سم زدایی تدریجی بدن از مواد مخدر به معنای خارج شدن مواد سمی و مخدر از بدن و پاکسازی آن است. فرقی ندارد بیمار چه نواع ماده مخدری را مصرف می‌کند، سم زدایی اولین مرحله در فرآیند بازتوانی و درمان و ترک اعتیاد است.
وقتی که شخص معتاد تصمیم می‌گیرد مصرف مواد را کنار گذاشته و اعتیاد خود را درمان کند، در اولین مرحله باید مواد مخدر به طور کامل از بدن او خارج شود که به این کار سم زدایی گفته می‌شود.
از آن جایی که مواد مخدر باعث وابستگی جسمی و ذهنی می‌شود، در دوره سم زدایی به دلیل نرسیدن یا کم شدن ماده مخدر در بدن بیمار علائم و عوارض جسمی و روحی بروز می‌کند.
به همین دلیل در این دوره بیمار معتاد باید تحت نظر و مراقبت پزشک، روانشناس و کادر درمانی باشد تا از عوارض شدید و ناخوشانید و گاه جبران ناپذیر پیشگیری شود.
سم زدایی از بدن به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که یکی از اصلی‌ترین آن سم زدایی تدریجی است. انتخاب روش مناسب برای سم زدایی به نوع ماده مخدر، مقدار و مدت زمان مصرف، سن، شرایط جسمانی و روحی بیمار بستگی دارد و توسط پزشک متخصص درمانگر اعتیاد تعیین می‌شود.
در دو مطلب قبل با فرایند سم زدایی و اینکه سم زدایی چیست و چگونه انجام می‌شود؟ مراحل سم زدایی و انواع آن صحبت کردیم و با آن آشنایی شدیم. در ادامه این مطلب برای آشنایی بیشتر با چگونگی سم زدایی تدریجی با کلینیک ترک اعتیاد طلوعی دیگر همراه باشید.
سم زدایی تدریجی
این روش که به عنوان بهترین روش سم زدایی بدن شناخته می‌شود، به صورت بستری انجام شده و بیمار در کلیه مراحل درمان هوشیار خواهد بود.
سم زدایی مواد به معنای حذف مواد مخدر از بدن فرد معتاد است که در طی این فرآیند به شخص معتاد کمک می‌شود، تا بر اثرات و عوارض مسمومیت مواد غلبه کند و علائم ترک را به حداقل برساند.
به عبارت دیگر، سم زدایی مواد یعنی قطع یا کاهش مصرف مواد مخدر که در اثر آن علائم ترک ظاهر می‌شوند و هدف از دارو درمانی در این مرحله، کاهش شدت علائم یا کاهش دورهٔ سم زدایی است.
علاوه بر این، بعد از سم زدایی مواد، بیمار تحت درمان با یک دارو قرار می‌گیرد که هدف آن جلوگیری از بازگشت فرد به مصرف مواد مخدر است.
در روش سم زدایی تدریجی یا ترک تدریجی، قطع مصرف مواد مخدر به صورت تدریجی با کاهش دوز مصرفی اتفاق می‌افتد. در برخی موارد، با نظر پزشک درمانگر برای کنترل و کاهش علائم آزاردهنده ترک از یک داروی مسکن استفاده می‌شود.
همچنین از آنجایی که در اثر مصرف مواد مخدر و محرک‌های مختلف شدت وابستگی روانی و جسمانی در هر شخص فرق می‌کند و دوز مصرفی نیز رابطه مستقیمی با افزایش شدت این وابستگی‌ها دارد.
به همین دلیل سم زدایی ترک اعتیاد در صورت مصرف مخدرها یا محرک‌ها با دوز بالا، نیازمند مدت زمان بیشتری است تا بیماران این فرصت را داشته باشند که به کمک درمانگران وابستگی روانی و جسمانی خود را کنار گذاشته و سلامت کامل خود را به دست آورند.
معمولاً بیماران در طول دوره بستری با هدف کاهش و تسکین علائم و عوارض ناشی از ترک مصرف مواد مخدر به درمان‌های دارویی نیاز دارند. درمان‌هایی که لازم است زیر نظر پزشک و به صلاح دید او اجرا شوند. این روش را می‌توان به صورت کوتاه مدت، میان مدت یا بلند مدت به کار برد.
سم زدایی تدریجی کوتاه مدت
در این روش از سم زدایی تدریجی لازم است برای سم زدایی و درمان‌های پیشگیری و روانشناختی بیمار به مدت ۱۰ الی ۱۵ روز در مرکز ترک اعتیاد بستری و تحت مراقبت پزشکی و روانشناسی باشد. لازم به ذکر است که این بازه زمانی، ممکن است براساس شرایط جسمی و روانی بیمار کاهش یا افزایش پیدا کند.
در این روش برای به حداقل رساندن علائم قطع مصرف، مقدار مناسبی از داروی مخدر با تجویز و نظر پزشک به بیمار داده می‌شود. با این کار بیمار علائم خماری و درد جسمانی را ندارد. سپس با توجه به شرایط بیمار طی مدت ۴ تا ۷ روز مقدار مصرف مخدرهای دارویی کاهش یافته و در نهایت قطع می‌شود.
سم زدایی با روش میان مدت
طی ۳ تا ۶ روز داروهای جایگزین به تدریج کم و قطع شده و همزمان درمان‌های روانشناختی و پیشگیری از مصرف مجدد آغاز می‌شود.
در این روش به جای ماده مخدر مصرفی داروهای آگونیست با دوز حداقلی به بیمار داده می‌شود. با این کار بیمار دچار هیچگونه علائم قطع مصرف و خماری نمی‌شود و وسوسه مصرف مخدر نیز به حداقل می‌رسد.
در برخی بیماران قطع نهایی داروهای جایگزین مشکل بوده و آنها نیاز به بستری دارد. همچنین احتمال گرایش به مصرف مجدد و بیشتر طی این دوره چند ماهه وجود دارد.
به همین دلیل بعد از قطع مصرف مواد مخدر لازم است مصرف داروهای ضد مخدر مانند نالتروکسان و داروهای ضد افسردگی و درمان‌های روانشناختی گروهی و فردی زیر نظر پزشک و روانشناس ادامه یابد.
روش طولانی مدت
در روش طولانی مدت که به آن درمان نگهدانده نیز گفته می‌شود، دوز حداقلی داروهای اگونیستی به مدت چند سال ادامه می‌یابد. طی این مدت باید اختلالات روانی و اجتماعی فرد کنترل و درمان شود.
سپس در زمانی مناسب و با آمادگی بیمار برای ترک و قطع مصرف کامل داروی مخدر نیز قطع می‌شود. احتمال عود مصرف روش طولانی مدت نیز مانند میان مدت زیاد بوده و قطع کامل آن دشوار است و اصلاً توصیه نمی‌شود.
