آیا تا به حال شده است که احساس کنید دنیا دور سرتان می‌چرخد؟ یا اینکه صدایی را در گوشتان بشنوید که هیچ کس دیگری آن را نمی‌شنود؟ اگر چنین است، ممکن است دچار یک اختلال روانی باشید که داروهای اعصاب می‌توانند به کنترل این علائم کمک کنند اما داروی اعصاب چیست؟
داروی اعصاب و روان با تأثیر بر انتقال‌دهنده‌های عصبی، مواد شیمیایی که سلول‌های عصبی را به یکدیگر متصل می‌کنند، بر مغز اثر می‌گذارند. انتقال‌دهنده‌های عصبی نقش مهمی در تنظیم خلق و خو، شناخت، رفتار و احساسات دارند.
طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، حدود یک نفر از هر چهار نفر در جهان در طول زندگی خود دچار یک اختلال روانی می‌شود. داروهای اعصاب می‌توانند به بهبود کیفیت زندگی این افراد کمک کنند.
در این مطلب از کلینیک تخصصی ترک اعتیاد طلوعی دیگر درباره داروهای اعصاب چیست؟ و عوارض جانبی آن می‌پردازیم پس تا انتهای مطلب همراه ما باشید.
داروی اعصاب چیست؟
داروی اعصاب چیست؟ داروی اعصاب، همچنین به عنوان داروهای ضد درد نوروپاتیک نیز شناخته می‌شوند، به طور خاص برای کاهش درد ناشی از اعصاب طراحی شده است همچنین داروهای اعصاب و روان، داروهایی هستند که می‌توانند به مغز و سیستم عصبی اثر بگذارند و برای درمان اختلالات روانی و عصبی استفاده می‌شوند، هنگامی که درد مزمن از اعصاب تحریک شده یا آسیب دیده ناشی می‌شود، این داروها در صورت ترکیب با سایر مسکن‌ها می‌توانند مفید باشند.
برخی از رایج‌ترین داروهایی که برای درد عصبی تجویز می‌شوند، گاباپنتین، پرگابالین و دولوکستین هستند.
با این حال، این می‌تواند منجر به عوارض جانبی مانند خواب آلودگی، حالت تهوع، سرگیجه و خشکی دهان شود. اینکه آیا درد عصبی به طور کامل ناپدید می‌شود به علت و شدت آن بستگی دارد.
انواع داروهای اعصاب چیست؟
داروهای اعصاب و روان به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که هر کدام برای درمان یک یا چند اختلال روانی یا عصبی خاص استفاده می‌شوند. برخی از انواع رایج داروهای اعصاب و روان عبارتند از:
۱. داروهای ضد افسردگی
داروهای ضد افسردگی برای درمان اختلال افسردگی اساسی و سایر اختلالات خلقی مانند اختلال دوقطبی، اختلال اضطراب فراگیر (GAD)، اختلال وسواس فکری – عملی (OCD) و اختلال خوردن استفاده می‌شوند. داروهای ضد افسردگی با افزایش سطح سروتونین، نوراپی نفرین یا دوپامین در مغز عمل می‌کنند.
۲. داروهای ضد اضطراب
داروهای ضد اضطراب برای درمان اختلالات اضطرابی مانند اختلال اضطراب فراگیر (GAD)، اختلال هراس، اختلال وسواس فکری – عملی (OCD) و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) استفاده می‌شوند. داروهای ضد اضطراب با کاهش سطح گابا، یک انتقال‌دهنده عصبی که با اضطراب مرتبط است، عمل می‌کنند.
۳. داروهای ضد روان‌پریشی
داروهای ضد روان‌پریشی برای درمان اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی و سایر اختلالات روان‌پریشی استفاده می‌شوند. داروهای ضد روان‌پریشی با مسدود کردن گیرنده‌های دوپامین و سروتونین، دو انتقال‌دهنده عصبی که با روان‌پریشی مرتبط هستند، عمل می‌کنند.
۴. داروهای ضد تشنج
داروهای ضد تشنج برای درمان صرع استفاده می‌شوند. داروهای ضد تشنج با مسدود کردن گیرنده‌های سدیم یا کلسیم، دو یون که در انتقال سیگنال‌های عصبی نقش دارند، عمل می‌کنند.
۵. داروهای ضد درد نوروپاتیک
داروهای ضد درد نوروپاتیک برای درمان درد ناشی از آسیب عصبی مانند درد نوروپاتیک دیابتی یا درد نوروپاتیک پس از آسیب نخاعی استفاده می‌شوند.
داروهای ضد درد نوروپاتیک با کاهش التهاب یا تحریک اعصاب، درد ناشی از آسیب عصبی را تسکین می‌دهند.
سایر داروی اعصاب چیست؟
علاوه بر انواع داروهای ذکر شده در بالا، داروهای دیگری نیز برای درمان اختلالات روانی و عصبی استفاده می‌شوند. برخی از این داروها عبارتند از:
- داروهای محرک
- داروهای آرام‌بخش
- داروهای ضد سایکوز
- داروهای ضد افسردگی دوقطبی
- داروهای ضد اضطراب فراگیر
- داروهای ضد وسواس فکری – عملی
- داروهای ضد استرس پس از سانحه
- داروهای ضد درد
- داروهای خواب‌آور
انتخاب داروی مناسب برای درمان اختلال روانی یا عصبی خاص، بر اساس عوامل مختلفی مانند شدت اختلال، سایر بیماری‌های زمینه‌ای بیمار و عوارض جانبی احتمالی دارو انجام می‌شود.
در صورت ابتلا به اختلال روانی یا عصبی، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید تا بهترین گزینه درمانی برای شما تعیین شود.
آیا مصرف داروی اعصاب اعتیادآور است؟
اعتیاد به دارو زمانی اتفاق می‌افتد که فرد به مصرف یک ماده شیمیایی وابسته می‌شود و بدون آن دچار علائم ترک می‌شود. اعتیاد می‌تواند به هر نوع ماده شیمیایی، از جمله داروهای تجویزی، داروهای غیرقانونی و الکل، مربوط باشد.
برخی از داروهای اعصاب، مانند داروهای ضد افسردگی SSRI، می‌توانند اعتیادآور باشند. این داروها با افزایش سطح سروتونین در مغز عمل می‌کنند. سروتونین یک انتقال‌دهنده عصبی است که نقش مهمی در تنظیم خلق و خو، انگیزه و رفتار دارد.
افرادی که به داروهای ضد افسردگی SSRI اعتیاد دارند، ممکن است علائم ترک را تجربه کنند اگر مصرف دارو را به طور ناگهانی قطع کنند.
علائم ترک داروهای ضد افسردگی SSRI می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- سردرد
- حالت تهوع
- اسهال
- اضطراب
- افسردگی
- پرش عضلانی
در برخی موارد، افراد ممکن است برای کاهش علائم ترک، به مصرف بیشتر دارو روی بیاورند. این می‌تواند منجر به اعتیاد بیشتر شود.
با این حال، اکثر داروهای اعصاب اعتیادآور نیستند. این داروها با تأثیر بر انتقال‌دهنده‌های عصبی مختلف عمل می‌کنند و کمتر احتمال دارد که باعث ایجاد علائم ترک شوند.
علائم اعتیاد به داروهای اعصاب
علائم اعتیاد به داروهای اعصاب می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- نیاز مداوم به مصرف دارو
- مشکل در کنترل مصرف دارو
- افزایش دوز دارو
- کاهش علاقه به فعالیت‌های دیگر
- مشکل در فعالیت‌های مدرسه یا محل کار
- مشکل در روابط
اگر فکر می‌کنید ممکن است به داروهای اعصاب اعتیاد داشته باشید، مهم است که با پزشک خود صحبت کنید. پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا اعتیاد خود را مدیریت کنید و یک برنامه درمانی مناسب برای شما ایجاد کند.
عوارض داروهای اعصاب چیست؟
عوارض جانبی داروهای اعصاب می‌تواند خفیف تا شدید باشد و در افراد مختلف متفاوت باشد. برخی از عوارض جانبی شایع داروهای اعصاب عبارتند از:
- اختلالات گوارشی: حالت تهوع، استفراغ، اسهال، یبوست، سوء هاضمه
- عوارض جانبی عصبی: خواب آلودگی، سرگیجه، سردرد، بی قراری، لرزش، اختلال در تمرکز، مشکلات حافظه
- مشکلات جنسی: کاهش میل جنسی، اختلال در نعوظ، ارگاسم
- اختلالات متابولیکی: افزایش وزن، افزایش اشتها، افزایش قند خون، افزایش کلسترول
- سایر سیستم‌های بدن: خشکی دهان، تاری دید، تپش قلب، تعریق
در برخی موارد، داروهای اعصاب می‌توانند عوارض جانبی جدی‌تری ایجاد کنند، مانند:
- افکار خودکشی یا خودآزاری
- مشکلات خونی
- اختلالات قلبی
- مشکلات کبدی
- اختلالات کلیوی
اگر در حین مصرف داروهای اعصاب هر گونه عارضه جانبی را تجربه کردید، مهم است که در اسرع وقت به پزشک خود اطلاع دهید.
پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا تعیین کنید که آیا عارضه جانبی جدی است یا خیر و در صورت لزوم اقدامات لازم را برای مدیریت آن انجام دهید.
چگونه داروهای اعصاب را مصرف کنیم؟
در اینجا نکاتی در مورد نحوه مصرف آورده شده است:
- دوز و زمان مصرف را طبق دستور پزشک خود دنبال کنید. تغییر دوز یا زمان مصرف بدون مشورت با پزشک می‌تواند خطرناک باشد.
- داروهای خود را به طور منظم مصرف کنید. حتی اگر احساس می‌کنید بهتر هستید، مصرف داروهای خود را قطع نکنید. قطع ناگهانی داروهای اعصاب می‌تواند باعث بروز علائم ترک شود.
- اگر عوارض جانبی دارید، با پزشک خود صحبت کنید. بسیاری از عوارض جانبی داروهای اعصاب خفیف هستند و با گذشت زمان از بین می‌روند. با این حال، اگر عوارض جانبی شما شدید یا آزاردهنده است، با پزشک خود صحبت کنید تا دوز یا داروی شما را تغییر دهد. برخی از داروهای اعصاب می‌توانند برای جنین یا نوزاد مضر باشند.
چگونه عوارض جانبی داروهای اعصاب را کاهش دهیم؟
کاهش عوارض جانبی داروی اعصاب
عوارض جانبی داروها، واکنش‌های ناخواسته و غیرمنتظره نسبت به یک دارو هستند. هرچند برخی از عوارض جانبی، خفیف بوده و بعد از درمان ناپدید می‌شوند؛ اما عوارض دیگر می‌توانند مشکلات طولانی‌مدت‌تری برای سلامتی ایجاد کنند تغییر دوز یا نوع دارو
در برخی موارد، می‌توان با تغییر دوز دارو یا تغییر نوع دارو، عوارض جانبی را کاهش داد. به‌عنوان‌مثال، اگر داروی خاصی باعث حالت تهوع می‌شود، پزشک ممکن است دوز دارو را کاهش دهد یا داروی دیگری را جایگزین کند.
نکات ساده برای کاهش عوارض جانبی
علاوه بر تغییر دوز یا نوع دارو، برخی از نکات ساده وجود دارد که می‌تواند به کاهش عوارض جانبی کمک کند، مانند:
- مصرف داروها با معده پر: برخی از داروها، مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، می‌توانند باعث تحریک معده شوند. مصرف این داروها با معده پر می‌تواند به کاهش این عوارض کمک کند.
- نوشیدن مقدار زیادی آب: برخی از داروها، مانند داروهای دیورتیک، می‌توانند باعث کم‌آبی بدن شوند. نوشیدن مقدار زیادی آب می‌تواند به جلوگیری از این عوارض کمک کند.
- اجتناب از مصرف الکل: الکل می‌تواند اثر برخی از داروها را کاهش دهد یا عوارض جانبی آنها را تشدید کند؛ بنابراین، بهتر است در دوران مصرف دارو از مصرف الکل خودداری کنید.
سخن پایانی
داروی اعصاب چیست؟ داروهای اعصاب و روان، داروهایی هستند که توانایی تأثیرگذاری بر مغز و سیستم عصبی را دارند و برای درمان انواع اختلالات روانی و عصبی به کار می‌روند. این داروها می‌توانند از طریق مکانیسم‌های عمل مختلف، مانند تنظیم انتقال‌دهنده‌های عصبی، تغییر کانال‌های یونی و یا تأثیر بر سیستم‌های هورمونی، عمل کنند.
همچنین، در نظر داشته باشید که داروهای اعصاب و روان ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند و با سایر داروها یا مواد تداخل داشته باشند.
بنابراین، افرادی که از این نوع داروها استفاده می‌کنند، باید قبل از شروع مصرف، با پزشک خود مشورت کرده و دستورات درمان را به دقت رعایت نمایند.
داروهای اعصاب و روان ابزارهای قدرتمندی هستند که نیازمند احتیاط و مسئولیت در استفاده می‌باشند.
