نوروفیدبک یک روش درمانی-آموزشی کاملاً نوین و جذاب برای مغز است. کاربرد نوروفیدبک در حوزه‌ی مغز فراوان و رو به گسترش است. تنها کافی است وارد دنیای جالب نوروفیدبک شوید، تا با کاربردهای فراوان آن شگفت زده شوید.
در مقاله نوروفیدبک چیست؟ درباره‌ی نحوه عملکرد نوروفیدبک صحبت کردیم. در ادامه برای آشنایی بیشتر با این دستگاه و کاربردهای دستگاه نوروفیدبک می‌توانید با کلینیک ترک اعتیاد طلوعی دیگر همراه باشید.
کاربرد نوروفیدبک
نوروفیدبک یک روش درمانی است که بدون مصرف دارو و بدون تحمل عوارض داروها فرد یاد می‌گیرد، چگونه بیماری‌های خود را با قدرت ذهن درمان کند. این روش به مغز کمک می‌کند تا به بهترین عملکرد خود برسد و افراد می‌توانند یاد بگیرند که چگونه امواج مغزی‌شان را تنظیم کنند.
نوروفیدبک روشی برای درمان بیماری‌ها، اختلالات و همچنین روشی برای افزایش قدرت ذهن، تمرکز و انواع مهارت است. کسانی که می‌خواهند توان فکری خود را افزایش دهند نیز می‌توانند از نوروفیدبک استفاده کنند.
این روش همچنین تصمیم گیری، برنامه ریزی و کنترل هیجان را تقویت می‌کند. کاربرد نوروفیدبک آن‌قدر زیاد است که امروزه حتی ورزشکاران حرفه‌ای فوتبال، شطرنج، موسیقی‌دان‌ها، مدیران، دانش آموزان، دانشجویان و… هم از نوروفیدبک استفاده می‌کنند. تا دقت و سازمان‌بندی افکارشان را افزایش دهند.
علاوه بر این می‌توان آن دسته از امواج مغزی که در اثر افسردگی، اضطراب، وسواس، میگرن و… به هم ریخته است را با کمک نوروفیدبک به حالت طبیعی در آورد و این اختلالات را درمان کرد.
با استفاده از نوروفیدبک می‌توان فعالیت‌های مغز را ارزیابی کرده و بخش‌هایی از آن را که در کارکرد معمولی‌شان اختلال به وجود آمده را شناسایی کرد.
به‌عنوان‌مثال، گاهی پس از سکتهٔ مغزی ممکن است بخشی از مغز آسیب ببیند. یا به خاطر اختلالی مانند اضطراب، در میان امواج مغزی ناهماهنگی به وجود بیاید. با استفاده از نوروفیدبک می‌توان این بخش‌ها و اختلالات را شناسایی و درمان کرد.
روش نوروفیدبک توسط سازمان غذا و داروی آمریکا، جهت درمان اضطراب، استرس، افسردگی، بیش‌فعالی، کم توجهی، سردرد (میگرن)، دردهای مزمن، اختلالات خواب، سوء مصرف مواد، وسواس، صرع (تشنج) و بازتوانی سکته مغزی مورد تأیید قرار گرفته است.
کاربرد نوروفیدبک در درمان بیماری‌ها
برخی از مهم‌ترین کاربرد نوروفیدبک در درمان بیماری‌ها، اختلالات، آسیب‌های مغزی و… به صورت زیر است:
بیش‌فعالی یا کمبود توجه (ADHD)
بیش‌فعالی یکی از شایع‌ترین اختلالات در دوران رشد و کودکی است که باعث فعالیت بیش از حد، رفتارهای ناگهانی و بدون مقدمه و اختلال در تمرکز و توجه می‌شود. این اختلال به شدت باعث کاهش میزان یادگیری در کودکان می‌شود.
یکی از کاربردهای نوروفیدبک که بسیار مؤثر واقع شده، درمان بیش‌فعالی با نوروفیدبک است. در روش نوروفیدبک حدود ۸۵% از کودکان مبتلا به این بیماری درمان شده‌اند.
کاربرد نوروفیدبک و اضطراب (Anxiety)
بسیاری از متخصصان، به کارگیری نوروفیدبک به منظور درمان اضطراب را یکی از بیشترین موارد و زمینه‌های استفاده از آن می‌دانند. حدود ۹۰% از افراد مبتلا به اضطراب از طریق نوروفیدبک درمان شده‌اند.
در اختلال اضطراب شخص پیوسته استرس داشته، احساس آرامش نکرده و تپش قلب دارد. خوابش مختل است و سردرد داشته یا احساس گیجی، خستگی و از پا افتادگی می‌کند.
ناتوانی یادگیری (Learning disability)
کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری معمولاً از لحاظ هوشی مشکلی ندارند، اما به دلیل نقص در راههای پردازش اطلاعات مغزشان، عملکرد ذهنی پایینی را نشان می‌دهند.
در این اختلال که در سنین دبستان شایع است، بعضی از قسمت‌های مغز به صورت هماهنگ با یکدیگر فعالیت نمی‌کنند. این باعث می‌شود که کودکان در برخی از فعالیت‌های شناختی خود دچار مشکل شوند.
در کودکان مبتلا به این ناتوانی ارتباط بین دو یا چند ناحیه از مغز یا به خوبی برقرار نشده و یا در صورت برقراری در هم آمیختگی پیدا می‌کند.
از دیگر کاربرد نوروفیدبک کمک به بهبود این اختلال است. نوروفیدبک در درمان این گروه از اختلالات (اختلال در خواندن، نوشتن و محاسبات ریاضی)، توانسته نتایج قابل توجهی به وجود آورد.
البته استفاده از سایر روش‌های درمانی و آموزشی همراه با نوروفیدبک در این اختلال ضروری است. نوروفیدبک پس از یک دوره درمانی می‌تواند به طور کامل این مشکل را رفع می‌کند.
نوروفیدبک و آسیب‌های مغزی
نوروفیدبک می‌تواند مشکلاتی که بر اثر آسیب و یا سکته مغزی به وجود آمده را درمان کند. از جمله‌ی این مشکلات می‌توان به بهبود حافظه، سردرد، گیجی و حواس پرتی، سرگیجه، مشکلات تمرکز، اضطراب، افسردگی، تغییرات خلقی، اختلالات خواب، تحریک پذیری و مشکلات ادراک بینایی اشاره کرد.
دردهای مزمن و سردردهای میگرن
نوروفیدبک با آموزش مغز برای داشتن یک خود – تنظیمی صحیح به بهبود سردردهای میگرنی کمک می‌کند. سردرد میگرنی معمولاً به صورت ضرباندار است و اغلب تهوع و اختلال در بینایی را به دنبال خواهد داشت. استفاده از این روش وقوع و شدت حملات میگرن در اکثر موارد کاهش می‌یابد و حتی از بین می‌رود.
کاربرد نوروفیدبک در افسردگی
افسردگی مجموعه‌ای از حالت‌های مختلف روانی است که از احساس خفیف ملال تا سکوت و دوری از فعالیت بروز می‌کند. از دیگر کاربرد نوروفیدبک استفاده از این روش در درمان افسردگی است.
از دست دادن علاقه و ناتوانی از لذت بردن، احساس ناامیدی، بیحالی و خستگی، بیخوابی، اندیشیدن به مرگ و خودکشی، زودرنجی، احساس گناه و بی ارزشی، تغییر در اشتها و افزایش یا کاهش وزن، یکباره به گریه افتادن بدون توضیح مشخص و… از نشانه‌های افسردگی هستند.
از جمله علایمی که در نقشه مغزی این افراد دیده می‌شود، افزایش موج آلفا یا تتا و وجود امواج نوک تیز همراه با تغییرات ناگهانی به خصوص در نیم کره راست است.
در اغلب موارد، عملکرد نوروفیدبک در مورد بیماران مبتلا به افسردگی مزمن که سایر درمان‌ها در مورد آنها کارساز نبوده، بهبود دهنده بوده است.
سوء مصرف مواد
اعتیاد بیماریی است که در ابعاد مختلف زندگی فرد از جمله وضعیت روانی، شخصیت، تفکر، توانایی‌های ذهنی، وضعیت جسمانی و فیزیولوژیکی او آثار مخربی به جا می‌گذارد.
هر چند روش نوروفیدبک به طور کامل تمام جنبه‌های اعتیاد را درمان نمی‌کند، اما می‌تواند به عنوان یک درمان مکمل در بهبود اختلال سوء مصرف مواد بشمار رود.
در واقع درمان‌های مختلف ترک اعتیاد هر کدام بر بعدی خاص تمرکز دارند. روش‌های درمان اعتیاد جسمانی همگی موفق بوده‌اند، اما درمان اعتیاد از بعد روحی و روانی همواره با مشکل مواجه بوده است.
مطالعات نشان داده، در مقایسه با درمان‌های موجود برای ترک اعتیاد، درمان با نوروفیدبک از روش‌های موفق بوده و درمان با این روش وسوسه و ولع فرد را کاهش می‌دهد و در دراز مدت احتمال عود مصرف و بازگشت را پایین می‌آورد.
کاربرد نوروفیدبک در صرع
بیماری صرع اختلالی مزمن است که به علت فعالیت نامتعارف و متناوب نورون‌های مغز ایجاد می‌شود و علایم آن حمله‌های ناگهانی بیهوشی و تشنج متناوب است.
انواع مختلفی از صرع وجود دارد. در بچه‌ها، تشنج‌های تونیک – کلونیک شایع‌تر است. صرع کوچک یا ابسانس دومین نوع شایع صرع در کودکان است. «صرع موضعی» یا «صرع حرکتی» و «صرع نسبی» یا «پارشیال خوشخیم» از دیگر انواع صرع هستند.
صرع بزرگ یا تشنج تونیک – کلونیک شایع‌ترین نوع صرع است و هنگامی رخ می‌دهد که مناطق حرکتی مغز دچار عارضه شده است و اسپاسم‌های شدید و بیهوشی را در بر دارد.
واکر (۲۰۱۰) در مطالعه‌ای مروری در رابطه با اثربخشی نوروفیدبک بر اختلال صرع این درمان را مؤثر معرفی کرده و گزارش می‌کند که در پیگیری‌های با متوسط ۶ سال (بین ۳ تا ۹) برگشت علائم وجود نداشته است. در درمان با نوروفیدبک، افزایش و تقویت موج SMR و کاهش امواج آهسته مغزی مورد توجه قرار می‌گیرد.
کاربرد نوروفیدبک در اوتیسم
اوتیسم (درخودماندگی) اختلالی است که از ارتباط افراد با دنیای خارج جلوگیری می‌کند. به نظر می‌رسد قربانیان در دنیای خودشان به سر می‌برند و تاکنون پزشکان نتوانسته‌اند آنها را درک کنند.
اغلب اوقات این افراد توانایی صحبت کردن، خواندن یا نوشتن ندارند. نتایج نشان می‌دهد که در درمان با نوروفیدبک در ۸۹% موارد بهبود در علائم اوتیسم رخ داده است.
نوروفیدبک و اختلال دوقطبی
اختلال دوقطبی سبب نوسانات خلقی شدید از حالت‌های خلق خیلی بالا و یا تحریک پذیر به حالت‌های غمگینی و ناامیدی و برگشت مجدد می‌شود که اغلب بین این دوره‌ها دوره‌هایی از خلق عادی وجود دارد.
دوره‌های احساس بالا «شیدایی / مانیا» و دوره‌های احساس پایین «افسردگی» نامیده می‌شوند. در QEEG این افراد کاهش موج آلفا و افزایش موج بتا دیده می‌شود.
از دیگر کاربرد نوروفیدبک می‌توان برطرف کردن بیماری‌ها و اختلالات دیگری مانند تعریق دست‌ها، اختلال خواب، درد مزمن، یبوست، چاقی، آسم، شب ادراری و ناخن جوی، اختلالات خلقی، اختلال هراس (Panic)، اختلال ترس از ازدحام (Agoraphobia)، اختلال ترس (Phobia)، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، اختلال وسواس، وزوز گوش، اختلالات گفتار و زبان، دندان‌قروچه و… اشاره کرد.
کاربرد نوروفیدبک در ارتقای عملکرد فردی
نوروفیدبک همچنین می‌تواند در عملکرد فردی نیز مفید باشد. برخی از این موارد عبارت‌اند از:
- افزایش حافظه
- بهبود کیفیت خواب
- ارتقای عملکرد مغز
- تقویت ابعاد مختلف هوش
- مدیریت استرس و هیجانات
- افزایش تمرکز و توجه و حافظه
- تقویت ارتباط نیمکره‌های مغزی
- بهبود عملکرد تحصیلی دانش آموزان
- افزایش توانایی یادگیری و سرعت عملکرد مغز
