکوتین می‌تواند به ایجاد وابستگی فیزیکی و روحی منجر شود.
در نتیجه، اگر قلیان حاوی موادی باشد که نیکوتین دارند و استفاده از آن مداوم باشد، شخص می‌تواند به نیکوتین اعتیاد پیدا کند. اعتیاد به نیکوتین می‌تواند به صورت فیزیکی (با علائم بدنی مانند عصبانیت، اضطراب، سردرد و…) یا روانی (با احساس وابستگی و نیاز به قلیان برای کاهش استرس و راحتی) تجربه شود.
دود قلیان حاوی چه ترکیباتی است؟
دود قلیان یا آبگیر، شامل ترکیبات مختلفی است که در فرآیند سوختن مواد قلیانی ایجاد می‌شوند. ترکیبات اصلی در دود قلیان عبارتند از:
- کربن مونوکسید (CO): این گاز برای سوختن ماده قلیانی تشکیل می‌شود و می‌تواند به بدن انسان آسیب برساند، زیرا با ترکیب هموگلوبین در خون ترکیب شده و باعث کاهش نقل و انتقال اکسیژن به اندام‌ها می‌شود.
- ترکیبات نیکوتین: نیکوتین یک محرک اعتیاد است که در سیستم عصبی اثر می‌گذارد. این ماده روان انگیز باعث شده است که مصرف قلیان به عنوان یک عادت اعتیادآور شناخته شود.
- ترکیبات آلدهید: آلدهیدها در دود قلیان به عنوان مواد مشتق از سوختن ماده قلیانی تشکیل می‌شوند. این مواد ممکن است باعث تحریک مجاری تنفسی و تهوع شوند.
- ذرات معلق: دود قلیان حاوی ذرات ریز معلقی است که از سوختن مواد قلیانی و ترکیبات مختلفی که در آنها وجود دارد، به وجود می‌آید. این ذرات معلق می‌توانند آلوده باشند و تنفس آنها ممکن است به سلامتی افراد آسیب برساند.
لطفاً به خاطر داشته باشید که لیست ترکیبات فوق تنها ترکیبات اصلی است و دود قلیان همچنین ممکن است شامل ترکیبات مختلف دیگری، شامل گلایکول پروپیلن (PG) و گلیسیرول (VG)، طعم دهنده‌ها و سایر مواد افزودنی نیز باشد.
اما مهم‌ترین عامل اعتیادآوری دود قلیان همچنان ماده نیکوتین است.
چند نوع قلیان وجود دارد؟
بر اساس منابع مختلف، انواع مختلف قلیان عبارتند از:
- قلیان چوبی: جنس بدنه و اجزای آن از چوب ساخته می‌شود که در کارگاه‌ها و کارگری‌ها با اشکال متنوع تولید می‌شود.
- قلیان برنجی: جنس این نوع قلیان از برنج (برنز) می‌باشد و برخی از آنها کار شده و در صنایع دستی تولید می‌شوند. این نوع قلیان‌ها اغلب قیمت بالایی دارند.
- قلیان کریستالی: جنس بدنه این قلیان از شیشه و پیرکس است و با رنگ‌های متنوع در بازار یافت می‌شود. این نوع قلیان‌ها تنوع بسیاری دارند که قیمت‌های گوناگونی نیز دارند.
- قلیان عربی: این نوع قلیان در کشورهای عربی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
همچنین، قلیان‌ها به دو دسته سنتی و مدرن تقسیم می‌شوند. قلیان سنتی از جنس‌های مختلفی مانند شیشه، کوزه، چوب و نارگیله ساخته می‌شود، در حالی که قلیان مدرن از موادی مانند استیل و شیشه ساخته می‌شود.
اجزا تشکیل دهنده قلیان چیست؟
قلیان چیست؟ قلیان یا “نرگیل” یک وسیله سنتی است که معمولاً در برخی کشورها برای استراحت و لذت بردن از دود قلیان استفاده می‌شود. یک قلیان معمولاً از چند قسمت تشکیل شده است:
- شلنگ: این بخش قلیان معمولاً بلندترین قسمت است و از جنس لوله هسته‌دار مانند چوب یا شیشه تهیه می‌شود. شلنگ در قسمت بالا (نزدیک به دهان استفاده‌کننده) به فیلتر شلنگ متصل شده و در قسمت پایین به پیپ قلیان متصل می‌شود.
- پیپ قلیان: این بخش قلیان یک لوله بلند و باریک است که به شلنگ و حرارت‌های مواد سوختنی متصل است. در این قسمت، مواد سوختنی مانند تنباکو، زغال، میوه ترکیب و سوخته می‌شوند و دود تولید می‌کنند.
- فیلتر شلنگ: فیلتر شلنگ به شکل یک قطعه کوچک است که به شلنگ متصل می‌شود تا در خارج شدن دود، بخشی از مواد آلوده را جذب کند و به دلایل بهداشتی، تفکیک کند. معمولاً فیلترها از مصرف یک‌باره هستند و باید به‌صورت منظم تعویض شوند.
- فویل: قبل از قرار دادن سوختنی در پیپ قلیان، معمولاً یک برگ فویل از جنس آلومینیوم بر روی سطح سوختنی قرار می‌دهند. فویل نقش حفظ فاصله بین سوختنی و پیپ قلیان را دارد و همچنین کمک می‌کند تا سوختنی به طور یکنواخت و بهتری سوخته شود.
سخن پایانی
در مورد شکستن هنجارهای اجتماعی کشیدن قلیان در کنار داروها و مشاوره‌های مرسوم، نیاز به سیاست‌های قوی کنترل دخانیات است.
تأثیر قیمت و مالیات بر دخانیات بر رفتار مصرف کنندگان قلیان، می‌توان گفت که نقش آن در ترغیب به ترک قلیان مهم است.
سیاست‌های متناقض در این خصوص می‌تواند تأثیرگذاری معکوسی داشته باشد و برای برخی مردم کشیدن قلیان را هنوز هم به‌صرفه‌تر از ترک آن بکند.
اگر قلیان در مکان‌های عمومی مانند کافه‌ها و رستوران‌ها ممنوع شود یا با محدودیت‌های هزینه‌ای قابل مصرف شود، این ضریب هنجار خوابیدگی به این رفتار را کاهش خواهد داد و فرصت بیشتری برای ترک قلیان به مصرف کنندگان خواهد داد.
