اختلالات مرتبط با فوبیا، بارها و بارها احساس ترس، نگرانی بیش از اندازه، تنگی نفس و ضربان قلب شدید را در ذهن ما با تمام قدرت و شدتهای آنها به تصویر میکشد.
افرادی که از فوبیا رنج میبرند، اغلب به مواد مخدر یا الکل روی میآورند تا ترس خود را کاهش دهند و سعی کنند عملکرد طبیعی خود را مدیریت کنند.
بهعنوانمثال، فردی که از فوبیای پرواز رنج میبرد، ممکن است قبل و در طول پرواز مواد الکلی مصرف کند. برخی افراد باور دارند که تنها راه برطرف کردن فوبیای خود، مست شدن است.
داروهایی که احساس سرخوشی میکنند، مانند مسکنهای مخدر، معمولاً برای مسدود کردن حواس از ترس شدید استفاده میشوند.
اما درمان اختلالات مرتبط با فوبیا با استفاده از مواد مخدر و الکل تنها یک راه حل موقت است و احتمالاً در آینده ممکن است علائم فوبیا را بیشتر کند.
فردی که با سوءمصرف مواد و فوبیای شدید مبتلا است، باید به دنبال درمان حرفهای باشد که هم اعتیاد و هم فوبیا را درمان کند.
در کلینیک تخصصی ترک اعتیاد طلوعی دیگر، با اعتماد به متخصصین و کادر درمانی مجرب ما، تلاش میکنیم به شما در مقابله با فوبیاها و اعتیاد کمک کنیم تا یک زندگی بهتر را تجربه کنید. بنابراین، شما را دعوت میکنیم تا به عنوان همراه، ما را در این مسیر انتخاب کنید.
اختلالات مرتبط با فوبیا چیست؟
اختلالات مرتبط با فوبیا گروهی از اختلالات روانشناختی هستند که با ترس یا واکنش احساسی شدید نسبت به شیء یا موقعیت خاصی همراه هستند.
افرادی که از این اختلالات رنج میبرند، با این شیء یا موقعیت مواجه شدن میتوانند علامتهای ترس یا وحشت داشته باشند، که شامل افزایش ضربان قلب، نفس کشیدن سریع، تعریق، تنگی در گلو، سرگیجه و اضطراب شدید میباشد.
بعضی از اختلالات مرتبط با فوبیا رایج شامل فوبیا از بلندی، فوبیا از حشرات، فوبیا از خون، فوبیا از چشمک زدن و فوبیا از عمق آب میشوند.
افراد ممکن است در مواجهه با شیء یا موقعیتی که با فوبیشان مرتبط است، واکنشهای شدیدی نشان دهند و در فرار یا جلوگیری از مواجهه با آن مشغول شوند که میتواند به تحدید عملکرد اجتماعی و زندگی روزمره آنها منجر شود.
لازم به ذکر است که این اختلالات بر اساس (DSM-5کتاب راهنمای تشخیص و آماری اختلالات روانی) تشخیص داده میشوند و برای تشخیص و درمان آنها بهتر است با یک متخصص روانشناسی مشورت کنید.
این متخصصان میتوانند ارزیابی دقیقی از وضعیت شما انجام دهند و پلان درمانی متناسب با نیازهای شما را تعیین کنند.
طبق آمار، حدود ۱۹ میلیون نفر از مردم آمریکایی دارای اختلالات فوبیا هستند که زندگی آنها را با مشکل مواجه میکند.
علائم اختلالات مربوط به فوبیا
یکی از نشانههای شایع فوبیا، حملات پانیک است. ویژگیهای این حملات پانیک عبارتند از:
- افزایش ضربان قلب
- تنگی نفس
- خشکی دهان
- درد معده
- حالت تهوع
- افزایش فشار خون
- لرزش
- درد در قفسه سینه
- احساس خفگی
- سرگیجه
- سبکی سر
- تعریق بیش از حد
با این حال، تمام افرادی که به اختلالات مرتبط با فوبیا مبتلا هستند، این حملات پانیک را تجربه نمیکنند.
این وابسته به نوع و شدت فوبیا و نحوه تجربه شخص مختلف است. هر شخص میتواند نشانهها و علائم متفاوتی در حملات پانیک تجربه کند یا حتی برخی افراد هیچ حملهای تجربه نمیکنند.
همچنین، نکته مهمی است که این نشانهها ممکن است در شرایط دیگر نیز رخ دهد و تنها حضور آنها خود به خود به معنای وجود فوبیا نیست.
انواع اختلالات مرتبط با فوبیا را بشناسید!
۱. آگورافوبیا (Agoraphobia)
آگورا فوبیا یک نوع اختلال اضطرابی است که با ترس شدید و اجتناب از شرایط و مکانهایی مانند فضاهای باز و عمومی همراه است.
افراد مبتلا به آگورافوبیا، میترسند که در موقعیتهایی که نمیتوانند به سادگی فرار کنند، محدود شوند و در مکانی غریب و غیر قابل دسترس قرار بگیرند.
بنابراین، اغلب آنها از شرکت در جمعیتهای بزرگ، سفر با وسایل نقلیه عمومی، حضور در مراکز تجاری یا خیابانهای پرتردد و حتی ترک خانه احساس ناتوانی و ترس میکنند.
این اختلال مرتبط با فوبیا میتواند روزبهروز به شدت افزایش یابد و در برخی موارد، افراد مبتلا ممکن است کاملاً به خانه محدود شده و تمام فعالیتهای روزمره را از دست بدهند.
۲. فوبیای اجتماعی یکی از اختلالات مرتبط با فوبیا است
فوبیای اجتماعی، یک اختلال اضطرابی است که با ترس و اضطراب شدید در مواجهه با موقعیتهای اجتماعی و از دست دادن ارزش فردی در حضور دیگران همراه است.
افراد مبتلا به اختلالات مرتبط با فوبیا اجتماعی به طور مداوم نگران این هستند که در موقعیتهایی مانند صحبت کردن در جمع، اجرا کردن عملی کارهای خاص، شرکت کردن در رویدادهای اجتماعی و حتی خوردن و نوشیدن در حضور دیگران بدون قضاوت و تمسخر قرار بگیرند.
فوبیای اجتماعی میتواند تأثیراتی عمده بر زندگی فرد داشته باشد، زیرا ممکن است تمامیتی از شناخت فرد را محدود کرده و کیفیت روابط، شغل و حتی بهرهوری را تحت تأثیر قرار دهد.
برخی از علامتهای مشترک فوبیای اجتماعی شامل ترس از اذیت، ترس از تماشاچیان و احساس نقص و ارزشمندی کم هستند.
درمان فوبیای اجتماعی میتواند شامل درمان روانشناختی، درمان دارویی و روشهای پشتیبانی شامل گروههای حمایتی یا تکنیکهای تحریکاتِ معرفتی و رفتاری باشد.
۳. گلوسوفوبیا (Glossophobia)
گلوسوفوبیا یا ترس از سخنرانی عمومی به معنای ترس یا اضطراب شدید در مواجهه با صحبت کردن در جمع بزرگ است.
افراد مبتلا به اختلالات مرتبط با فوبیا، گلوسوفوبیا معمولاً احساس ناراحتی شدید، ترس و استرس در موقعیتهایی مانند سخنرانی در مجمع، ارائه کارگاه یا حضور در هر گونه فعالیتی که نیاز به صحبت کردن عمومی داشته باشد را تجربه میکنند.
علل گلوسوفوبیا ممکن است متنوع باشند و شامل تجربههای نامطلوب در گذشته مربوط به صحبت کردن در جمع، ترس از نقد و انتقاد از سوی دیگران، ترس از شرمندگی و ترس از عدم قبولی توسط مخاطبان باشد.
درمان گلوسوفوبیا ممکن است شامل روشهای مختلفی باشد. برخی از روشهای رایج درمان شامل مشاوره روانشناختی و رفتاری، تکنیکهای تنفس و ریلکساسیون، تمرینات تخیلی و تجسمی، و استفاده از تکنیکهای مدیریت استرس میشود.
علاوه بر اختلالات مرتبط با فوبیا این، شرکت در کلاسها و دورههای آموزشی جهت تقویت مهارتهای صحبت کردن و تجربه تمرینات عملی نقش مهمی در افزایش اعتماد به نفس و کاهش ترس از سخنرانی عمومی دارد.
۴. آکروفوبیا (Glossophobia)
آکروفوبیا در واقع ترس یا اضطراب شدید از ارتفاعات است. افراد مبتلا به آکروفوبیا میتوانند به شدت ناراحت شوند و ترس و استرس زیادی در مواجهه با ارتفاعات احساس کنند.
این اضطراب میتواند در مواجهه با مکانهای بالا مانند راه پلهها، بالکنها، طبقات بالا در ساختمانها و حتی طبیعت از جمله کوهستانها و صخرهها تجربه شود.
علل اختلالات مرتبط با فوبیا، آکروفوبیا میتواند متنوع از جمله تجربه نامطلوب در گذشته مرتبط با ارتفاعات، ترس از افتادن، ترس از عدم کنترل، ترس از صعود و نزول در ارتفاعات، ترس از بالا رفتن در راه پلهها و غیره باشد.
درمان آکروفوبیا معمولاً شامل ترکیبی از روشهای مختلف است. بهعنوانمثال، تکنیکهای مدیریت استرس و اضطراب میتواند شامل تمرینات تنفسی، تکنیکهای تجسم ذهنی و تمرینات آرامش باشد.
۵. کلاستروفوبیا (Claustrophobia)
کلاستروفوبیا بیماری یا ترس شدید از محدودیت یا فضاهای بسته را توصیف میکند. افراد مبتلا اختلالت مرتبط با فوبیا به کلاستروفوبیا ممکن است در مواجهه با اتاقهای کوچک، تنگ، زیرزمینی، آسانسور، تونلها و یا حتی ممکن است در هنگام پوشیدن لباسهای تنگ و تنگنفسی تجربه کنند.
علل کلاستروفوبیا ممکن است متنوع باشد، از جمله تجربه نامطلوب در گذشته در فضاهای بسته، تجربه احساس عدم کنترل یا پیچیدگی در فضاهای تنگ، و یا حتی میتواند به عنوان یک واکنش بیولوژیکی برخی از افراد به استرس و وضعیتهای تنگ و خفیف در فضا توصیف شود.
۶. آویوفوبیا (Aviophobia)
آویوفوبیا، به معنی ترس یا اضطراب شدید در هواپیما یا پرواز، است. افراد مبتلا به آویوفوبیا ممکن است در هنگام سفر با هواپیما احساس ناراحتی، ترس، نفس کوتاه، تشنگی، بروز حالت تهوع و یا حتی حمله اضطراب داشته باشند.
اختلالات مرتبط با فوبیا و علل آویوفوبیا میتواند متنوع باشد. ممکن است افراد آویوفوبیا تجربههای منفی یا ترسناکی درباره پرواز در گذشته، مانند تجربه ضربه گرفتن در هواپیما، سانحه هوایی خبرساز و یا ترس از ارتفاعات بالاداشته باشند. همچنین، تأثیرات رسانهای ممکن است نقشی در تشدید این ترس داشته باشد.
مهم است تا افراد مبتلا به آویوفوبیا بدانند که با مشاوره و پشتیبانی مناسب، میتوانند در طول سفر با هواپیما ترس کمتری داشته باشند و راحتی و لذت بیشتری را در این تجربه به دست آورند.
۷. دنتوفوبیا (Dentophobia)
دنتوفوبیا یا ترس از دندانپزشکی، یک اضطراب شدید و ترس نسبت به بهنگام شدن مراجعه به دندانپزشک است. افراد مبتلا به اختلالات مرتبط با فوبیا مانند دنتوفوبیا ممکن است حتی در صورت داشتن مشکلات دندانی، از مراجعه به دندانپزشک خودداری کنند.
علل دنتوفوبیا ممکن است متنوع باشد. برخی افراد ترس و اضطرابشان ناشی از تجربههای نامطلوب یا ناراحت کننده در دوران کودکی، مانند تجربه درد، ناراحتی یا ضربه در جریان درمان دندانپزشکی باشد.
عوامل فرهنگی نیز میتواند در ترس از دندانپزشکی نقش داشته باشد؛ برخی فرهنگها ممکن است دندانهای سالم را به معنای عدم نیاز به درمان دندانپزشکی در نظر بگیرند و از مراجعه به دندانپزشک خودداری کنند.
۸. هموفوبیا (Hemophobia)
هموفوبیا یا ترس از خون، یکی از انواع اضطراب مرتبط با تجربه خونریزی، جراحی، صدمات خونی، یا حضور خون است.
افراد مبتلا به اختلالات مرتبط با فوبیا، هموفوبیا در مواجهه با خون یا حتی تصور درمانی که خون دیده میشود، ترس یا اضطراب شدیدی را تجربه میکنند.
علل هموفوبیا نیز ممکن است متنوع باشد. برخی از افراد ممکن است تجربههای نامطلوب در مورد خون را داشته باشند، مانند تماشای یک صحنه خونریزی یا حضور در محلی که خون آشکارا وجود دارد.
این تجربهها ترس یا اضطراب را در ذهن آنها ایجاد کند. همچنین، عوامل ژنتیکی و محیطی هم میتوانند در بروز هموفوبیا نقش داشته باشند.
همچنین برای درمان اختلالات مرتبط با فوبیا ، استفاده از تکنیکهای آرامش و تمرینات تنفس عمیق نیز میتواند کمک کند. برخی از افراد ممکن است به درمان دارویی نیز نیاز داشته باشند.
به عنوان مثال، در صورت وجود اضطراب شدید و ناقابل کنترل، پزشک ممکن است داروهای ضداضطراب را تجویز کند.
۹. آراکنوفوبیا (Arachnophobia)
آراکنوفوبیا یا ترس از عنکبوتها، یک نوع اضطراب است که در برابر عنکبوتها و موجودات مشابه آنها شکل میگیرد. افراد مبتلا به آراکنوفوبیا در حضور یا حتی تصور عنکبوت، ترس یا اضطراب شدیدی تجربه میکنند.
اختلالات مرتبط با فوبیا و علل آراکنوفوبیا ممکن است متنوع باشد. برخی از افراد این ترس را از طریق تجربههای نامطلوب با عنکبوتها در کودکی یا بزرگسالی تجربه کردهاند.
به عنوان مثال، تماشای فیلمها یا خبرهای ترسناک مربوط به عنکبوتها، یا تجربه حمله و نیش آنها میتواند عاملی برای ایجاد این ترس باشد.
روشهای متنوعی برای درمان آراکنوفوبیا وجود دارد. یکی از روشهای پرکاربرد، تحریکپذیری است که در آن فرد در معرض تدریجی عنکبوت قرار میگیرد.
این تکنیک شامل نمایش تصاویر عنکبوت، درمانگاه با عنکبوت و در نهایت، مواجهه با عنکبوت واقعی است. این فرآیند به تدریج ترس شما را کاهش میدهد و انتظارات شما را در مورد تهدید عنکبوت تغییر میدهد.
استفاده از تکنیکهای آرامش و تنفس عمیق نیز میتواند کمک کند. همچنین، توجه به تفکرات منفی و تصورات ناخوشایند درباره عنکبوت و استفاده از تکنیکهای تفکر مثبت میتواند در درمان آراکنوفوبیا مؤثر باشد.
۱۰. سینوفوبیا (Cynophobia) یکی از اختلالات مرتبط با فوبیا است.
سینوفوبیا یا ترس از سگها، یک نوع اضطراب است که در برابر سگها و موجودات مشابه آنها شکل میگیرد. افراد مبتلا به سینوفوبیا در حضور یا حتی تصور سگ، ترس یا اضطراب شدیدی تجربه میکنند.
علل سینوفوبیا نیز ممکن است متنوع باشد. برخی از افراد ممکن است این ترس را از طریق تجربههای نامطلوب در گذشته تجربه کرده باشند، مانند حمله یا دعوا با سگ، تجربه یک سگ وحشی، یا شنیدن خبرها یا دیدن صحنههای ترسناک مربوط به سگها.
برای درمان اختلالات مرتبط با فوبیا و سینوفوبیا نیز روشهای متنوعی وجود دارد. یکی از روشهای موثر در مدیریت این ترس، تحریکپذیری است.
در این روش، تمرینهای تدریجی برای مواجهه با ترس انجام میشود. این تمرینها شامل نمایش تصاویر سگ، صحبت با افرادی که سگ دارند، و در نهایت، مواجهه با سگ واقعی است. این فرآیند به تدریج ترس شما را کاهش میدهد و انتظارات شما را درباره تهدید سگ تغییر میدهد.
۱۱. اوفیدیوفوبیا (Ophidiophobia)
اوفیدیوفوبیا یا ترس از مارها، یک نوع اضطراب است که در برابر مارها و موجودات مارمانند شکل میگیرد. افراد مبتلا به اوفیدیوفوبیا ممکن است در حضور یا حتی تصور مار، ترس یا اضطراب شدیدی تجربه کنند.
اختلالات مرتبط با فوبیا و علل اوفیدیوفوبیا نیز میتواند متنوع باشد. برخی افراد این ترس را از طریق تجربههای نامطلوب در گذشته تجربه کرده باشند، مانند حمله مار به خودشان یا به کسانی که آنها را میشناختهاند، یا مناظرههای تلویزیونی و فیلمها که صحنههای ترسناک حاوی مار داشتهاند.
برای درمان اوفیدیوفوبیا نیز روشهای متنوعی وجود دارد. یکی از روشهای پرکاربرد در این زمینه، تحریکپذیری است در این روش، تمرینهای تدریجی برای مواجهه با ترس انجام میشود.
این تمرینها شامل نمایش تصاویر مار، صحبت با افرادی که با مارها آشنا هستند، و در نهایت، مواجهه با مار واقعی است. این فرایند به تدریج ترس شما را کاهش میدهد و انتظارات شما درباره تهدید مارها تغییر میکند.
۱۲. نیکتوفوبیا (Nyctophobia)
نیکتوفوبیا یا ترس از تاریکی، یک نوع اضطراب است که در برابر شب و تاریکی شکل میگیرد. افراد مبتلا به اختلالات مرتبط با فوبیا و نیکتوفوبیا ممکن است در مواجهه با محیطهای تاریک، ترس، اضطراب، یا نگرانی شدیدی تجربه کنند.
این نوع اضطراب ممکن است به علت عوامل مختلفی ایجاد شود. برخی از افراد این ترس را به دلیل تجربههای ناخوشایند در گذشته تجربه کرده باشند، مانند تجربه وقوع وقوعات ترسناک در شب، یا شنوا شدن داستانهای ترسناک در این زمینه. همچنین، گاهی اوقات علت ناشناخته ای برای ظهور این اضطراب وجود دارد.
اختلالات مرتبط با فوبیا و درمان نیکتوفوبیا نیز متنوع است. یکی از روشهای معمول در درمان این اضطراب، تدریجاً مواجهه با ترس میباشد.
این شامل تمرینهای تدریجی میشود که در آن شما برخلاف معمول، از تماس با تاریکی اجتناب نمیکنید. به طور مثال، شروع میکنید با وضعیتهایی که تا حدودی تاریکی دارند و سپس به تدریج مواجهه با محیطهای تاریکتر ادامه میدهید.
این روش به شما کمک میکند تا تدریجاً ترس شما نسبت به تاریکی کاهش یابد.
استفاده از تکنیکهای مدیریت استرس و آرامش مانند مراقبه یا تنفس عمیق نیز میتواند در کنترل اضطراب شما کمک کند. همچنین، تغییر تصورات و دیدگاههای منفی درباره تاریکی و استفاده از تکنیکهای تفکر مثبت نیز میتواند موثر باشد.
چه ارتباطی بین فوبیا و سوء مصرف مواد است؟
زمانی که افراد مبتلا به اختلالات مرتبط با فوبیا برای کاهش ترس خود از موادی مانند الکل و مواد مخدر استفاده میکنند، ممکن است اضطراب فرد به شدت افزایش یابد.
در حقیقت، خوددرمانی با استفاده از الکل و سایر داروها یک مکانیسم قابل قبول است که برای همزمان کاهش اضطراب و مشکلات مرتبط با مواد مصرفی استفاده میشود.
همچنین این مطلب در آرشیو روانپزشکی عمومی دانشگاه مانیتوبا در وینیپگ، کانادا ذکر شده است. با این حال، استفاده از مواد مخدر و الکل به عنوان درمان برای ترس و اضطراب، به طور رسمی توسط متخصصین به عنوان روش درمانی توصیه نمیشود.
استفاده از مواد مخدر و الکل میتواند به نظر بیاید که به موجب ایجاد اثر ضد اضطرابی، باعث افزایش اعتماد به نفس در مبتلایان به اختلالات مرتبط با فوبیا شود.
با این حال، این اثرات میتواند موقت و در کوتاه مدت باشد و همراه با عوارض و مشکلات سوء مصرف مواد بیاید. همچنین، فوبیا خاص به ندرت با سوء مصرف مواد مرتبط است.
در روانشناسی، اصطلاح همبودی به وجود میآید که وقتی که یک اختلال روانی مانند اضطراب ناشی از اختلالات مرتبط با فوبیا با مشکل سوء مصرف مواد ترکیب میشود، استفاده میشود.
این وضعیت قابل توجهی بوده و نیاز به تمرکز و درمان مناسب از سوی متخصصین روانشناسی و پزشکی دارد. بهتر است برای تشخیص و درمان این نوع اختلالات، به مشاوره و کمک حرفهای متخصصین ترک اعتیاد طلوعی دیگر مراجعه کنید.
گزینههای درمانی تشخیصی دوگانه برای اختلالت مرتبط با فوبیا و اعتیاد
فوبیا میتواند علائم اعتیاد را تشدید کند و همچنین اعتیاد میتواند علائم فوبیا را تشدید کند. از این رو، درمان هر دو حالت به طور همزمان الزامی است.
خوشبختانه، بسیاری از مراکز ترک اعتیاد، برنامههای تشخیص دوگانه را ارائه میدهند. این برنامهها به همراه درمان اعتیاد، به درمان اختلالات همراه با فوبیا نیز میپردازند.
وقتی شما وارد یک برنامه تشخیص دوگانه میشوید، یک تیم از متخصصان درمانی بهداشتی برنامه را برای شما طراحی میکنند.
- سمزدایی پزشکی: در این بخش، در هنگام ترک مواد مخدر، شما نظارت پزشکی ۲۴ ساعته و ۷ روزه در هفته را تجربه خواهید کرد.
- درمان شناختی-رفتاری: در این روش، یک مشاور میتواند به شما کمک کند تا به روشهای سالم برای مدیریت اختلالات مرتبط با فوبیا خود بپردازید تا به علائم کمتری از اعتیاد متوسل شوید.
- درمان تمرینی: در این روش، یک مشاور میتواند به شما کمک کند تا به تدریج و با استفاده از تکنیکهایی مثل مواجهه، با ترسهایتان روبرو شوید تا کاهشی در آنها را تجربه کنید.
- درمان خانواده: در این بخش، شما و اعضای خانوادهتان میتوانید نحوه درمان همهمان فوبیا و اعتیاد را به صورت بهینهتر یاد بگیرید.
- گروههای پشتیبانی: در این بخش، شما میتوانید با دیگرانی که به اعتیاد، فوبیا و سایر اختلالات روانی روبرو هستند، ارتباط برقرار کنید و از تجارب آنان استفاده کنید.
سخن پایانی
در نهایت، اختلالات مرتبط با فوبیا، از جمله اعتیاد، نشانگان اضطرابی و سایر اختلالات روانی، اثراتی عمیق بر زندگی افراد دارند
اما خوشبختانه، با ارائه برنامههای تشخیص دوگانه و درمان مناسب، میتوان این اختلالات را همزمان مدیریت کرد.
در این برنامهها، تیمهای درمانی مجرب از روشهای گوناگون از جمله سمزدایی پزشکی، درمان شناختی – رفتاری، درمان تمرینی، درمان خانواده و گروههای پشتیبانی استفاده میکنند.
به طور کلی، برنامههای درمان اختلالات مرتبط با فوبیا و اعتیاد با هدف کاهش علائم این اختلالات، ارتقای کیفیت زندگی و بهبود روابط اجتماعی فرد، طراحی میشوند.
توانایی مدیریت ترسها و واکنشهای نامناسب، کاهش وابستگی به مواد مخدر و فراهم کردن یک شبکه پشتیبانی قوی، از جمله اهداف این برنامهها هستند.
از طرف دیگر، آگاهی بیشتر از ارتباط میان فوبیا و اعتیاد باعث میشود تا درمانگران و متخصصان در زمینه بهبود عملکرد مشتریان و پیشرفت در درمان، تمرکز کنند.
به وسیله تشخیص دقیق و برخورد مؤثر با این اختلالات، میتوان یک سفر به طولانیمدت به سوی بهبود و بهبود کامل زندگی را آغاز کرد.