تحریک مکرر مغناطیسی مغز یا RTMS، یک رویکرد غیرتهاجمی تحریک مغز است و می‌تواند یک تکنیک امیدوارکننده و درمان موثر در بیماران مبتلا به بی‌خوابی باشد. در این مطلب به میزان اثر گذاری درمان اختلال خواب با RTMS خواهیم پرداخت.
احتمالاً برای شما هم بارها اتفاق افتاده که برای خوابیدن دچار مشکل شوید. برای مثال دیر به خواب بروید یا وسط دائماً بیدار شوید. خواب، زمان استراحت مغز است؛ ولی گاهی افراد در فرایند خواب دچار مشکلات جدی می‌شوند. این اختلال در خواب روند طبیعی زندگی افراد را مختل می‌کند.
اگر این زمان استراحت از مغز گرفته شود و یا خواب به صورت عمیق و مطلوب نباشد، فرد در طول روز عدم تمرکز خواهد داشت. بنابراین باید بدانید اختلال خواب نه تنها باعث پریشانی و خستگی شده، بلکه زندگی عاطفی و شغلی او نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد. مثلاً کسی که دچار اختلال خواب است ممکن است به دلیل عدم تمرکز حتی شغل خود را از دست بدهد.
اختلال خواب می‌تواند دلایل مختلف پزشکی و یا روانی داشته باشد. بنابراین به افراد توصیه می‌شود در مواجه با اختلال خواب در ابتدا برای تشخیص علت آن به روان‌شناس مراجعه کنند، تا بدانند علت اختلال خواب چیست و پس از آن برای درمان آن قدام کنند.
در مطالب قبلی درباره اینکه روش درمانی RTMS یا تحریک مغناطیسی مغز مکرر چیست؟ و چه کاربرد، مزایا و معایبی دارد، صحبت کردیم. در ادامه مطلب به بررسی درمان اختلال خواب با RTMS خواهیم پرداخت.
آر تی ام اس (RTMS ) چیست؟ تاریخچه شیوه درمانی آر تی ام اس RTMS
کاربردهای روش درمانی RTMS در درمان بیماری‌ها
مزایا و عوارض روش درمانی RTMS یا تحریک مغناطیسی مغز مکرر
چه بیماری‌هایی با دستگاه RTMS درمان می‌شوند؟
اختلال خواب چیست؟
در بعضی مواقع افراد به دلیل استرس، برنامه‌های پرتنش و سایر تأثیرات بیرونی دچار مشکلات خواب می‌شوند. هنگامی که این مسائل بروز می‌کنند و زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهند، ممکن است نشان دهنده وجود اختلال خواب باشد.
اختلالات خواب یا به انگلیسی Sleep disorder مانند زیاد یا کم خوابیدن، پریدن از خواب، نرفتن به مرحله خواب عمیق و سخت به خواب رفتن است.
با توجه به نوع اختلال خواب افراد ممکن است خواب بدی داشته و در طول روز احساس خستگی مفرط کنند. علاوه بر این کمبود خواب می‌تواند روی انرژی، خلق‌وخو، تمرکز و سلامت کلی فرد تأثیر منفی بگذارد.
یکی از دلایل اختلال در خواب استرس و اضطراب است. معمولاً استرس و اضطراب تأثیر منفی و بدی روی روند خواب می‌گذارد و خوابیدن را با مشکل مواجه می‌کند. کابوس دیدن، حرف زدن و یا راه رفتن در خواب از جمله تأثیرات منفی استرس بر پروسه خواب هستند.
این اختلالات همچنین می‌تواند علامت بیماری پزشکی یا بیماری‌های روانپزشکی دیگر مانند بیماری‌های سیستم تنفسی (خرناس)، یا به عنوان نوعی بیماری سالمندان باشد. از مهم‌ترین اختلالات خواب بی‌خوابی و فلج خواب یا بختک است.
معمولاً مشکلات خواب ناشی از بعضی از بیماری‌ها با دستیابی به درمان، از بین رفته و رفع می‌شود. اما اگر اختلالات خواب به دلیل بیماری دیگری ایجاد نشده باشد، درمان‌های پزشکی و تغییر سبک زندگی تا حد زیادی تأثیر گذار خواهند بود.
انواع اختلال خواب
اختلال خواب مانند هر بیماری دیگری انواع مختلف دارد. مثلاً ممکن است با کابوس‌های شبانه مواجه شده یا کم خواب شوید. اما انواع متفاوت اختلال خواب با علائم متفاوتی بروز می‌کنند:
- پاراسومنیاها یا خواب پریشی
خواب پریشی نوعی از اختلال خواب است که باعث حرکات و رفتارهای غیرطبیعی موقع خواب می‌شود. از جمله این رفتارها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- راه رفتن در خواب
- حرف زدن در خواب
- ناله کردن در خواب
- کابوس‌های شبانه
- شب‌ادراری
- دندان‌قروچه یا فشردن فک‌ها روی هم
- آپنه خواب
اگر فرد در حین خواب دچار وقفه تنفسی شود، به آن آپنه خواب می‌گویند. آپنه خواب یک وضعیت پزشکی جدی بوده و باعث می‌شود بدن اکسیژن کمتری دریافت کند. علاوه بر این، اختلال خواب مربوط به تنفس می‌تواند شما را در طول شب از خواب بیدار کند.
به طور کلی دو نوع آپنه خواب در افراد مختلف وجود دارد. نوع اول آپنه انسدادی خواب است و زمانی اتفاق می‌افتد که جریان هوا متوقف می‌شود. چرا که فضای مجاری هوایی مسدود شده یا خیلی باریک است.
نوع دوم آپنه خواب، آپنه خواب مرکزی است. این نوع آپنه خواب زمانی اتفاق می‌افتد که مشکلی در ارتباط بین مغز و عضلات کنترل کننده تنفس به وجود می‌آید.
- حمله خواب یا نارکولِپسی
معمولاً نارکولپسی یا حمله خواب با حمله‌های پشت سر هم خواب که در طول روز اتفاق می‌افتد، مشخص می‌شود. یعنی فرد به طور ناگهانی به شدت احساس خستگی می‌کند و بدون مقدمه ناگهان به خواب می‌رود. اختلال حملات خواب می‌تواند باعث بروز فلج خواب یا همان بختک خواب شود.
فلج خواب باعث می‌شود، شما بلافاصله بعد از بیدار شدن از خواب قادر به حرکت کردن و فعالیت فیزیکی نباشید. اگر چه حمله خواب ممکن است به‌خودی‌خود هم اتفاق بیفتد، اما با بیماری‌های عصبی خاص مانند اسکلروز چندگانه (ام اس) نیز مرتبط است.
- اختلال خواب پرخوابی
پرخوابی بیمارگونه یکی دیگر از انواع اختلالات خواب است که فرد مبتلا دائم در طول شبانه روز احساس خواب آلودگی می‌کند. مهم‌ترین عواملی که باعث بروز پرخوابی می‌شوند، عبارت‌اند از:
- افسردگی
- آسیب به سر
- عوامل وراثتی
- نداشتن خواب کافی در شب
- سوء مصرف مواد مخدر یا الکل
- اختلالات خواب به علت چاقی و اضافه وزن
- وجود بیماری‌های عصبی مانند ام اس یا پارکینسون
- مصرف برخی داروها مانند داروهای آرامبخش یا آنتی‌هیستامین
- بی‌خوابی
وجود مشکل در به خواب رفتن یا پریدن از خواب، یکی از شایع‌ترین نوع اختلال خواب در بزرگسالان است. این اختلال گاهی بعد از سفرهای هوایی یا در اثر استرس، اضطراب، اختلالات هورمونی و بیماری‌های گوارشی به وجود می‌آید.
همچنین بی‌خوابی می‌تواند یکی از علائم مربوط به بیماری دیگری هم باشد. بی‌خوابی می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی مانند افسردگی، عدم تمرکز کافی، بدخلقی، ضعف عملکرد در محیط کار یا تحصیل شود.
اختلال بی‌خوابی در جوانان و زنان بیشتر اتفاق می‌افتد و به سه نوع زیر تقسیم می‌شود:
- بی‌خوابی مزمن: زمانی به وجود می‌آید که به طور مداوم و حداقل به مدت یک ماه اتفاق می‌افتد.
- بی‌خوابی حد وسط: هنگامی اتفاق می‌افتد که بی‌خوابی به صورت دوره‌ای و گاه‌وبیگاه نمایان شود.
- بی‌خوابی موقتی: هر بار فقط چند شب‌ها ادامه پیدا می‌کند.
- سندرم پای بی‌قرار
سندروم پای بی‌قرار به این معنی است که فرد به تکان دادن پاها نیاز شدیدی دارد. این عارضه گاهی اوقات با حس مورمور شدن و سوزش در پاها همراه است.
این علائم در طول روز اتفاق می‌افتند، اما در شب شدت آن بیشتر است. سندروم پای بی‌قرار با مشکلات خاصی مانند پارکینسون نیز در ارتباط است.
روش تشخیص اختلال خواب
این اختلال و نوع آن به راحتی قابل تشخیص نیست و دارای علائم متفاوتی در افراد است. بنابراین ابتدا باید به درستی تشخیص داده شود. در واقع باید علت رخداد این اختلال را در شروع کشف کرد و سپس به درمان پرداخت.
در ابتدا متخصص مغز و اعصاب، معاینه بالینی را انجام داده و سؤالاتی در مورد ژنتیک و عواملی که ممکن است در پیدایش آن تأثیر‌گذار باشد، را می‌پرسد و برای تشخیص دقیق‌تر از یک سری آزمایش‌های استفاده می‌کنند که شامل:
- تست خواب
برای فرد که دارای مشکل اختلال خواب است اولین آزمایشی که انجام می‌شود، تست خواب یا پلی سومنوگرافی (PSG) است. پزشک متخصص به بررسی سطح اکسیژن و حرکات بدن و امواج مغزی می‌پردازد.
- الکتروانسفالوگرام
در آزمایش الکتروانسفالوگرام فعالیت‌های مغز و همچنین علت به وجود آمدن اختلال خواب مورد بررسی قرار می‌گیرد.
- آزمایش ژنتیک
یکی از عوامل مؤثر در پیدایش اختلال خواب، عامل ژنتیک است که با استفاده از آزمایش خون به بررسی برخی از این بیماری‌های ژنتیکی مانند نارکولپسی و … که ریشه در اختلال خواب دارند، می‌پردازند.
درمان اختلالات خواب
کسانی که مبتلا به اختلال خواب هستند، بیشتر دچار پریشانی بالینی قابل توجه یا اختلال عملکرد در طول روز مانند خستگی، عملکرد شناختی ضعیف، اختلال عاطفی و عملکرد ضعیف می‌شوند.
همچنین مشکلات سلامت روان مانند افسردگی، اضطراب، خودکشی و مصرف مواد و افزایش خطر خطا و تصادف، افزایش در این افراد افزایش میابد.
در مدیریت بی‌خوابی رویکردهای عمومی شامل ارزیابی و درمان بیماری‌های همراه دارویی یا روانپزشکی است و استراتژی‌های درمانی خاص به دو دسته عمده تقسیم می‌شوند: درمان‌های دارویی و درمان شناختی رفتاری (CBT).
در واقع داروهای خواب‌آور، شیوه‌های بالینی و دستورالعمل‌ها CBT را به عنوان اولین روش‌های درمان بی‌خوابی توصیه می‌کنند و اگر CBT غیر قابل دسترس یا بی‌اثر باشد، ممکن است به صورت کوتاه مدت از دارو درمانی استفاده شود.
متأسفانه، با توجه به محدودیت‌های درمان دارویی و CBT برای بی‌خوابی، درمان بی‌خوابی می‌تواند چالش برانگیز باشد. امروزه روش درمانی تحریک مغناطیسی جمجمه‌ای مکرر (rTMS)، یک رویکرد غیر تهاجمی تحریک مغز بوده و می‌تواند یک تکنیک امیدوار کننده باشد.
درمان اختلال خواب با RTMS روشی درمانی است که به کمک استفاده از تکنولوژی فوق پیشرفته، قادر به حل اکثر اختلالات مربوط به خواب است.
داشتن اطلاعات کافی در خصوص نحوه درمان اختلال خواب با rtms و همچنین مزایا و معایب آن دارای اهمیت زیادی است که ما در ادامه این مطلب به آنها می‌پردازیم.
درمان اختلال خواب با RTMS
دستگاه rtms یک دستگاه جدید است که کاربردهای فراوانی دارد، از جمله یکی از کاربردهای این دستگاه استفاده از آن برای درمان اختلالات خواب است.
این دستگاه مجهز به ابزارآلات و تجهیزاتی است که به وسیله آنها به تحریک برخی از نقاط مغز بیماران می‌پردازند. دستگاه rtms قابلیت درمان بیماری‌های روحی و جسمی متعددی را دارد.
درمان اختلالات خوابی با دستگاه RTMS بسیار آسان بوده و به کمک این روش می‌توان به درمان اکثر اختلالات مربوط به خواب پرداخت. این روش درمانی برخلاف دیگر روش‌ها، تهاجمی نبوده و دارای اثرات و نتایج بسیار مفیدتری است.
rTMS می‌تواند برای افراد مبتلا به اختلالات خواب مانند بی‌خوابی، آپنه انسدادی خواب و سندرم پای بی‌قرار که باعث تغییر ویژگی‌های قشر مغز می‌شوند، مفید باشد.
علاوه بر این، تحقیقات نشان داده‌اند که rTMS با افزایش فعالیت امواج آهسته و کاهش تأثیر بی‌خوابی، بر روی حافظه تأثیر مثبت می‌گذارد.
روش درمان اختلال خواب با RTMS به این صورت است که توسط دستگاهی میدان مغناطیسی بر روی پوست سر فرد ایجاد کرده و این امواج الکترومغناطیسی باعث به وجود آمدن تحرکات و فعالیت‌های مغزی می‌شود.
این امر اختلالات به وجود آمده در مغز را کاهش داده و در نهایت عملکرد مغز بهبود می‌یابد و رفته رفته تمامی مشکلات خواب در فرد درمان می‌شود.
در نهایت با استفاده از این روش اختلالات خواب در بیمار برطرف خواهد شد و بیمار می‌تواند زندگی طبیعی خود را از سر بگیرد. استفاده از این دستگاه موجب می‌شود که قسمت‌هایی از مغز که وظیفه تنظیم خواب را دارند عملکرد طبیعی خود را از سر بگیرند.
توصیه می‌شود جلسات درمانی توسط دستگاه آر تی ام اس که توسط متخصص مغز و اعصاب تجویز می‌شود را به طور مرتب انجام داده و بین هر جلسه وقفه ایجاد نکنید، تا بهترین نتیجه را بگیرید.
نحوه درمان اختلال خواب با RTMS
به منظور درمان اختلال خواب با RTMS ابتدا باید بیمار تمامی زیورآلات و وسایلی همچون کارت بانکی، جواهرات و هر چیزی را که نسبت به میدان مغناطیسی حساس است را از خود دور کند.
سپس متخصص از تعدادی سیم و وسایل برای اتصال سر بیمار به دستگاه استفاده می‌کند. به این ترتیب این سیم‌ها را روی سر بیمار قرار می‌دهد، تا پس از ایجاد جریان مغناطیسی این جریان از طریق سر در بدن بیمار جریان پیدا کند و وارد مغز او شود.
در ادامه درمان بعد از اتصال سیم‌ها، کویل دستگاه را روی سر بیمار قرار می‌دهند تا جریان مغناطیسی به مغز بیمار برسد. آنگاه با برقراری جریان الکتریکی، شوک‌های الکتریکی وارد شده به مغز باعث می‌شود که تمام نورون‌های مغزی در ناحیه اتصال سیم‌ها درگیر و دچار تغییر شوند.
با افزایش جریان و گذشت مدت زمان کوتاهی، این جریان در بدن شخص بیمار پخش می‌شود. این جریان باعث ایجاد تحریکاتی در نقاط مختلف مغز می‌شود که نتیجه اصلاحی در روند خواب افراد خواهند داشت.
به‌طوری‌که در این بین تمام عواملی که مانعی برای عملکرد طبیعی مغز به حساب می‌آیند، از بین خواهند رفت. همچنین این جریان مغناطیسی به اصلاح بخش‌های مختلف مغز که وظیفه تنظیم خواب را به عهده دارند، می‌پردازد.
توجه داشته باشید که در روند درمان اختلال خواب با این دستگاه فوق پیشرفته، فعالیت‌های الکتریکی مغزی را به طور کلی تحت کنترل قرار می‌دهد. سپس این میدان مغناطیسی قوی با استفاده از پالس‌های تولید شده از جانب کویل دستگاه، از مغز عبور می‌کند.
در ادامه، این میدان مغناطیسی، نواحی مخصوصی از قشر مغز را مورد کنترل قرار داده و باعث تحریک این نواحی می‌شود. نتیجه انجام طولانی مدت جلسات درمان، از بین رفتن اختلالات و رفع عیب نقاط مختلف مغز است.
این امر باعث می‌شود که عوامل به وجود آمدن اختلالات خواب از بین رفته و بیماران بعد از مدت زمان نسبتاً کوتاهی، از خوابی با کیفیت لذت ببرند.
اختلال خواب ناشی از مواد مخدر و دارو
اختلال خواب ناشی از دارو، عنوان پزشکی است که برای بی‌خوابی و سایر مشکلات خواب که در اثر استفاده از الکل، مواد مخدر یا مصرف برخی از داروها ایجاد می‌شود استفاده می‌شود.
مصرف الکل عوارض زیادی دارد، ولی یکی از مهم‌ترین آنها اختلال خواب است. یعنی افراد به خاطر مصرف نوشیدنی‌های الکلی یا داروهای خاصی زمانی که می‌خواهند بخوابند، برای خوابیدن مشکل دارند.
همچنین ممکن است خواب بمانند و نتوانند به موقع از خواب بیدار شوند. یکی دیگر از مشکلات خوابیدن بیش از حد یا خواب‌آلودگی در طول روز و یا شب است. اختلال خواب ناشی از دارو با مشکل گاه به گاه خوابیدن یا خواب ماندن که در واقع کاملاً طبیعی است، متفاوت است.
اختلال خواب ناشی از دارو یا مواد مخدر باعث بی‌خوابی موقت یا خستگی افراد می‌شود. در بعضی مواقع این مشکلات مستقیماً پس از مصرف الکل یا مواد مخدر اتفاق می‌افتد.
این پاسخ طبیعی بدن به ماده مخدر یا الکل و فعالیت‌های مانند این است. بعضی از مشکلات معمول خواب در اثر فعالیت‌های بدنی مثل ورزش، رقص است و بعضی از خوردن مواد غذایی انرژی‌زا مثل قهوه ، اما این مشکلات شاید آن‌قدر خطرناک نباشد.
اما مصرف مواد مخدر و الکل تأثیر منفی بر بدن می‌گذارند و مشکلاتی خوابی که در اثر مصرف مواد مخدر و الکل به وجود می‌آید می‌تواند در طولانی مدت بسیار خطرناک باشد.
طیف گسترده‌ای از مواد روان‌گردان می‌تواند باعث ایجاد اختلال خواب ناشی از مواد در افراد مختلف شود، از جمله:
- الکل
- کافئین
- حشیش
- مواد افیونی
- آرامبخش
- خواب‌آور
- ضد اضطراب
- آمفتامین‌ها
- کوکائین
- تنباکو
- سایر مواد مخدر یا محرک‌ها
مشخص شده برخی از داورها باعث ایجاد اختلال خواب ناشی از دارو می‌شوند. این داروها به شرح زیر هستند.
- آگونیست دوپامین
- آنتی هیستامین‌ها
- کورتیکواستروئیدها
- آنتاگونیست‌های کولینرژیک
- آگونیست یا آنتاگونیست آدرنرژیک
- آگونیست یا آنتاگونیست‌های سروتونرژیک
جهت درمان انواع اختلالات خواب ناشی از اعتیاد و آشنایی بیشتر با خدمات درمانی دستگاه RTMS در جهت ترک اعتیاد به مطلب درمان اعتیاد به روش آر تی ام اس (RTMS) مراجعه کنید.
