آثار روانی اعتیاد به مواد مخدر و بیماری‌های روانی در اثر اعتیاد به وجود می‌آید؟

آثار روانی اعتیاد موضوعی عمیق و چندوجهی است که افراد و جوامع را در سطح جهانی تحت تأثیر قرار می‌دهد. اعتیاد به مواد، اعم از مواد افیونی یا سایر مواد مخدر، بدون شک یکی از مهم‌ترین چالش‌های عصر ما را تشکیل می‌دهد که سالانه حجم عظیمی از منابع مادی و انسانی را از بین می‌برد.

تغییر خلق و خو و رفتار ناشی از مصرف مواد مخدر نتیجه مستقیم تغییرات در مغز است که سلامت روان ما را کنترل می‌کند.

هنوز به طور کامل مشخص نیست که چرا برخی افراد در اثر مصرف مواد مخدر دچار بیماری‌های روانی شدید می‌شوند در حالی که برخی دیگر این گونه نیستند، اما محققان بر این باورند که در برخی موارد، مصرف مواد مخدر ممکن است یک بیماری روانی پنهان را فعال کند یا عملکرد مغز و هورمون‌ها را تغییر دهد و منجر به بیماری‌های روانی شود.

اثرات مواد مخدر بر سلامت روان را می‌توان از طریق شرایط مختلف ارزیابی کرد، مانند ارتباط بین مواد توهم زا مانند اکستازی و افسردگی که در آن اکستازی، آمفتامینی که باعث توهم می‌شود، با افزایش سروتونین و ایجاد احساس سرخوشی عمل می‌کند.

مصرف مواد مخدر نه تنها بیماری‌های عصبی و روانی موجود را تشدید می‌کند، بلکه تنظیم مواد شیمیایی مغز و عملکرد مسیرهای عصبی را مختل می‌کند.

در این مطلب از کلینیک تخصصی ترک اعتیاد طلوعی دیگر درباره آثار روانی اعتیاد و بیماری‌های روانی که به اعتیاد مربوط است با شما صحبت می‌کنیم پس تا انتهای مطلب همراه ما باشید.

اعتیاد و سوء مصرف مواد مخدر چیست؟

اعتیاد به مواد مخدر به یک اختلال مزمن و عود کننده اشاره دارد که با تمایل شدید و اجباری به مصرف مواد مخدر، مصرف روزانه آن حتی در برابر عواقب منفی، و تغییرات در رفتار مشخص می‌شود. اعتیاد می‌تواند به مواد قانونی یا غیرقانونی رخ دهد و حتی داروهای تجویزی نیز می‌توانند باعث وابستگی شوند. با استفاده منظم از مواد، بدن به آنها سازگار می‌شود و توقف مصرف می‌تواند باعث علائم سازگاری مجدد شود.

سوء مصرف مواد مخدر، از سوی دیگر، به استفاده نادرست، بیش از حد یا غیر درمانی از مواد تغییر دهنده بدن و ذهن اشاره دارد.

این می‌تواند شامل استفاده از داروها به روش‌هایی غیر از تجویز یا استفاده از نسخه شخص دیگری باشد. سوء مصرف مواد مخدر می‌تواند به اعتیاد منجر شود، اما همه افرادی که مواد مخدر را سوء مصرف می‌کنند به آن اعتیاد پیدا نمی‌کنند.

به طور خلاصه، اعتیاد یک ناتوانی درازمدت در تعدیل یا قطع مصرف مواد است که می‌تواند به وجود آمده و با علائمی مانند تحمل و وابستگی فیزیکی همراه باشد. در حالی که سوء مصرف مواد مخدر به استفاده ناسالم یا نادرست از داروهای تجویزی یا الکل در حد اعتدال و یا استفاده از داروها به روش‌هایی غیر از تجویز اشاره دارد و لزوماً به اعتیاد منجر نمی‌شود.

آثار روانی اعتیاد بر مغز به چه صورت است؟

آثار روانی اعتیاد بر مغز به شکل‌های متعددی بروز می‌کنند و تأثیرات آن می‌تواند بسیار عمیق و دائمی باشد. مواد مخدر با تغییر دادن سیستم عملکرد عادی مغز، ارتباطات جدیدی بین قسمت‌های مختلف مغز ایجاد می‌کنند که می‌تواند منجر به توهمات شدید و استرس‌های خطرناک شود. این تغییرات به ویژه برای جوانان و نوجوانان که مغز آنها هنوز در حال رشد است، می‌تواند تخریبی بیشتری نسبت به بزرگسالان داشته باشد.

مواد اعتیادآور با ورود به سیستم ارتباطی مغز، دریافت اطلاعات از سیستم عصبی را مختل می‌کنند و به این ترتیب پردازش اطلاعات هم دچار نقص می‌شوند. برخی مواد مانند هروئین و ماری‌جوانا، به دلیل شباهت ساختار شیمیایی‌شان با نورون‌های فرستنده مغز، می‌توانند سلول‌های گیرنده مغز را فریب دهند و اجازه ورود این فرستنده‌ها را به سلول‌های عصبی مغز صادر کنند. این امر می‌تواند به احساس موقتی لذت منجر شود، اما در نهایت آسیب‌های شدیدی به مغز وارد می‌کند.

کوکائین، به عنوان مثال، بلافاصله پس از مصرف وارد جریان خون شده و به مغز می‌رسد که باعث افزایش تولید دوپامین و ایجاد احساس لذت و سرخوشی می‌شود. این افزایش ناگهانی در دوپامین می‌تواند حافظه و تصمیم‌گیری فرد را با اختلال مواجه کند. ماری‌جوانا نیز با رسیدن ماده THC به مغز، هورمون دوپامین ترشح می‌کند و احساس شادی و لذت آنی را افزایش می‌دهد.

در نهایت، اعتیاد به مواد مخدر می‌تواند به تغییرات بلند مدت در مغز منجر شود که قدرت کنترل مقدار مصرف را از شخص می‌گیرد. این تغییرات می‌توانند شامل ضایعات مغزی جبران‌ناپذیر باشند که نشان می‌دهد اعتیاد یک بیماری مغزی است که درمان آن نیازمند توجه و مداخله پزشکی است.

آثار روانی اعتیاد به مواد مخدر

آثار روانی اعتیاد به مواد مخدر از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا تحت تأثیر دلایل اساسی اعتیاد به مواد مخدر و تغییراتی است که پس از شروع اعتیاد در مغز رخ می‌دهد.

در ابتدا، بسیاری از افراد به داروها به عنوان وسیله‌ای برای مقابله با استرس یا کاهش درد روی می‌آورند. با این حال، ماهیت اعتیادآور مواد مخدر چرخه‌ای را آغاز می‌کند که در آن مصرف‌کننده هر زمان که با استرس یا درد مواجه می‌شود، تمایل شدیدی به مصرف مواد ایجاد می‌کند. این میل به مواد مخدر یکی از آثار روانی اعتیاد است که به میل شدید و مشغولیت فرد به تهیه و مصرف مواد کمک می‌کند.

ولع به صورت یک وسواس شدید در تهیه و مصرف مواد مخدر ظاهر می‌شود و توجه و تمرکز معتاد را از بین می‌برد تا هر چیز دیگری را کنار بگذارد. این تأثیر روان‌شناختی اعتیاد، فرد را به این باور می‌رساند که قادر به عملکرد یا اداره زندگی خود بدون استفاده از مواد مخدر نیست.

علائم آثار روانی اعتیاد چیست؟

علائم آثار روانی اعتیاد ممکن است بین افراد متفاوت باشد و به نوع اعتیاد، مدت زمان مصرف مواد و ویژگی‌های فردی بستگی داشته باشد. اما برخی از علائم رایج آثار روانی اعتیاد عبارتند از:

• احساس وابستگی و ترک ناپذیری: فرد ممکن است احساس کند که بدون مصرف مواد، نمی‌تواند به طور طبیعی و عادی زندگی کند و از آن دست برندارد.

• افزایش تحمل: در طول زمان، فرد برای تجربه اثر مشابه نیاز به مصرف مواد بیشتری دارد. این افزایش تحمل می‌تواند به مصرف بیش از حد و خطرناک منجر شود.

• عدم کنترل بر مصرف: فرد دچار عدم کنترل می‌شود و نمی‌تواند مصرف مواد را متوقف کند یا مقدار آن را کنترل کند.

• تغییرات شدید در روحیه: افراد ممکن است تغییرات شدید در روحیه، از جمله افسردگی، اضطراب، عصبانیت یا خشم را تجربه کنند.

• مشکلات شناختی: اعتیاد می‌تواند منجر به کاهش توانایی تمرکز، مشکلات حافظه، کاهش توانایی تصمیم‌گیری و افزایش خطرات رفتاری شود.

• مشکلات روابطی: فرد ممکن است مشکلات در روابط خانوادگی، اجتماعی و حرفه‌ای خود را تجربه کند. این مشکلات ممکن است به دلیل رفتارهای اعتیادآور، تغییرات شخصیتی و عدم قدرت برقراری ارتباط مؤثر با دیگران باشد.

• عدم علاقه به فعالیت‌های قبلی: فرد ممکن است علاقه خود به فعالیت‌ها و سرگرمی‌هایی که قبلاً لذت می‌برد را از دست دهد و تمرکز اصلی خود را بر روی مصرف مواد مخدر تمرکز کند.

• مشکلات خواب و تغییرات در الگوی خواب: اعتیاد می‌تواند منجر به مشکلات خواب مانند بیداری در شب، بی‌قراری و تغییرات در الگوی خواب روزانه شود.

اگر فکر می‌کنید خود یا کسی اطرافتان دچار اعتیاد است، مهم است که به یک متخصص درمان اعتیاد مراجعه کنید تا تشخیص و درمان مناسب را دریافت کنید.

۱۰ مورد از آثار روانی اعتیاد به مواد

مصرف مواد مخدر به طور قابل توجهی می‌تواند تأثیرات منفی بر عملکرد اجتماعی و عاطفی فرد داشته باشد که شامل موارد زیر است:

۱.عدم تصمیم گیری و قضاوت ضعیف

اختلال در قضاوت به ناتوانی در تصمیم گیری منطقی اشاره دارد که یک مسئله رایج در بین افراد مبتلا به اختلالات مصرف مواد است. وقتی سوءمصرف مواد در زندگی یک فرد اولویت دارد، می‌تواند توانایی او را برای تمرکز بر مسائل دیگر مختل کند و تصمیم‌گیری در مورد اولویت‌های ضروری را دشوار کند.

استفاده از مواد مخدر می‌تواند حافظه کوتاه‌مدت، تمرکز و توانایی‌های حل مسئله را کاهش دهد و بر قضاوت فرد تأثیر بگذارد. این توانایی‌های به خطر افتاده می‌توانند به طور قابل‌توجهی مانع تصمیم‌گیری شوند و به دلیل این آسیب‌ها منجر به ایجاد افکار مخدوش شوند.

تأثیر مصرف دارو بر مغز ممکن است اثرات پایداری داشته باشد که مدت‌ها پس از قطع این ماده باقی می‌ماند. علاوه بر این، کاهش ظرفیت برای تصمیم‌گیری صحیح در نتیجه سوء مصرف مواد مخدر می‌تواند منجر به خطرات اضافی مانند رانندگی تحت تأثیر شود، جایی که عواقب خاصی ممکن است غیرقابل برگشت باشد.

۲. افکار خودکشی و افسردگی شدید

اختلال افسردگی که به عنوان افسردگی بالینی نیز شناخته می‌شود، یک وضعیت سلامت روان شایع و قابل توجه است که می تواند تأثیرات عمیقی بر فرآیندهای شناختی، احساسات و رفتارهای فرد داشته باشد.

با احساس مداوم غم، ناامیدی و از دست دادن علاقه به فعالیت هایی که زمانی از آن لذت می بردید مشخص می‌شود. در موارد شدید، حتی می تواند به افکار یا اقدامات خودکشی منجر شود.

رابطه بین مواد مخدر و افسردگی پیچیده و چندوجهی است، زیرا هردو در یک جهت عمل می‌کند. از یک طرف، استفاده از داروهای تفریحی می تواند به احساس تنهایی، انزوا، و ناامیدی کمک کند که در نهایت می تواند به حالت افسردگی تبدیل شود.

سوء مصرف مواد می تواند شیمی مغز را مختل کند و علائم افسردگی را تشدید کند و یک چرخه معیوب ایجاد کند که در آن مصرف مواد مخدر و علائم افسردگی یکدیگر را تقویت می کنند.

از سوی دیگر، افرادی که قبلاً یک اختلال روانی زمینه‌ای مانند افسردگی دارند، ممکن است به مواد به عنوان نوعی خوددرمانی روی آورند.

آنها ممکن است به دنبال تسکین موقت درد عاطفی خود باشند یا سعی کنند علائم افسردگی خود را از طریق مصرف مواد کاهش دهند. متأسفانه، این خوددرمانی می تواند منجر به مسیر خطرناک سوء مصرف مواد و اعتیاد شود و وضعیت سلامت روان آنها را بیشتر بدتر کند.

تشخیص ارتباط بین مصرف مواد مخدر و افسردگی بسیار مهم است، زیرا پرداختن به هر دو جنبه برای درمان موثر ضروری است.

 رویکردهای تلفیقی که شامل حمایت از سلامت روان، درمان و درمان سوء مصرف مواد می‌شود، می‌تواند به افراد کمک کند تا از چرخه افسردگی و اعتیاد به مواد رها شوند و بهزیستی و بهبودی کلی را ارتقا دهند.

جستجوی کمک حرفه ای از ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی و متخصصان سلامت روان برای کسانی که علائم افسردگی را تجربه می کنند یا با سوء مصرف مواد دست و پنجه نرم می کنند حیاتی است.