امروزه مواد مخدر توهم‌زا به اشکال بسیار مختلف و با تاثیرات کاملاً متفاوت یافت میشود. بنابرین کمتر کسی با انواع مواد مخدر توهم‌زا و عوارض و تاثیرات آن‌ها آشناست.
در مطلب قبل گفتیم که مواد مخدر توهم‌زا به طور کلی به دو دسته گیاهی و صنعتی تقسیم می‌شوند. قارچ سیلوسایبین و کاکتوس پیوت، در زمره مواد توهم‌زای گیاهی می‌گنجند.
نوع صنعتی این مواد نیز عموماً در نتیجه تلاش برای کشف داروهای اعصاب تولید شده اند. لیزرژیک اسید دی اتیل آمید (LSD) و قرص اکستازی (MDMA) از انواع مواد توهم‌زای صنعتی هستند.
در مطلب قبل با مواد توهم‌زا آشنا شدیم و دیدیم که مواد توهم‌زا چیست و چگونه اثر می‌کند؟ و انواع آن، برای آشنایی بیشتر با این مواد و اسامی شایع‌ترین انواع مواد مخدر توهم‌زا در ادامه مطلب با کلینیک ترک اعتیاد طلوعی دیگر همراه باشید.
مواد توهم‌زا چیست و چگونه اثر می‌کند؟
شایع‌ترین انواع مواد مخدر توهم‌زا
مواد توهم‌زا یکی از انواع مواد مخدر و اعتیاد آور غیرقانونی است که از زمان‌های قدیم توجه بشر را به خود جلب کرده است.
موادی که بر روی ساختار ادراکی سیستم عصبی افراد تأثیر می‌گذارد و باعث دگرگون‌سازی و تغییر ساختار تجربه‌های ادراکی میشود را اصطلاحاً مواد توهم‌زا یا روان‌پریشی زا می‌نامند.
به این دلیل به این نوع مواد، مواد روان‌پریشی زا می‌گویند که علاوه بر تحریف واقعیت، باعث ایجاد توهم، قطع ارتباط با واقعیت و تغییر سطح هشیاری فرد نیز می‌شوند.
مصرف انواع مواد مخدر توهم‌زا باعث ایجاد آثار سوء بسیاری بر سیستم عصبی و روانی افراد شده و آثار مخربی را بر جای می‌گذارد. مهم‌ترین ویژگی و علائم اعتیاد به انواع مواد مخدر توهم‌زا تأثیر آن‌ها بر ادراک فرد است که منجر به تحریف واقعیت میشود.
با مصرف این گونه مواد توهم‌زا، ادراکات زمانی فرد نیز دچار تغییر میشود. به طور مثال ممکن است گذشت هر دقیقه برابر با گذشت ساعت‌ها به نظر برسد و شخص دچار توهمات شنیداری و دیداری و حتی لمسی گردد. در ادامه به شایع‌ترین انواع مواد مخدر توهم‌زا می‌پردازیم.
انواع مواد مخدر توهم‌زا و قارچ سیلوسایبین
قدیمی‌ترین ماده خوراکی توهم‌زا که همواره در طبیعت وجود داشته قارچ است. در طول تاریخ، انسان‌ها در قبایل و با آداب و رسوم مختلفی از این ماده توهم‌زا به نام قارچ جادویی یا سحر‌آمیز استفاده می‌کردند.
انواع مختلفی از قارچ‌های جادویی یا قارچ‌های توهم‌زا وجود دارد که برخی از آن‌ها انواعی هستند که در استرالیا یافت می‌شوند و دارای ماده فعال سیلوسایبین هستند.
این قارچ پس از مصرف در بدن مانند هورمون سروتونین عمل کرده و باعث دست دادن احساس سرخوشی و بالا رفتن حساسیت گیرنده‌های دستگاه عصبی میشود.
قارچ‌های جادویی بسیار شبیه قارچ‌های خشک معمولی و یا به صورت پودر در کپسول‌ها فروخته می‌شوند. سیلوسایبین مصنوعی به عنوان یک پودر کریستالی سفید است که ممکن است به صورت قرص یا کپسول پردازش شود یا در مایع حل شود.
قارچ‌های حاوی سیلوسایبین اغلب می‌توانند بسیار شبیه به قارچ‌های سمی دیگر باشند. برخی از قارچ‌های سمی ممکن است پس از خورده شدن، باعث آسیب دائمی کبد یا مرگ شوند.
قارچ سیلوسایبین معمولاً به صورت خوراکی و تازه، پخته یا دم کرده به عنوان «چای» مصرف می‌شوند. گاهی ممکن است آن‌ها را با تنباکو یا حشیش مخلوط کرده و دود کنند.
ماده توهم‌زای مسکالین
مسکالین یکی دیگر از انواع مواد مخدر توهم‌زا و از نوع کلاسیک و گیاهی است که از گونه خاصی از کاکتوس‌ها به دست می‌آید. اما چون این ماده بسیار گران است، توسط افراد سودجو نمونه مصنوعی آن در آزمایشگاه‌ها ساخته میشود.
این ماده مخدر توهم‌زا که منشأ آن از کاکتوس پیوت بوده، توانایی ایجاد توهم شدید را در مصرف کننده دارد و ممکن است که فرد دست به کارهای جبران‌ناپذیری بزند.
مسکالین از نظر ساختاری مشابه با آمفتامین است و به این شیوه تهیه میشود که تکه‌های بالایی کاکتوس پیوت را بریده می‌جوند، یا آن را به پودر تبدیل کرده و درون کپسول می‌ریزند.
مسکالین سولفات در حالت خالص خود یک پودر کریستالی سفید رنگ است. مسکالین مصنوعی ممکن است به صورت پودرهای رنگی متفاوت ظاهر شود. کاکتوس پیوت حاوی «دکمه‌هایی» است که می‌توان آن را از ریشه گیاه جدا کرده و خشک کرد.
قرص‌های رنگی (LSD)
ماده توهم‌زای ال اس دی یکی دیگر از انواع مواد مخدر توهم‌زا و نیز از نوع کلاسیک است. این ماده هم به صورت طبیعی در برخی قارچ‌ها وجود دارد و هم به صورت صنعتی ساخته میشود. معمولاً این ماده به صورت دهانی مصرف می‌شوند.
ال اس دی از ماده‌ای که در ارگوت که نوعی قارچ است که بر روی غلات رشد می‌کنند یافت میشود، به دست می‌آید. این یک داروی بسیار قوی است، بنابراین معمولاً فقط دوزهای بسیار کمی از آن مصرف میشود.
در حالت خالص ال اس دی پودر سفید رنگ و بی بو است و معمولاً به شکل مربع‌های ژلاتین یا برچسب کاغذی ساخته میشود که در ال اس دی آغشته شده‌اند. ال اس دی به صورت مایع، قرص یا کپسول نیز فروخته میشود و معمولاً به صورت بلعیده، استنشاقی، تزریقی یا دود مصرف میشود.
ماده ال اس دی یا اسید لیزرژیک دی اتیل آمید برای اولین بار در دهه ۳۰ میلادی توسط یک شیمیدان سوئیسی که برای تولید داروهای جدید پزشکی فعالیت می‌کرد، ساخته شد.
این شیمیدان مقداری از این دارو را مصرف کرد و پس از آن دچار توهمات ناشی از آن شد. بعدها در دهه ۶۰ میلادی جزء مواد غیر قانونی طبقه‌بندی شد و از مصارف پزشکی کنار گذاشته شد.
LSD یک ماده ترکیبی و پودری مانند بی‌رنگ، بدون بو و مزه، شفاف و قابل حل در آب است. از LSD به طور گسترده برای مصارف تفریحی و درمانی استفاده میشود.
در ابتدا این ماده را به صورت پودر کریستالی تولید کردند که بعدها آن را تحت فشار در قالب‌های کوچک مانند قرص‌های رنگی به بازار عرضه کردند. یکی دیگر از فرم‌های عرضه شده در بازار به شکل ورقه‌های نازک ژلاتین است که دارای شکل‌ها و رنگ‌های متنوعی است.
تجربه مصرف LSD در اغلب افراد به صورت مشابه است و حدود ۳۰ دقیقه پس از مصرف معمولاً اختلالاتی در حواس پنجگانه فرد به وجود می‌آید، به صورتی که تمام تجربیات عادی وی به شکل اغراق آمیز درک میشود.
این مسئله یک تجربه خوشایند و لذت بخش برای مصرف کنندگان است که باعث تمایل به تکرار مصرف میشود. با این حال بسیاری از افراد به دلیل توهمات ناشی از مصرف LSD دچار مرگ می‌شوند.
ماده توهم‌زای کتامین
کتامین هیدروکلراید یک داروی بیهوشی، بی حس کننده و تجزیه کننده است که در ابتدا برای موارد دامپزشکی و سپس برای موارد انسانی تولید شد.
این داروی بی بو و بی مزه است که می‌توان آن را با هر ماده خوراکی یا نوشیدنی دیگر ترکیب کرد. در عین حال این داروی توهم‌زا به نسبت سایر داروهای مشابه و مواد دیگر خطرات کمتری دارد؛ زیرا گردش خون و تنفس را کند نمی‌کند.
مهم‌ترین ویژگی داروی کتامین این است که به دلیل ایجاد سرخوشی و توهم‌زا بودن در جوامع جوانان و نوجوانان محبوبیت زیادی پیدا کرده است.
در دوزهای مصرفی بالا کتامین قبل از ایجاد بیهوشی احساس جدا شدن شدید از دنیای اطراف را برای فرد به وجود می‌آورد که می‌تواند یک تجربه ناخوشایند باشد.
روش مصرف کتامین بسته به هدف استفاده از آن، متفاوت است. در صورتی که برای تسکین درد و ایجاد آرامش مورد استفاده قرار بگیرد معمولاً به صورت تزریق وریدی یا عضلانی استفاده میشود و معمولاً در صورت مصرف برای کسب لذت به صورت استنشاقی یا به شکل خوراکی مصرف میشود و همچنین گاهی اوقات با مواد دیگری مانند حشیش یا تنباکو دود میشود.
فن سیکلیدین (PCP) از انواع مواد مخدر توهم‌زا
فن سیکلیدین یک ماده کریستالی و سفید رنگ است که قابلیت حل شدن در آب را دارد. همچنین این ماده به صورت قرص، پودر کریستال و یا به صورت مخلوط شده با توتون سیگار مصرف میشود.
فن سیکلیدین یا PCP یکی دیگر از انواع مواد مخدر توهم‌زا است که در دهه پنجاه میلادی به عنوان یکی از انواع داروهای بی حسی در جراحی‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت.
اما پس از مدتی مشخص شد که مصرف PCP منجر به تغییرات و تحریفاتی در ادراک مصرف کنندگان میشود. به طوری که این افراد در طول جراحی با اینکه بیدار بودند اما خودشان را از محیط واقعی جدا می‌پنداشتند.
به طور کلی علاوه بر احساس جدا شدن از محیط، منجر به ایجاد توهم و احساس تجزیه هشیاری می‌شدند. به همین دلیل دیگر از این دارو در علوم پزشکی و جهت بی‌حسی در بیماران استفاده نمی‌شود.
نحوه اثرگذاری فن سیکلیدین بسیار سریع است و در عرض چند ثانیه اثر خود را می‌گذارد. در دوزهای بالا PCP می‌تواند اضطراب و گیجی شدید و حالت ناخوشایندی در فرد ایجاد کند.
یکی از جدی‌ترین اثرات جانبی مصرف PCP ایجاد خشونت رفتاری شدید است که می‌تواند باعث مرگ خود فرد یا دیگری شود.
