اکسی کدون، ماده مخدر نیمه صنعتی است که اثرات آرام بخشی دارد و برای کنترل دردهای شدید تا متوسط تجویز می‌شود. اما این دارو عوارض زیادی داشته و مصرف طولانی مدت آن اعتیادآور است؛ بنابراین در این مطلب به بررسی اینکه عوارض اکسی کدون چیست و راه‌های ترک اکسی کدون آن کدام است؟ می‌پردازیم.
در واقع مکانیسم عمل اکسی کدون مانند هروئین است و فرد یک حالت سرخوشی پیدا می‌کند. مصرف اکسی کدون حتی در دوزهای منظم، ممکن است در شما عادت ایجاد کند. این دارو را دقیقاً به همان صورتی که توسط دکتر شما تجویز می‌شود، مصرف کنید.
هرگز این دارو را با شخص دیگری به اشتراک نگذارید. سوء استفاده از داروهای ضد درد می‌تواند اعتیادآور بوده و مصرف بیش از حد آن باعث مرگ به خصوص در کودک یا شخصی که در حال استفاده از دارو بدون تجویز پزشک است شود.
در مطلب قبل درباره اینکه قرص اکسی کدون چیست؟ و تاریخچه و سازنده آن چه کسی است؟ صحبت کردیم، در این مطلب نیز به این موضوع می‌پردازیم که عوارض اکسی کدون چیست و راه‌های ترک آن کدام است؟
عوارض اکسی کدون
سوءمصرف این داروی مخدر عوارض جانبی متعددی را به دنبال دارد. اکسی کدون نیز مانند هر داروی دیگری عوارض مشخصی دارد که در افراد بروز می‌کند. بیمار ممکن است یکی از عوارض اکسی کدون یا تعداد بیشتری از عوارض آن را تجربه کند.
مصرف اکسی کدون با تأثیر گذاری بر تمام قسمت‌های مختلف بدن باعث بروز عوارض شدیدی بر سیستم اعصاب مرکزی، سیستم گوارشی و تنفسی می‌شود. البته نباید فراموش کرد که از اصلی‌ترین عوارض اکسی کدون در صورت مصرف مداوم و زیاد، اعتیاد است.
مصرف این دارو با خواب آلودگی، سردرد، سرگیجه، خارش پوست، حالت تهوع و تب همراه است. بیمارانی که اکسی‌کدون را مدتی طولانی مصرف می‌کنند، به تدریج با علائم شدیدتری روبه‌رو می‌شوند. از عوارض نسبتاً شایع این مواد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- لرز
- تب
- توهم
- تشنج
- تهوع
- کهیر
- یبوست
- استفراغ
- درد معده
- ناباروری
- اسهال شدید
- خشکی دهان
- خستگی شدید
- خارش پوست
- ناتوانی جنسی
- مشکلات جنسی
- احساس سرگیجه
- کاهش میل جنسی
- پوست رنگ پریده
- راش پوستی یا کهیر
- از دست دادن اشتها
- سفتی عضلات و پرش
- کبودی ناخن‌ها و لب‌ها
- از دست رفتن دوره قاعدگی
- گیجی و خواب آلودگی شدید
- افت فشار خون و نبض ضعیف
- تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو
- مردمک ریز (به اصطلاح ته سنجاقی)
علائمی که گفته شد برخی از رایج‌ترین عوارض اکسی کدون است. شاید باورتان نشود، اما این مسکن در سال ۲۰۱۱ عامل اصلی مرگ و میر در ایالت متحده آمریکا بود.
عوارض اکسی کدون بر اعضای مختلف بدن
لبی عروقی: گر گرفتگی، افزایش فشار خون، افت فشارخون وضعیتی، کاهش اشباع اکسیژن، ادم، تاکی کاردی، نارسایی قلبی، ترومبوز عمقی وریدی، افت فشارخون، تپش قلب، ادم محیطی، ترومبوفلبیت، گشادی عروق
سیستم اعصاب مرکزی: تفکرات نامعقول، افسردگی، دیسفوری، بی‌خوابی، تحریک پذیری، پرش عضلات، خواب آشفته، اضطراب، لرز، گیجی، سرخوشی، خستگی، هیپوستزی (اختلال حس لامسه)، میگرن، عصبانیت، سندرم ترک، آژیتاسیون، درد، افسردگی، لتارژی، خواب رفتگی اندام، درد حین پروسه، هایپرتونی، درد عصبی، اختلال شخصیت
عصبی، عضلانی و اسکلتی: سستی، درد دست و پا، درد مفاصل، کمردرد، درد عضلات و استخوان‌ها، درد عضلانی، لرزش، التهاب مفاصل، اسپاسم حنجره، گردن درد، درد استخوان، شکستگی پاتولوژیک
گوارشی: اسهال، خشکی دهان، گاستریت، سکسکه، درد ناحیه فوقانی شکم، درد شکمی، بی‌اشتهایی، کاهش اشتها، سوءهاضمه، رفلاکس، اختلال در بلع، التهاب لثه، التهاب زبان
هماتولوژی و انکولوژی: کاهش هموگلوبین، کاهش تعداد پلاکت، کاهش گلبول‌های قرمز خون، تب نوتروپنی، نوتروپنی، آنمی، خونریزی، آنمی فقر آهن، لکوپنی
تنفسی: سرفه، تنگی نفس، درد دهان و گلو، برونشیت، خون دماغ، علائم شبه آنفلوانزا، اسپاسم حنجره، فارنژیت، بیماری ریوی، رینیت، سینوزیت، دپرسیون تنفسی
غدد درون‌ریز و متابولیسم: کاهش کلر خون، کاهش سدیم خون، کاهش وزن، افزایش قند خون، نقرس
پوستی: کنده شدن پوست، افزایش تعریق، راش پوستی، حساسیت پوست به نور، کهیر
ادراری تناسلی: سوزش ادرار، احتباس ادرار، عفونت مجاری ادراری
عفونی: عفونت هرپس سیمپلکس، عفونت، سپسیس
کبدی: افزایش سطح سرمی آلانین آمینوترانسفراز
قلبی عروقی: تضعیف گردش خون، شوک
ازدیاد حساسیت: واکنش ازدیاد حساسیت
چشمی: تاری دید، تنبلی چشم
متفرقه: سروما (تجمع مایع زیر پوست)، صدمات غیرمترقبه
بهترین راه‌های ترک اکسی کدون
دقیقاً همان‌طور که شرایط هیچ بیماری مانند هم نیست، نمی‌توانید دو طرح درمان را پیدا کنید که دقیقاً مانند هم باشد؛ بنابراین راه‌های ترک اکسی کدون برای هر بیماری متفاوت است.
در کلینیک ترک اعتیاد طلوعی دیگر، طیف کاملی از درمان‌های ترک اعتیاد با توجه به نیاز بیمار و تشخیص پزشک متخصص با بستری بیمار آغاز می‌شود. برنامه درمانی متناسب با نیاز هر بیمار توسط گروهی از متخصصین شامل روان‌شناس، روانپزشک و متخصص سم‌زدایی تهیه می‌شود.
طرح درمان بیمارانی که سابقه سوءمصرف اکسی کدون دارند، شامل سم‌زدایی و درمان دارویی نیز می‌شود. البته در این کلینیک علاوه بر نیازهای جسمی بیماران، نیازهای روانی‌شان نیز بررسی و برنامه چندلایه روزانه به آنها ارائه می‌شود.
بیماران برنامه درمان اعتیاد به روش بستری یا سرپایی را معمولاً حداقل ۲۸ روز ادامه می‌دهند، البته متخصصین توصیه می‌کنند که بیماران حداقل ۹۰ روز تحت مراقبت باشند. همچنین برخی بیماران به برنامه‌های درمانی طولانی‌تری نیاز پیدا می‌کنند.
مشاوره بخش اصلی ترک اعتیاد پس از اتمام مرحله سم‌زدایی است. در متون تخصصی مرتبط با ترک قطعی مواد مخدر، از مشاوره غالباً با اصطلاح روان‌درمانی یا رفتاردرمانی یاد می‌شود.
این روش‌ها به گروه درمانی یکسانی مربوط می‌شوند، اما در هر کدام از این روش‌ها رویکردهای متفاوتی اتخاذ می‌شود. مشاوره انواع گوناگونی دارد؛ در این مرکز گونه‌هایی از مشاوره به بیماران ارائه می‌شود که بیشترین همخوانی را با اصول درمانی‌شان دارد.
ترک اکسی کدون در منزل
سوء مصرف اکسی کدون باعث ایجاد وابستگی روانی و جسمانی در مصرف کننده می‌شود، به همین دلیل ترک اکسی کدون، به دریافت خدمات روان‌درمانی در کنار درمان جسمانی نیاز دارد.
بنابراین هرگونه خود درمانی و ترک خودسرانه آن تنها باعث بروز علائم ناراحت کننده در مصرف کننده می‌شود که جلوگیری از بروز این علائم اصلی‌ترین دلیل بازگشت به مصرف مجدد است. در ادامه برخی از مهم‌ترین علائم ترک اکسی کدون را خواهیم دید:
- بی‌خوابی یا خواب آشفته
- حالت تهوع یا استفراغ
- اضطراب یا بی‌قراری
- چشمان اشک آلود
علائم ترک در ۸ الی ۲۴ ساعت بعد از آخرین مصرف آشکار می‌شوند که علائم حاد به ندرت بیش از ۵ تا ۷ روز طول می‌کشد که برخی از مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:
- افسردگی
- کم انرژی بودن
- تحمل کم برای استرس (فیوز کوتاه)
مراحل ترک اکسی کدون
برای ترک اکسی کدون بهتر است که تحت نظر یک متخصص و یا حتی کلینیک ترک اعتیاد باشید. علاوه بر اقدامات دارویی، بیمار باید از خدمات روان‌شناسی و روانپزشکی نیز بهره بگیرد.
پیش‌تر از هر چیزی سن و مدت و میزان مصرف بیمار باید معلوم شود. از آنجایی که این دارو وابستگی جسمانی و روانی ایجاد می‌کند، در هر دو بخش باید خدمات درمانی ارائه شود.
خدمات درمان و رسیدگی حتی تا بعد از ترخیص بیمار از کلینیک یا کمپ باید ادامه داشته باشد، تا فرد دوباره به قرص اکسی کدون تمایل نشان ندهد.
برنامه‌های درمانی جامع و کامل برای ترک وابستگی به اکسی کدون، متناسب با نیازهای خاص هر بیمار در کلینیک طلوعی دیگر با توجه به نتایج آزمایشات اعتیاد تهیه می‌شود، معمولاً شامل چهار مرحله زیر است:
- ارزیابی و تشخیص
- سم‌زدایی مواد از بدن از مواد مخدر
- ارائه خدمات روان‌درمانی، مشاوره‌های انفرادی و گروهی
- برنامه‌های مراقبتی بعد از اتمام دوره ترک اعتیاد
راه‌های مشاوره برای ترک اکسی کدون
رفتاردرمانی شناختی (CBT): از آنجایی که این رویکرد منحصر به فرد، ترکیبی از روان‌درمانی و رفتاردرمانی است، بسیار متداول است.
مشاوره گروهی: جلسات مشاوره گروهی توسط مشاور هدایت می‌شود. مشاور یک یا چند مورد از مدل‌های مشاوره شناخته شده و پژوهش‌محور را برای هدایت بحث و بهبودی بیماران به کار می‌گیرد. در این فرایند هم‌زمان از ویژگی‌های منحصر به فرد درمان میان‌فردی استفاده می‌شود.
مشاوره خانوادگی: متخصصین ترک اعتیاد معتقدند که اعتیاد یک بیماری خانوادگی است. با این اوصاف، منطقی است که انتظار داشته باشیم خانواده‌ها نقش مهمی در درمان ترک اعتیاد داشته باشند.
بسیاری از خانواده‌هایی که با مشکل سوءمصرف اکسی‌کدون دست و پنجه نرم می‌کنند، فقط با عوارض مخرب این مشکل آشنایی دارند و در دریای ناامیدی غرق می‌شوند.
شکی نیست که سوءمصرف اکسی کدون تجربه ناخوشایندی است و عوارض آزاردهنده‌ای را به زندگی بیمار و اطرافیانش تحمیل می‌کند، اما امید به بهبودی همواره وجود دارد.
