در دو مطلب قبل درباره اینکه روش درمانی RTMS یا تحریک مغناطیسی مغز مکرر چیست؟ و چه کاربردی دارد، صحبت کردیم. در این مقاله به عوارض و مزایای روش RTMS می‌پردازیم.
آر تی ام اس (RTMS ) چیست؟ تاریخچه شیوه درمانی آر تی ام اس RTMS
کاربردهای روش درمانی RTMS در درمان بیماری‌ها
آرتی ام اس یک روش غیر تهاجمی و بدون استفاده از دارو است که از پالس‌های مغناطیسی برای نفوذ به جمجمه و ایجاد تغییرات ساختاری در مغز استفاده می‌کند.
در صورتی که پالس‌ها به صورت متوالی و به سرعت تجویز شوند، تحت عنوان تحریک مغناطیسی مغز مکرر repetitive TMS یا RTMS نامیده می‌شود که می‌توانند تغییرات پایدارتری در فعالیت مغزی ایجاد کنند.
معمولاً زمانی از روش درمانی تحریک مغناطیسی مغز مکرر استفاده می‌شود که درمان‌های دارویی و روانی اثربخشی لازم را نداشته باشند. در ادامه برای آشنایی بیشتر با مزایای روش RTMS برای بیماری‌های مختلف و عوارض آن با کلینیک ترک اعتیاد طلوعی دیگر همراه باشید.
مزایای روش RTMS
استفاده از روش درمانی RTMS مزایای متعددی دارد و معمولاً روانپزشکان باتجربه و متخصص به دلیل این مزایای متعدد این روش درمانی را پیشنهاد می‌دهند.
اغلب می‌تواند خیالتان بابت دریافت روش درمانی TMS راحت باشد، چرا که عوارض درمان دارویی نسبت به درمان با دستگاه آر تی ام اس بسیار بیشتر بوده و این خود یکی از مهم‌ترین مزایای روش RTMS است.
یکی از بزرگ‌ترین مزایای درمان افسردگی با دستگاه TMS این است که بیماران وابستگی خود را به داروهای ضدافسردگی بسیار کاهش داده یا کامل حذف کرده‌اند.
داروهای درمانی عوارضی مانند افزایش وزن، کاهش وزن، خواب‌آلودگی، بی‌خوابی، خستگی، ناراحتی معده یا مشکلات جنسی و… را به همراه دارد، اما استفاده از شیوه درمانی RTMS شامل هیچ یک از این عوارض نمی‌باشد.
معمولاً ۷۸ درصد بیماران به درمان با دستگاه RTMS جواب مثبت می‌دهند و هیچ اثر جانبی برایشان نداشته است. سازمان FDA روش درمانی آر تی ام اس را به عنوان درمانی امن و سالم تشخیص داده است. از جمله مزایای TMS نسبت به دیگر روش‌های درمانی می‌توان به این ۵ مورد اشاره کرد:
- تأثیرات درمانی چشمگیر در زمان کم
- کم عارضه، بدون درد و غیر تهاجمی
- غیر سیستمیک است و مغناطیس وارد جریان خون نمی‌شود.
- عدم نیاز به بیهوشی (قابل انجام به‌صورت سرپایی)
- تأثیر درمانی قابل توجه در بیماران مقاوم به درمان‌های دارویی
- بدون نیاز به بیهوشی یا آرام‌بخش
زمانی که فرایند درمان با بیهوشی یا تزریق آرام‌بخش همراه است، معمولاً عوارض و خطرات زیادی به همراه دارد و اغلب با ترس و استرس همراه هستند.
بیهوشی می‌تواند باعث ایجاد عوارض منفی مانند حالت تهوع، سرگیجه، اختلال عملکرد شناختی و هذیان شود. برخلاف درمان‌هایی مانند Electroconvulsive therapy یا ECT، مغناطیس درمانی یا آر تی ام اس به بیهوشی یا آرام‌بخش نیاز ندارد و همین مسئله باعث کاهش خطرات درمانی می‌شود.
- عوارض و مضرات بسیار کم RTMS
به طور کلی، درمان تحریک مغناطیسی فرا جمجمه‌ای عوارض بسیار کمی را از خود نشان داده که آن هم فقط ۱۰ تا ۳۰ درصد بیماران، پس از درمان احساس ناراحتی یا سردرد جزئی دارند که البته گذراست.
- درمان سریع
برخلاف بعضی از داروها که باید در طولانی مدت مصرف شود و به طور مدام دوز آنها تغییر کند، در درمان RTMS بیماران در چند هفته اول علائم بهبودی را می‌توانند حس کنند. اگر درمان تحریک مغناطیسی مغز در کلینیکی تخصصی انجام شود، بیش از ۷۵ درصد افراد بهبود می‌یابند.
- بدون نیاز به زمان ریکاوری
از آنجا که در درمان با دستگاه آر تی ام اس نیازی به بیهوشی نیست، زمانی هم برای ریکاوری و بهبود نیاز ندارید و بلافاصله پس از جلسه درمانی می‌توانید به کارهای روزانه خود مشغول شوید.
- پیشرفت‌های شناختی
معمولاً افسردگی باعث ایجاد اختلالات شناختی در فرد می‌شود و بیماران بعد از مغناطیس درمانی در عملکرد شناختی خود بهبود احساس می‌کنند. تحقیقات نشان داده است که RTMS فرکانس بالا باعث افزایش توجه، حافظه و عملکردهای اجرایی مانند تصمیم‌گیری و تحلیل می‌شود.
- ماندگاری طولانی
درمانی که توسط دستگاه آر تی ام اس بر روی بیمار اعمال می‌شود، تأثیرات ماندگارتری دارد و اثرات آن مدت زمان طولانی باقی می‌ماند. در این شیوه به صورت کوتاه مدت بیمار به حالت اولیه بر نمی‌گردد.
میزان اثر بخشی دستگاه RTMS
گروهی از کارشناسان اروپایی دستورالعمل‌هایی برای میزان اثر بخشی درمان با تحریک مغناطیسی تکراری که در اوایل سال ۲۰۱۴ منتشر شد را دوباره ارائه می‌کنند.
تا پایان سال ۲۰۱۸، شواهد سطح اول (اثربخشی نهایی) برای: فرکانس RTM برای افسردگی و برای بازیابی موتور دستی در مرحله پس از حاد سکته مغزی.
شواهد سطح B (اثر بالقوه) برای بهبود کیفیت زندگی یا درد به ترتیب در فیبرومیالژیا به دست آمده است. از مناطق دوطرفه برای بهبود اختلال عملکرد حرکتی یا افسردگی در بیماری پارکینسون. برای ارتقای بهبودی حرکتی در مرحله پس از حاد سکته؛ تحریک متناوب به قشر حرکتی برای اسکلروز اندام تحتانی هدایت می‌شود.
سطح مدرک A/B برای اثربخشی RTMS تحت هیچ شرایط دیگری در دسترس نیست. توصیه‌های فعلی بر اساس تفاوت در اثربخشی درمانی پروتکل‌های RTMS است که در تعداد کافی از مطالعات مستقل تکرار شده است. این بدان معنا نیست که مزایای ایجاد شده توسط RTMS به طور اجتناب ناپذیری به سطح قابل توجهی از اهمیت بالینی می‌رسد.
عوارض دستگاه (RTMS تحریک مغناطیسی مغز)
حالا که درباره مزایای روش RTMS دانستیم، لازم است که به معایب این روش درمانی هم بپردازیم. در علم پزشکی هیچ دارویی بدون عوارض جانبی وجود ندارد.
در روش آر تی ام اس نیز با وجود غیرتهاجمی بودن این روش ممکن است عوارضی ایجاد شود. اما عوارض احتمالی که با انجام آر تی ام اس ممکن است ایجاد شود، خفیف بوده و ماندگار نیست و پس از کامل شدن دوره درمان برطرف می‌شود.
رایج‌ترین عارضه RTMS درمانی در بین نیمی از بیماران تحت درمان با این روش، بروز سردرد است. حدود نیمی از افراد به دنبال استفاده از این روش دچار سردردهای کوتاه مدت می‌شوند که به‌تدریج با ادامه جلسات از بین می‌رود.
همچنین در تحقیقات انجام شده نزدیک به یک سوم از بیماران نیز در هنگام دریافت پالس‌ها کمی درد در پوست سر یا کشش پوست صورتشان را احساس می‌کنند که همه این موارد بعد از دوره درمان کاملاً برطرف می‌شود.
این عارضه جانبی ناشی از پاسخ پوست سر به میدان مغناطیسی دستگاه است. معمولاً در طی جلسات ۱ الی ۳ درمان با TMS، وقوع این عارضه جانبی محتمل است.
درمان با TMS باعث تشدید میگرن نمی‌شود. در صورت وقوع سردرد می‌توان از مسکن‌های رایج مانند ژلوفن استفاده کرد. معمولاً این سردردها استمرار پیدا نمی‌کنند و بعد از مدتی برطرف می‌شود. به طور کلی می‌توان گفت، درصد کمی از افراد هنگام استفاده از آن دچار عوارض خفیفی مانند موارد زیر می‌شوند:
- حالت تهوع
- احساس گیجی
- سردردهای خفیف
- احساس سبکی در سر
- تشنج که احتمال آن خیلی کم است.
- احتمال گرفتگی و اسپاسم موقت در صورت
- احساس ناراحتی و مورمور شدن پوست سر در محل تحریک
- در مواقع بسیار نادر امکان مشکل در شنوایی به خاطر سر و صدا
- در موارد خاص و نادر شیدایی به ویژه در افراد مبتلا به بیماری اختلال دوقطبی
چه کسانی نباید از دستگاه آر تی ام اس استفاده کنند؟
با وجود مزایای روش RTMS و اینکه روش RTMS عوارض جانبی زیادی ندارد، اما بعضی از اشخاص نباید از این شیوه برای درمان بیماری خود استفاده کنند. لیستی از افرادی که نباید RTMS دریافت کنند، عبارت‌اند از:
- وجود استنت در گردن یا مغز
- استفاده از پیرسینگ‌های دائمی
- کاشت حلزون در داخل گوش میانی
- اگر سابقه صرع یا تشنج داشته باشد.
- الکل یا محرک خاصی مصرف می‌کند.
- کاشت محرک‌های فلزی در گوش یا چشم
- وجود ترکش گلوله یا خمپاره در نزدیکی سر
- در قسمتی از بدن خود گیره یا سیم پیچ آنوریسم دارد.
- یک بیماری پزشکی دارد که خطر تشنج را افزایش می‌دهد.
- ضربان سازهای قلبی یا دفیبریلاتورهای قلبی قابل کاشت (ICD)
- اگر شخص در سر یا گردن خود دارای قطعات فلزیی است که نمی‌تواند آنها را خارج کند.
- خال‌کوبی‌های روی صورت که دارای جوهر مغناطیسی یا جوهر حساس به آهنربا هستند.
