info@tolouedigar.com

ماری‌جوانا چیست؟ مکانیسم اثر ماری‌جوانا

ماری‌جوانا چیست؟ مکانیسم اثر ماری‌جوانا
فهرست مطالب

ماری‌جوانا که در زبان انگلیسی به آن Marijuana می‌گویند و در فرهنگ عامه با نام‌های گراس، علف یا گل نیز شناخته می‌شود، یک مادهٔ فعال‌کنندهٔ روان است که از آن برای اهداف تفریحی یا درمانی استفاده می‌کنند.

ماری‌جوانا از برگ و گل گیاه شاهدانه به دست می‌آید و مانند همهٔ فرآورده‌های گیاه شاهدانه، تتراهیدروکانابینول (تی‌اچ‌سی) ترکیب مؤثر و عامل اصلی آثار سرخوشی‌آور آن است که تنها یکی از صدها ترکیب شناخته شده گیاه شاهدانه به شمار می‌رود.

شاهدانه گیاه سبزرنگی است که روند رشد یک‌ساله‌ای دارد. برای این گیاه نام‌هایی انتخاب شده که معروف‌ترین آن‌ها عبارت است از: ماری‌جوانا، کانابیس و شاهدانه.

✅ در مطلب قبلی مختصری با تاریخچه ماری جوانا آشنا شدیم. در ادامه این مطلب برای آشنایی بیشتر با ماده ماری‌جوانا و اینکه ببینیم عملکرد آن چگونه است؟ با بهترین مرکز ترک اعتیاد تهران همراه باشید.

خاستگاه و ترکیبات ماریجوانا

به‌طورکلی این گیاه در سه نوع مختلف در سراسر جهان شروع به رشد می‌کند؛ اما باید بدانید خاستگاه و مبدأ آن کشور آسیا شرقی است. نکته قابل‌توجه این است این گیاه برای رشد و حاصل‌شدن هیچ محدودیت مکانی ندارد و حتی در خانه نیز می‌توان آن را پرورش داد.

بنابراین به‌طورکلی می‌توان گفت، ماری‌جوانا به برگ‌ها، گل‌ها، ساقه‌ها و دانه‌های خشک شده گیاه شاهدانه اطلاق می‌شود که حاوی مواد روان‌گردان (تغییردهنده ذهن) تتراهیدروکانابینول شیمیایی (تی. اچ. سی) و همچنین سایر ترکیبات مرتبط است.

مواد گیاهی شاهدانه را می‌توان در رزینی به نام حشیش یا مایع سیاه چسبنده‌ای به نام روغن حشیش نیز متمرکز کرد.
از مهم‌ترین آثار دلخواه ذهنی و جسمی ماری‌جوانا تمدد اعصاب، سرخوشی، درون‌نگری، خنده زیاد و افزایش اشتها به شمار می‌رود که باعث استفاده تفریحی از آن شده است.

از عوارض جانبی موقتی مصرف آن می‌توان به کاهش حافظهٔ کوتاه‌مدت، خشکی دهان، سرخیِ دیدگان، اختلال در مهارت‌های حرکتی و گاهی احساس اضطراب و وحشت اشاره کرد.

عوارض جانبی بلندمدت در برخی موارد شامل اعتیاد فکری، کاهش قوای ذهنی در افرادی که مصرف را از نوجوانی آغاز کرده‌اند و مشکلات رفتاری در کودکانی است که مادرانشان هنگام بارداری ماری‌جوانا مصرف می‌کرده‌اند.

ماری‌جوانا از گذشته به‌عنوان یک مادهٔ روان‌گردان تفریحی، داروی درمانی و در برخی مراسم‌های مذهبی استفاده می‌شد.

تاریخچه مصرف ماریجوانا

اولین نشانه‌ها از مصرف ماری‌جوانا به هزارهٔ سوم قبل از میلاد مربوط می‌شود. اما از اوایل قرن بیستم در اغلب کشورهای جهان، محدودیت‌هایی قانونی در مورد استفاده و فروش ماری‌جوانا و دیگر محصولاتِ گیاه شاهدانه وضع شد، طوری که حمل، مصرف و فروش آن در بیشتر کشورهای جهان غیرقانونی بود.

اما اخیراً ممنوعیت‌های قانونی ماری‌جوانا در کشورهای اروگوئه، کانادا، هلند و ۱۰ ایالت آمریکا برطرف شده است. علاوه بر این، در تعدادی از کشورهای دیگر مانند بریتانیا، اسپانیا، آلمان، ایتالیا و استرالیا و همچنین در ۳۲ ایالت از کشور آمریکا به‌عنوان یک درمانِ گیاهی با تجویز پزشک مورد استفاده قرار می‌گیرد که به‌عنوان ماری‌جوانای طبی از آن یاد می‌شود.

تاریخچه مصرف ماریجوانا

روش‌های مصرف ماری‌جوانا

ماری‌جوانا به‌عنوان یک ماده روان‌گردان می‌تواند به روش‌های مختلفی مصرف شود. هر روش مصرف می‌تواند تأثیرات متفاوتی بر بدن داشته باشد، از جمله سرعت شروع اثرات، مدت‌زمان ماندگاری اثرات، و شدت آن‌ها. در اینجا به توضیح روش‌های مختلف مصرف ماری‌جوانا پرداخته می‌شود:

مصرف ماری‌جوانا به روش تدخینی

استفاده از این ماده بیشتر به‌صورت تنفسِ دود حاصل از سوختن (تدخینی) و گاهی به‌صورت خوراکی است. اغلب در حالت تدخینی، گیاه خُرد شده را در کاغذ مخصوص پیچیده و به‌صورت سیگار شاهدانه آن را می‌کشند.

این رایج‌ترین و سریع‌ترین روش مصرف ماری‌جوانا است. در این روش، گیاه ماری‌جوانا یا گل آن (که به طور معمول خشک شده) در کاغذسیگار پیچیده می‌شود و سپس دود آن استنشاق می‌شود. به این نوع سیگار، Joint گفته می‌شود.

دود حاصل از سوختن ماری‌جوانا به‌سرعت وارد ریه‌ها می‌شود و از آنجا به جریان خون می‌رود. این روش سریع‌ترین شروع اثرات را دارد، زیرا مواد فعال موجود در ماری‌جوانا به‌سرعت به مغز می‌رسند. اثرات این روش تقریباً ظرف ۳۰ ثانیه تا ۵ دقیقه قابل‌مشاهده هستند.

مصرف ماریجوانا به روش دود کردن با لوله (بنگ)

لوله‌ها یا بنگ‌ها از لوله‌های شیشه‌ای، فلزی یا چینی ساخته می‌شوند و برای کشیدن ماری‌جوانا استفاده می‌شوند. در این روش، گیاه ماری‌جوانا در محفظه‌ای که در انتهای لوله قرار دارد، سوزانده می‌شود و دود حاصل از آن به ریه‌ها کشیده می‌شود.

این روش مشابه به سیگارکشیدن است، اما معمولاً دود آن به دلیل عبور از آب در محفظه، نرم‌تر و کمتر تحریک‌کننده است. اثرات آن نیز مشابه با مصرف ماری‌جوانا به روش سیگارکشیدن است و به‌سرعت شروع می‌شود.

مصرف ماریجوانا به روش بلانت (Blunt)

این ماده مخدر همچنین به شکل بلانت دود می‌شود. سیگاری که از تنباکو خالی شده و دوباره با مخلوطی از ماری‌جوانا و تنباکو پر شده است. دود ماری‌جوانا دارای بوی تند و متمایز شیرین و ترش است.
این روش مشابه به جوینت است؛ اما تفاوت اصلی آن استفاده از تنباکو در کنار ماری‌جوانا است. به دلیل ترکیب ماری‌جوانا با تنباکو، اثرات این روش ممکن است طولانی‌تر و شدیدتر باشد.

مصرف ماریجوانا به روش خوراکی

راه دیگر مصرف دارو مخلوط‌کردن برگ، گل، ساقه یا دانه گیاه با غذا یا دم‌کردن برگ‌ها به‌صورت چای است.

در این روش، ماری‌جوانا به مواد غذایی اضافه می‌شود و سپس مصرف می‌شود. می‌توان آن را در کیک‌ها، شیرینی‌ها، شکلات‌ها یا نوشیدنی‌ها گنجاند یا برگ‌ها و گل‌های ماری‌جوانا در آب جوش دم کرد و سپس مصرف کرد. ماده فعال در ماری‌جوانا (تی‌اچ‌سی) از طریق دستگاه گوارش جذب می‌شود.

📌 اثرات خوراکی ماری‌جوانا معمولاً به طور کندتری ظاهر می‌شود، معمولاً بین ۳۰ دقیقه تا ۲ ساعت بعد از مصرف. این روش اثرات طولانی‌تری دارد و می‌تواند چندین ساعت به طول انجامد. همچنین اثرات این روش ممکن است شدیدتر از روش تدخینی باشد.

روش‌های مصرف ماری‌جوانا

انواع ماریجوانا

ماریجوانا از گیاه کانابیس به دست می‌آید که بیشتر در دو نوع اصلی به نام‌های کانابیس ساتیوا و کانابیس ایندیکا وجود دارد. هر یک از این انواع ویژگی‌ها و اثرات متفاوتی بر بدن و ذهن دارند و به طور معمول بسته به نیاز مصرف‌کننده انتخاب می‌شوند.

علاوه بر این، نوع دیگری از ماریجوانا به نام کانابیس هیبرید وجود دارد که ترکیبی از ویژگی‌های هر دو نوع ساتیوا و ایندیکا است. در ادامه به شرح دقیق‌تری از انواع ماریجوانا و تفاوت‌های آن‌ها خواهیم پرداخت.

کانابیس ساتیوا

کانابیس ساتیوا بیشتر به دلیل اثرات تحریک‌کننده و انرژی‌بخش خود شناخته می‌شود و اثرات این نوع بیشتر ذهنی و روانی است. این نوع گیاه دارای میزان بالای THC است که می‌تواند به مصرف‌کننده انرژی بخشیده و خلق‌وخوی او را بهبود بخشد. اثرات این نوع بیشتر ذهنی و روانی هستند که بیشتر باعث افزایش انرژی می‌شود.

همچنین، اثرات ساتیوا باعث می‌شود که فرد در طول مدت‌زمان مشخصی احساس خوش‌حالی بیشتری داشته باشد. به‌طورکلی، اثرات این نوع ماریجوانا معمولاً به‌صورت آرام‌بخش نیستند و بیشتر به طور مستقیم ذهن و بدن را تحریک می‌کنند.

دود کانابیس ساتیوا معمولاً نسبت به ایندیکا خفیف‌تر است و رایحه‌ای تندتر و ترش‌تر دارد. این نوع ماریجوانا اغلب بوهایی مشابه به مرکبات، گیاهان سبز و حتی علفزارها دارد. دود آن سریع‌تر در فضا پخش می‌شود، اما اثرات آن سریع‌تر از ایندیکا نیز آغاز می‌شود.

 کانابیس ایندیکا

کانابیس ایندیکا بیشتر به دلیل اثرات آرام‌بخش، تسکین‌دهنده و خواب‌آور خود شناخته می‌شود. این نوع گیاه معمولاً دارای میزان بیشتری از کانابیدیول (CBD) است که اثرات ضداضطراب و ضدالتهاب دارد. ایندیکا بر خلاف ساتیوا اثر آرام‌بخشی دارد و باعث می‌شود که فرد در لحظه احساس آرامش زیادی داشته باشد.

دود کانابیس ایندیکا معمولاً غلیظ‌تر و نرم‌تر است و رایحه‌ای سنگین‌تر با نت‌های خاکی، دودی و میوه‌ای دارد. این نوع دود معمولاً در فضای بسته بیشتر احساس می‌شود و اثرات آن نیز به طور کندتری بروز می‌کند. بوهای آن ممکن است از گلی، شیرین یا میوه‌ای گرفته تا خاکی و چوبی باشد.

 کانابیس هیبرید

کانابیس هیبرید ترکیبی از کانابیس ساتیوا و ایندیکا است که می‌تواند ویژگی‌های هر دو نوع را به نمایش بگذارد. بسته به نسبت ترکیب‌های ایندیکا و ساتیوا، هیبریدها می‌توانند اثرات مختلفی داشته باشند. برخی از هیبریدها بیشتر به سمت ویژگی‌های ایندیکا متمایل هستند و به همین دلیل اثرات آرام‌بخش بیشتری دارند، درحالی‌که برخی دیگر به سمت ویژگی‌های ساتیوا حرکت می‌کنند و می‌توانند انرژی‌بخش‌تر باشند.

دود هیبرید بسته به نسبت ایندیکا و ساتیوا می‌تواند از سبک‌تر و معطرتر تا سنگین‌تر و دودی متفاوت باشد. بوی آن معمولاً ترکیبی از رایحه‌های ترش‌وشیرین، خاکی و چوبی است.

 کانابیس رودرالیس

کانابیس رودرالیس یکی از انواع گیاه کانابیس است که نسبت به ساتیوا و ایندیکا کمتر شناخته شده است. این نوع گیاه به طور طبیعی در نواحی سرد و مناطق کم‌نورتر رشد می‌کند و برخلاف دیگر انواع کانابیس، میزان THC کمتری دارد. رودرالیس به طور طبیعی به‌عنوان یک‌گونه خودکاشت شناخته می‌شود، به این معنا که به طور خودکار و بدون نیاز به تغییرات نوری، گل می‌دهد.

به دلیل سطح پایین‌تر THC، اثرات روانی رودرالیس بسیار خفیف‌تر از ساتیوا و ایندیکا هستند. رودرالیس به دلیل مقدار کمتری از ترکیبات THC و کانابیدیول (CBD)، دود نسبتاً ملایم‌تری تولید می‌کند. رایحه آن معمولاً با بوهای گیاهی و خاکی همراه است که البته به دلیل کم‌بودن ترکیبات فعال، این بو نسبت به دیگر انواع کانابیس ضعیف‌تر است.

انواع ماریجوانا

تاثیرات مصرف ماریجوانا

مصرف ماریجوانا می‌تواند تأثیرات متنوعی بر بدن و ذهن انسان بگذارد که به نوع مصرف، دوز مصرف، حساسیت فرد به ترکیبات ماریجوانا، و طول مدت استفاده بستگی دارد. ماده فعال اصلی در ماریجوانا، تتراهیدروکانابینول (THC)، به سیستم عصبی مرکزی متصل می‌شود و اثرات متعددی بر جسم و روان فرد می‌گذارد.

علاوه بر THC، ترکیب دیگری به نام کانابیدیول (CBD) نیز موجود است که اثرات متفاوتی بر بدن دارد و بیشتر به‌عنوان ترکیب تسکین‌دهنده و ضداضطراب شناخته می‌شود. در ادامه به توضیح برخی از اثرات رایج مصرف ماریجوانا و دلایل آن‌ها پرداخته می‌شود:

  • افزایش حس سرخوشی
    ماده THC موجود در ماریجوانا به گیرنده‌های CB1 در مغز متصل می‌شود. این گیرنده‌ها به طور طبیعی در مناطقی از مغز که به کنترل احساسات، پاداش، و لذت مربوط هستند، حضور دارند.
    وقتی THC به این گیرنده‌ها متصل می‌شود، میزان دوپامین (هورمون شادی) در مغز افزایش می‌یابد که منجر به احساس لذت و شادابی می‌شود. این افزایش دوپامین می‌تواند همچنین باعث کاهش اضطراب و ایجاد حس سرخوشی شود.
  • اختلال در حافظه و تمرکز
    THC تأثیر مستقیمی بر هیپوکامپوس، بخش مغز مسئول حافظه و یادگیری، دارد. وقتی THC به گیرنده‌های CB1 در هیپوکامپوس متصل می‌شود، انتقال اطلاعات به‌ویژه در حافظه کوتاه‌مدت مختل می‌شود.
    این اختلال می‌تواند باعث مشکلاتی در یادآوری اطلاعات و تمرکز شود. علاوه بر این، مصرف ماریجوانا در طولانی‌مدت می‌تواند به کاهش ظرفیت حافظه و توانایی یادگیری منجر شود.
  • اثر آرام‌بخشی
    کانابیس ایندیکا که به دلیل داشتن ترکیبات بیشتری از CBD شناخته می‌شود، معمولاً اثرات آرام‌بخش و تسکین‌دهنده دارد.
    CBD تأثیراتی بر سیستم اندوکانابینوئید بدن دارد که به تنظیم حالت‌های روانی و جسمی کمک می‌کند. این ماده می‌تواند به کاهش اضطراب، دردهای مزمن و مشکلات خواب کمک کند و فرد را در حالت آرامش قرار دهد.
    در واقع، اثرات آرام‌بخشی به‌ویژه به دلیل تأثیر بر گیرنده‌های CB1 در مغز و سیستم عصبی مرکزی است که فعالیت‌های هیجانی را تعدیل می‌کنند.
  • افزایش اشتها
    یکی از اثرات معروف ماریجوانا که به «میل به غذا» یا munchies معروف است، به دلیل تأثیر THC بر سیستم گرسنگی بدن است. THC می‌تواند فعالیت‌های عصبی در مغز را تحریک کرده و موجب افزایش احساس گرسنگی شود.
    این ماده بر نواحی مغز که مسئول تنظیم اشتها هستند، تأثیر می‌گذارد، مانند هیپوتالاموس که وظیفه تنظیم احساس گرسنگی و سیری را بر عهده دارد. در نتیجه، فرد پس از مصرف ماریجوانا معمولاً احساس نیاز به غذاخوردن بیشتری می‌کند.
  • افزایش ضربان قلب و فشارخون
    THC می‌تواند به طور موقت باعث افزایش ضربان قلب و فشارخون شود. این اتفاق به دلیل تحریک سیستم عصبی سمپاتیک (سیستم «جنگ یا گریز») است که به طور معمول در شرایط استرس‌زا فعال می‌شود.
    در نتیجه، بدن شروع به ترشح هورمون‌هایی مانند آدرنالین می‌کند که منجر به افزایش ضربان قلب و فشارخون می‌شود. این اثرات ممکن است برای افرادی که دارای مشکلات قلبی هستند، خطرناک باشد.
  • اختلالات روانی
    در برخی افراد، به‌ویژه کسانی که دارای اختلالات روانی زمینه‌ای هستند، مصرف ماریجوانا می‌تواند به بروز مشکلات روانی منجر شود.
    THC، به دلیل اثرات بر سیستم عصبی مرکزی، می‌تواند موجب اضطراب، پارانویا، توهمات و حتی حملات روانی شود. این اثرات به‌ویژه در مصرف دوزهای بالا یا در افرادی که سابقه مشکلات روانی دارند، می‌تواند شدیدتر باشد.
    THC در دوزهای بالا می‌تواند باعث فعال‌سازی بیش از حد گیرنده‌های CB1 در مغز شود که باعث بروز اختلالات در تفکر و ادراک می‌شود.

تاثیرات مصرف ماریجوانا

خطر اعتیاد به ماریجوانا

ماریجوانا به طور عمومی به‌عنوان یک ماده اعتیادآور شناخته نمی‌شود، اما مصرف طولانی‌مدت یا مصرف زیاد آن می‌تواند منجر به وابستگی و اعتیاد شود. این ماده فعال، به‌ویژه ترکیب THC (تتراهیدروکانابینول)، می‌تواند با اثرگذاری بر سیستم پاداش مغز و گیرنده‌های CB1 در سیستم عصبی مرکزی، باعث ایجاد احساسات مثبت و لذت‌بخش شود.

🔸درصورتی‌که مصرف ماریجوانا به طور مداوم و در دوزهای بالا ادامه یابد، مغز به این اثرات عادت می‌کند و ممکن است فرد برای تجربه همان احساسات اولیه نیاز به مصرف بیشتر داشته باشد که این خود می‌تواند به وابستگی منجر شود.

🔸از جمله علائم اعتیاد به ماریجوانا می‌توان به تمایل به مصرف بیشتر اشاره کرد؛ افرادی که به این ماده وابسته می‌شوند، برای دستیابی به اثرات مطلوب، دوز مصرفی خود را افزایش می‌دهند. این امر می‌تواند منجر به مشکلات جدی در زندگی روزمره و روابط اجتماعی شود.

🔸علاوه بر این، افراد وابسته به ماریجوانا ممکن است در کنترل میزان مصرف خود دچار مشکل شوند و نتوانند مصرف خود را کاهش دهند. علائم ترک نیز از دیگر نشانه‌های وابستگی به ماریجوانا هستند. کسانی که به طور ناگهانی مصرف ماریجوانا را قطع می‌کنند، ممکن است دچار علائمی مانند اضطراب، بی‌خوابی، تغییرات خلقی، کاهش اشتها و سایر مشکلات جسمی و روانی شوند.

🔸این علائم معمولاً به دلیل تغییرات در سیستم عصبی و متابولیسم بدن پس از قطع مصرف رخ می‌دهند. به همین دلیل، ترک ماریجوانا باید تحت‌نظر متخصص و با استفاده از روش‌های درمانی سم زدایی تدریجی انجام شود تا علائم ترک کاهش یابد و فرد بتواند به زندگی بدون وابستگی بازگردد.

ترک اعتیاد ماریجوانا

📌ترک گل نیازمند یک رویکرد جامع است که شامل روش‌های درمانی روان‌شناختی، دارویی و پشتیبانی اجتماعی می‌شود. درمان‌های شناختی – رفتاری (CBT) به فرد کمک می‌کند تا الگوهای مصرفی خود را تغییر دهد و با استرس و مشکلات روانی مقابله کند.

در کنار این، درمان گروهی و حمایت خانواده نقش مهمی در کاهش احساس تنهایی و حفظ انگیزه فرد دارند. همچنین، داروهایی مانند نالتروکسان و ایمپلنت‌های دارویی می‌توانند به کنترل علائم ترک و جلوگیری از عود مصرف کمک کنند. در بسیاری از موارد، استفاده ترکیبی از این روش‌ها به بهترین نتیجه منجر می‌شود.

در کلینیک ترک اعتیاد طلوعی دیگر، با بهره‌گیری از روش‌های علمی و تیم متخصص، به شما کمک می‌کنیم تا از وابستگی به ماریجوانا رهایی یابید و به زندگی سالم‌تر بازگردید. در کلینیک ترک اعتیاد طلوعی دیگر هر روش درمان باتوجه‌به شرایط جسمانی و روانی فرد در نظر گرفته می‌شود. برای مشاوره رایگان و دریافت راهنمایی‌های تخصصی، همین حالا با ما تماس بگیرید.

ترک اعتیاد ماریجوانا

جمع‌بندی از ماری‌ جوانا چیست؟

ماری‌جوانا یک ماده روان‌گردان است که از گیاه شاهدانه به دست می‌آید و می‌تواند اثرات متنوعی بر جسم و ذهن بگذارد، از جمله سرخوشی، آرامش، اختلال در حافظه و تمرکز، افزایش اشتها و اختلالات روانی. اگرچه مصرف آن به طور عمومی اعتیادآور به نظر نمی‌رسد، مصرف مداوم یا زیاد می‌تواند به وابستگی و اعتیاد منجر شود.

ترک ماریجوانا نیازمند یک رویکرد جامع است که شامل درمان‌های روان‌شناختی مانند CBT، درمان دارویی، پشتیبانی اجتماعی و حمایت خانواده باشد.

در کلینیک ترک اعتیاد طلوعی دیگر، با استفاده از روش‌های علمی و تیم متخصص، به شما کمک می‌کنیم تا از وابستگی به ماری‌جوانا رهایی یابید و به زندگی سالم‌تر بازگردید. برای مشاوره رایگان و دریافت راهنمایی‌های تخصصی، همین حالا با ما تماس بگیرید.

سؤالات متداول درباره ماری‌ جوانا

  1. آیا مصرف ماری‌جوانا اعتیادآور است؟
    مصرف طولانی‌مدت و زیاد ماریجوانا می‌تواند منجر به اعتیاد شود، اگرچه خطر آن کمتر از برخی دیگر از مواد مخدر است.
  2. چه زمانی اثرات ماری‌جوانا شروع می‌شود؟
    اثرات مصرف ماریجوانا به روش مصرف بستگی دارد. در حالت دود کردن، اثرات به‌سرعت آغاز می‌شود، درحالی‌که مصرف خوراکی آن ممکن است تا یک ساعت یا بیشتر زمان ببرد.
  3. آیا مصرف ماری‌جوانا برای سلامتی مضر است؟
    مصرف ماریجوانا می‌تواند اثرات منفی بر سیستم عصبی، حافظه، و سلامت روانی فرد داشته باشد و در صورت مصرف نادرست یا مداوم، مشکلات جدی‌تری ایجاد کند.

آخرین مقالات

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

برای دریافت مشاوره
با ما تماس بگیرید.

فهرست مطالب

مقالات مرتبط