اگر نگرانید که بعد از ترک اعتیاد دچار وسوسه و لغزش بازگشت به مواد شوید و به دنبال راهکارهای کنترل میل و وسوسه در اعتیاد هستید، در ویدئوی انتهای این مطلب با نکات و اصول کنترل میل و وسوسه در مقابل اعتیاد آشنا خواهید شد که در جلوگیری از لغزش مؤثرند.
اغلب افرادی که اقدام به ترک اعتیاد می‌کنند، با میل و وسوسه بعد از ترک مواجه می‌شوند. برخی از این افراد نمی‌توانند بر وسوسه خود غلبه کنند و دچار عود اعتیاد می‌شوند.
وسوسه یا ولع یک حالت روانی و ذهنی است که فرد تمایل شدیدی به مصرف مواد مخدر پیدا می‌کند. این وسوسه می‌تواند برای آغاز مصرف مواد مخدر یا مصرف مجدد بعد از ترک اعتیاد باشد.
با اینکه دورهٔ نقاهت در ترک اعتیاد بسیار سخت و دشوار است، اما معتادان می‌توانند با راه کارهای غلبه بر وسوسه مصرف مواد اعتیاد آور از بازگشت به اعتیاد پیشگیری کنند. اتفاقاتی که منجر به بازگشت اعتیاد می‌شود، گاهی غیرمنتظره رخ می‌دهد و فرد باید خود را آماده غلبه بر وسوسه مصرف کند.
معمولاً در آغاز دوره ترک اعتیاد تمایل به مصرف مجدد مواد اعتیاد آور بیشتر و شدیدتر است و به تدریج با بهبودی جسم و روح از شدت آن کاسته می‌شود. به هر حال مقاومت در برابر میل به مصرف می‌تواند خسته کننده و فرسایشی باشد، امکان دارد فرد احساس ضعف کند و تصور کند دیگر نمی‌تواند در برابر وسوسه مقاومت کند.
اگر وسوسه مصرف مواد دارید، شاید اولین راه‌حلی که به ذهنتان برسد، بی‌اهمیت کردن وسوسه و رد شدن از آن باشد و یا حتی در پی راه‌حلی ساده‌تر، به دنبال استفاده از قرص تنفر از مواد مخدر و قرص ضد وسوسه اعتیاد (بوپرنورفین و نالتروکسان؛ که بدون تجویز پزشک، اکیداً توصیه نمی‌گردد) باشید.
وسوسه آخرین حلقهٔ زنجیره رفتار مصرف مواد مخدر است که خود به خود به وجود نمی‌آید، بلکه قبل از اینکه شکل بگیرد تحت تأثیر شروع کننده‌ها، تفکرات و احساسات زمینه ساز مصرف، شرایطی ایجاد می‌شود که به دنبال آن میل و اشتیاق درونی شدید در فرد برای مصرف ایجاد می‌شود.
میل و وسوسه از مهم‌ترین عوامل مصرف، و عود و لغزش محسوب می‌شود. در ادامه برای آشنایی بیشتر با وسوسه مصرف مواد و راهکارهای کنترل میل و وسوسه در اعتیاد با کلینیک ترک اعتیاد طلوعی دیگر همراه باشید.
تعریف وسوسه در اعتیاد
به طور کلی، وسوسه در پاسخ به علائمی که پاداشی قریب‌الوقوع را نشان می‌دهند شکل می‌گیرد. هر رفتار در صورتی که فوراً با پیامدهای مثبت و پاداش دنبال شود، دوباره تکرار خواهد شد.
در اوایل مصرف مواد مخدر، فرد حالت خوشایندی را تجربه می‌کند، بنابراین تمایل به مصرف مجدد پیدا خواهد شد و در واقع فرد برای مصرف دوباره دچار ولع و وسوسه می‌شود و به مصرف مواد عادت می‌کند.
بسیاری از رفتارها، اعم از انسانی یا حیوانی، توسط محرک‌های شرطی و نشانه‌هایی در محیط کنترل می‌شود که پاداش‌ها را پیش‌بینی می‌کند. بر همین اساس فرد معتاد به مواد مخدر، بیشتر از افراد غیر معتاد به سیگنال‌هایی که با اعتیاد خود در ارتباط هستند جذب می‌شوند.
یکی از دلایل مهم مصرف مواد مخدر عدم توانایی در ارزیابی درست میزان وسوسه‌ای است که شخص از عهده تحمل آن برمی‌آید. اکثر افراد با تعصب در توانایی خویشتن‌داری، احتمالاً درگیر یک رفتار تکانشی و اعتیادی می‌شوند. وسوسه مصرف مواد مخدر ممکن است در ادامه شرایط و مناسبت‌های جسمی و روحی زیر اتفاق بیفتد:
- درد عاطفی و شرایط روانی
- درد جسمی
- استرس
- ترک دارو
وسوسه مصرف مواد چیست؟
اعتیاد هم یک شرایط فیزیکی و هم روانی است. بیشتر اوقات، مواجهه با وجوه فیزیکی اعتیاد بسیار آسان‌تر از مبارزه با وجوه روانی‌اش است. به همین خاطر است که غلبه بر وسواسِ مصرف مواد یا الکل تا حد زیادی یک فرایند روانی و احساسی است.
در واقع می‌توان گفت، وسوسه آخرین حلقه از زنجیره افکار در مصرف مواد مخدر است. پاسخ به مشوق‌ها، انحراف فکری و اشتغال فکری. در واقع وسوسه مصرف را می‌توان اشتیاق بسیار قوی برای تکرار تجربه سرخوشی و نشئگی مواد مخدر یا مشروب، تعریف کرد.
وسوسه مصرف ممکن است چند دقیقه و یا چند ساعت طول بکشد. اما در صورت غلبه کردن بر آن، هر بار زمان وسوسه شدن کم می‌شود. وسوسه اغلب یک مبارزه مادام‌العمر و مزمن با مواد مخدر است.
وقتی شما به مواد یا الکل اعتیاد دارید، زندگی شما حول محور آنها می‌چرخد. شما یا در حال خرید یا مصرف مواد هستید یا ویارش را دارید. وقتی وارد فرایند درمانی می‌شوید، شاید دیگر در پی مواد نباشید و مصرف نکنید، اما هنوز ویارش را دارید.
حتی اگر میل شدید شما به مصرف مواد از بین برود، فکر شما عمدتاً متمرکز بر مواد و تأثیر آن بر زندگی‌تان است.
کنترل میل و وسوسه در اعتیاد
اگر فرد بخواهد برای همیشه اعتیاد به مواد مخدر یا الکل را کنار بگذارد، بعد از دوره سم زدایی و قطع مصرف باید بتواند در مقابل میل به مصرف مجدد بعد از ترک اعتیاد مقاومت کند.
وسوسه‌ها شبیه به یک موج دریا معمولاً اوج می‌گیرند و زود هم فروکش می‌کنند. آنها ممکن است به هر صورتی خود را نشان دهند، مثل اضطراب، تنش، انزوا، افزایش ضربان قلب و غیره.
وقتی این حالت‌ها را تجربه می‌کنید نباید دچار احساس گناه شوید و یا اینکه تصور کنید چون ضعیف هستید وسوسه‌ها به سراغ شما می‌آیند، بلکه باید یاد بگیرید چگونه بر آنها غلبه کنید.
بعضی وقت‌ها این وسوسه‌ها به ویژه در پاسخ به استرس و محرک‌های خاص به سرعت به بالاترین نقطه می‌رسند، اما زمانی که استرس فروکش کرد آنها نیز کاهش می‌یابند.
همچنین مصرف گهگاه مواد در پاسخ به آن باعث زنده ماندن وسوسه می‌شود. اگر در مقابل این احساس به گونه‌ای دیگر عمل کنید مثلاً به دوستتان زنگ بزنید و یا از خانه خارج شوید، وسوسه قدرت خود را از دست می‌دهد.
اولین قدم برای کنترل وسوسه شناسایی عوامل شروع کننده نسبت به مصرف مواد است. اغلب وسوسه مانند این است که در ذهن کسی صحبت کند و با دلایل منطقی مجوز مصرف مواد را صادر کند.
مثلاً (روز سختی داشتم، اگر کمی مواد مخدر بزنم روحیه‌ام بهتر خواهد شد) یا (تا مواد مصرف نکنم نمی‌توانم امشب مهمانی بروم) یا (الان عصبی هستم اگه مواد بزنم با آرامش رانندگی می‌کنم).
وسوسه‌ها با انتظارات فرد از مواد تقویت می‌شوند. اغلب افراد به این دلیل الکل و مواد مخدر مصرف می‌کنند که فکر می‌کنند بعد از مصرف مواد، شرایط روحی و جسمی بهتری را تجربه خواهند کرد. در صورتی که وسوسه به موقع کنترل نشود سریعاً به مصرف مواد منجر می‌شود!
