دنیایی را تصور کنید که در آن سالانه میلیون ها نفر به دلیل مضرات تنباکو جان خود را از دست می‌دهند.
جهانی که در آن میلیاردها دلار صرف درمان بیماری هایی می شود که می‌توانستیم از آنها جلوگیری کنیم.
تنباکو یکی از پرمصرف ترین و اعتیادآورترین مواد در جهان است. تخمین زده می شود که بیش از یک میلیارد نفر تنباکو مصرف می کنند و میلیون ها نفر دیگر از انواع دیگر محصولات تنباکو مانند تنباکوی جویدنی، انفیه و سیگارهای الکترونیکی استفاده می کنند.
تنباکو حاوی نیکوتین است، یک ماده شیمیایی که مغز را تحریک می کند و باعث ایجاد احساس موقت لذت و آرامش می شود.
با این حال، تنباکو نیز اثرات مضر زیادی بر سلامت مصرف کنندگان و اطرافیان آنها دارد.
در این مطلب از کلیلینک تخصصی ترک اعتیاد طلوعی دیگر به برخی از مضرات عمده دخانیات مانند سرطان، بیماری های قلبی عروقی، بیماری های تنفسی و آسیب های محیطی می پردازم.
مضرات تنباکو
قرار گرفتن در معرض دود ناشی از تنباکو را می توان به سه دسته تقسیم کرد:
- استنشاق دست اول دود سیگار: این میزانی از دود است که فردی که سیگار می‌کشد، مستقیماً استنشاق می‌کند.
- دست دوم دود سیگار: این شامل دودی است که به طور غیرمستقیم توسط فردی در کنار سیگار کشیدن، به وی رسیده و وارد ریه‌های وی شده است، همچنین دودی که از سوختن انتهای سیگار بوجود می‌آید.
- دست سوم دود سیگار: این شامل دودی است که بعد از سیگارکشیدن، بر روی لباس، اتاق، ماشین و… باقی می‌ماند.
در ادامه به ۸ مورد از مضرات تنباکو اشاره می‌کنیم:
۱.آسیب رسیدن به ریه
مطالعات نشان داده است که سیگار کشیدن می‌تواند عامل اصلی اکثر سرطانهای ریه باشد. دود سیگار حاوی بیش از ۷۰۰۰ ترکیب شیمیایی است که می‌توانند به صورت جامد، مایع یا گازی باشند.
یکی از مواد شیمیایی اصلی در دود سیگار، مونوکسید کربن است که باعث اتصال به هموگلوبین خون می‌شود و کاهش توان حمل اکسیژن توسط خون می‌شود.
این باعث می‌شود که دریافت اکسیژن به بافت‌ها و اعضا کاهش یابد و موجب ایجاد آسیب هایی در سرطان ریه، بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)، سرطان مجاری تنفسی و نارسایی تنفسی شود.
همچنین، سیگار کشیدن می‌تواند عوارضی نظیر بروز سرفه سیگاری، کاهش عملکرد ریه و بیماری آسم در برخی افراد را نیز به همراه داشته باشد.
بنابراین، اجتناب از سیگار کشیدن و یا ترک آن می‌تواند بهبود قابل توجهی در سلامت ریه و عمومی بدن داشته باشد.
۲. یکی از مضرات تنباکو سکته است.
سیگار کشیدن تأثیرات مخرب بسیاری بر روی سلامت قلب و عروق دارد و می‌تواند عامل اصلی برای بروز بیماری‌های قلبی-عروقی مانند سکته مغزی باشد.
سیگار کشیدن و مصرف دیگر انواع تنباکو باعث افزایش فشار خون می‌شود. فشار خون بالا می‌تواند رگ‌های خونی را بسیار فشرده‌تر کند و به خاطر فشرده شدن این رگ‌ها احتمال بروز لخته خون در آنها افزایش می‌یابد.
علاوه بر این، سیگاردهی اکسیژن به بافت‌های بدن را کاهش می‌دهد. عروق خونی که به مغز می‌رسند نیاز به اکسیژن دارند تا عملکرد سالم خود را انجام دهند.
اگر سطح اکسیژن در عروق خونی کاهش یابد، خطر سکته مغزی بیشتر می‌شود زیرا مغز به مقدار کافی اکسیژن دریافت نمی‌کند و عملکردهای ضروری آن تضعیف می‌شود.
مضرات تنباکو همچنین می‌تواند خون را چسبناک‌تر کند و بالا بردن احتمال لخته شدن خون است. از طرفی، لخته خون می‌تواند رگ‌های خونی را ببندد و چرخه خونرسانی را متوقف کند که می‌تواند سبب سکته مغزی شود.
بنابراین، تنباکو می‌تواند فشار خون را افزایش داده، سطح اکسیژن را کاهش داده، خون را چسبناک تر کند و احتمال بروز لخته خون را افزایش دهد.
اجتناب از سیگار کشیدن و کم کردن عادت سیگار کشیدن می‌تواند بهبود قابل توجهی در سلامت قلب و عروق و کاهش خطر سکته مغزی به همراه داشته باشد.
۳. بیماری قلبی
سیگار کشیدن به علت تشکیل پلاک در رگ‌های خونی، می‌تواند باعث تنگ شدن شریان‌هایی که به قلب خون می‌رسانند، گردد.
تنگ شدن این شریان‌ها می‌تواند منجر به انسداد و عدم رسیدن خون کافی به عضله قلب شود. این مسئله می‌تواند باعث بروز بیماری‌های قلبی نظیر حمله قلبی شود.
همچنین، انسداد لخته در رگ‌های خونی نیز می‌تواند باعث ایجاد حمله قلبی شده و در بعضی موارد این حملات به صورت غیرمنتظره و ناگهانی رخ می‌دهند.
پس از اطلاع از این اطلاعات، توصیه می‌شود از سیگار کشیدن خودداری کنید، زیرا این باعث افزایش خطر بروز بیماری‌های قلبی می‌شود.
۴. یکی از مضرات تنباکو مسائل باروری است.
مصرف دخانیات و سیگار کشیدن در واقع بر سلامت شما و همچنین بر باروری تأثیر منفی دارد. سموم موجود در دخانیات می‌توانند تجمع‌یابند و تأثیر فوق‌العاده‌ای بر عملکرد سیستم تولید اسپرم در مردان و تولید تخمک در زنان بگذارند.
برای افراد مذکر، دخانیات می‌توانند منجر به کاهش تحرکی و شناخته شده‌ای در کیفیت اسپرم شوند. همچنین، مشاهده شده است که مردان معتاد به سیگار، تعداد اسپرم کمتری دارند.
در زنان، اثرات مخرب دخانیات می‌توانند باعث کاهش تعداد تخمک‌ها، تغییرات در ساختار رحم و لوله‌های فالوپیو ایجاد کنند.
همچنین، مصرف دخانیات می‌تواند منجر به کاهش تحرک و شناخته شده باشد که باعث می‌شود که تخمک به رحم نرسند یا به طور ناقص اتصال پیدا کنند.
استفاده از روش‌های درمانی باروری مانند IVF و لقاح مصنوعی در برخی موارد ممکن است بتوانند از تأثیرات سیگار کمک بگیرند، اما همچنان استفاده از دخانیات می‌تواند بر موفقیت این روش‌ها تأثیر منفی بگذارد.
بنابراین، برای افزایش شانس باروری، توصیه می‌شود که هر دوی همسران سیگار کشیدن را کنار بگذارند. همچنین، در صورت برنامه‌ریزی برای بچه‌دار شدن، بهتر است قبل از بارداری با دکتر خود مشاوره کنید تا راهنمایی‌های لازم را دریافت کنید.
۵. نقص سیستم ایمنی بدن یکی از مضرات تنباکو است.
به طور کلی، مصرف تنباکو می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر روی سیستم ایمنی بدن داشته باشد. سیگار و مصرف تنباکو، شامل بیش از ۷۰ مواد مضر شیمیایی است که می‌تواند به آسیب‌رسانی سلول‌های سیستم ایمنی و بافت‌های بدن منجر شود.
این ممکن است منجر به تغییرات در ساختار و عملکرد اجزای سیستم ایمنی شود و باعث ضعیف شدن عملکرد سیستم ایمنی در مقابل عفونت‌ها و بیماری‌ها گردد.
یکی از تغییراتی که در سیستم ایمنی بدن ناشی از تنباکو ممکن است رخ دهد، افزایش خطر ابتلا به عفونت‌هاست.
سیستم ایمنی بدن معمولاً به عنوان یک سیستم دفاعی علیه عوامل مخرب، از جمله میکروب‌ها، ویروس‌ها و باکتری‌ها عمل می‌کند.
اما با مصرف تنباکو در طولانی مدت، افزایش میزان مواد مضر در بدن می‌تواند بر ساختار و عملکرد سیستم ایمنی تأثیر بگذارد.
این می‌تواند منجر به ضعیف شدن سیستم ایمنی و کاهش توانایی بدن در مقابله با عفونت‌هایی که قبلاً ممکن بود به راحتی با آنها سر و کار داشته باشد، شود.
براساس مطالعات، بیماری‌های مختلفی نیز می‌توانند به علت سیگار کشیدن بدتر شوند که عبارتند از :
- بیماری‌های ریوی مانند ذات الریه و آنفولانزا
- بیماری پریودنتال یا لثه
- مننژیت باکتریایی (بیماری که به غشای محافظ پوشاننده مغز و نخاع حمله می‌کند)
- عفونت‌های شایع پس از جراحی، روماتیسم مفصلی، بیماری کرون (یک بیماری جدی دستگاه گوارش)
- سرطان
به طور کلی، برای به حداقل رساندن خطر ابتلا به بیماری‌ها و افزایش سطح سلامتی، قطع کشیدن سیگار و رعایت عادات زندگی سالم، مانند مصرف غذاهای سالم و انجام فعالیت‌های ورزشی منظم، بسیار مهم است.
۶. بهداشت ضعیف دندان
مضرات تنباکو می‌تواند عوارضی را بر روی سلامت لثه‌ها داشته باشد این تغییرات شامل افزایش دو برابر خطر ابتلا به بیماری‌های لثه است.
بیماری‌های لثه می‌توانند به شکل‌های مختلفی از جمله لثه‌های متورم و حساس، خونریزی هنگام مسواک زدن و دندان‌های شل یا حساس ظاهر شوند.
در ضمن، تنباکو می‌تواند باعث تحت‌تاثیر قرار گرفتن حس چشایی و بویایی شما شود. همچنین، ممکن است سیگار باعث تغییر رنگ دندان‌ها به رنگ زرد یا قهوه‌ای کثیف لکه‌دار شود.
این عوارض معمولا در افرادی که سیگار می‌کنند، به میزان بیشتری دیده می‌شوند. در نهایت، ترک سیگار و اهمیت بهداشت دهان و دندان منظم می‌تواند به حفظ سلامتی لثه‌ها و دندان‌ها کمک کند.
۷. پوست و موی ناسالم
مضرات تنباکو در واقع تأثیرات منفی بسیاری بر روی پوست و موها دارد. سیگار حاوی مواد شیمیایی زیادی است که به عنوان تنباکو شناخته می‌شود،
این مواد باعث تنگ شدن عروق خونی در پوست می‌شوند و باعث می‌شود که پوست کمتر اکسیژن بگیرد. همچنین، سیگارباعث می‌شود تا عملکرد سلول‌های پوستی تخریب شود و در نتیجه باعث ایجاد رنگ پریدگی و ناصافی در پوست می‌شود.
به علاوه، سیگار باعث ایجاد افتادگی و چروک شدن پوست، به خصوص در ناحیه طرفان دهان، می‌شود.
این اتفاق ناشی از تغییرات در ترشح کلاژن و الاستین است که دو عنصر مهم در ساختار و پشتیبانی پوست هستند. سیگار باعث کاهش سطح این دو ماده می‌شود و موجب ایجاد چین و چروک در پوست می‌شود.
در مورد موها، سیگار باعث کاهش جریان خون به پوست سر می‌شود و در نتیجه باعث می‌شود که موها ضعیف و کم‌حجم شوند و بیشتر ریزش کنند. همچنین، مواد شیمیایی موجود در دود سیگار می‌توانند موها را آسیب برسانند و باعث پوسیدگی و تاسی موها شوند.
۸. یکی از مضرات تنباکو دیابت است.
مصرف تنباکو می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش دهد. نیکوتین که در تنباکو وجود دارد، می‌تواند منجر به تغییر سلول‌ها شود و باعث می‌شود که بدن بیشتر به انسولین پاسخ ندهد.
انسولین نقش مهمی در کمک به قند خون وارد شده به سلول‌ها برای تأمین انرژی دارد. وقتی که سلول‌ها قادر به جذب قند نباشند، سطح قند خون در بدن بالا می‌رود که به طور کلی می‌تواند به افزایش خطر دیابت منجر شود.
به علاوه، مصرف و مضرات تنباکو می‌تواند به سلول‌ها آسیب بزند. همچنین مواد مضر موجود در سیگار می‌توانند به التهاب سلول‌ها منجر شوند. وقتی الگوی التهاب در بدن ایجاد می‌شود، مشکلات دیگری همچون بیماری کلیوی، جریان خون ضعیف و آسیب عصبی ممکن است رخ دهد.
به هر حال، ترک تنباکو و کاهش مصرف آن می‌تواند بهبود قابل توجهی در کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ و کنترل بیماری داشته باشد.
همچنین، تغییرات به سمت فعالیت بدنی منظم و تغذیه سالم می‌تواند به ارتقای سلامت عمومی و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف کمک کند.
چگونه مصرف تنباکو را ترک کنیم؟
ترک تنباکو به دلیل اعتیاد آن ممکن است چالش برانگیز باشد، اما با تصمیم قوی و روش های مناسب، امکان ترک تنباکو وجود دارد.
یکی از اولین مراحل ترک سیگار، داشتن تصمیم قوی است. برای محافظت از سلامت خانواده و دلایل شخصی می توانید به عنوان عوامل انگیزشی استفاده کنید. این عوامل باید به اندازه کافی قوی باشند تا در مواقعی که می خواهید سیگار بکشید، به شما کمک کنند و از این تصمیم پشیمان نشوید.
اهمیت مشورت با پزشک و درمانگر نیز در این مسیر بسیار مهم است. آنها می توانند به شما درک بهتری از ترک تنباکو و عواقب آن بدهند و راهنمایی های لازم را ارائه کنند.
همچنین، اطلاع رسانی به خانواده و دوستان درباره تصمیم ترک تنباکو و خواسته شما برای پشتیبانی از شما، خیلی مفید است. همچنین، در دسترس بودن گروه های پشتیبانی نیز می تواند به شما در این مسیر کمک کند.
استفاده از درمان جایگزین نیکوتین می تواند به شما در ترک تنباکو کمک کند.
آدامس نیکوتینی، قرص پاستیل و چسب نیکوتینی از جمله روش هایی هستند که به شما کمک می کنند مقدار نیکوتین را کاهش دهید.
این روش ها می توانند برای کنترل علائم ترک تنباکو مفید باشند. با این حال، باید توجه داشته باشید که این درمان‌ها فقط بر روی وابستگی فیزیکی تأثیر می گذارند و به جنبه های عاطفی و ذهنی ترک تنباکو تأثیری ندارند.
امکان جایگزینی تنباکو با روش های دیگر نیز وجود دارد. به عنوان مثال، در زمان هایی که معمولاً تنباکو می کشید، می توانید فعالیت هایی مشابه انجام دهید.
مثلاً با صحبت با دوستان، انجام فعالیت های سرگرم کننده دیگر، ورزش و استراحت و به دست آوردن راه هایی برای کاهش استرس می توانید به این اهداف دست یابید.
همچنین، پاک کردن همه آثاری که به تنباکو کشیدن مرتبط هستند، مهم است. این شامل جمع آوری و دور انداختن پاکت های سیگار، زیرسیگاری، فندک و تمیز کردن بوی دود روی وسایل و لباس ها می شود. همچنین، اهمیت خوردن میوه و سبزیجات بیشتر را نباید فراموش کرد.
بعد از ترک سیگار، بلافاصله تا ۱۲ ساعت اولیه، تغییراتی مثبت در بدن شروع به رخ دادن می کند. این شامل کاهش ضربان قلب و فشار خون است و همچنین کاهش خطر حمله قلبی، سرفه و مشکلات تنفسی می شود.
برای شروع ترک تنباکو بهتر است امروز شروع کنید. هر چه زودتر شروع کنید، نتایج بهتری خواهید داشت. ترک تنباکو می تواند به شما و اطرافیانتان سلامت و بهزیستی بیشتری بخشید.
