عوارض مصرف الکل آن‌چنان زیاد است که مصرف این ماده روان‌گردان هفتمین عامل خطر مرگ‌ومیر در سراسر جهان است. الکل یک ماده روان‌گردان است که هشیاری فرد را تغییر داده و ادراکات و رفتار او را دگرگون می‌کند.
نوشیدنی‌های الکلی بر اثر عمل تخمیر از انواع غلات (مثل جو، گندم، برنج)، سبزیجات و میوه‌ها به دست می‌آیند. عمل تخمیر یک فرایند طبیعی است که طی آن یک مخمر هوازی روی موادی که قرار است از آن الکل تهیه شود، قرار داده می‌شود.
این مخمر مواد قندی را تجزیه کرده و از نشاسته موجود در آن تغذیه می‌کند که طی این فرایند این روان‌گردان تهیه می‌شود. برای آشنایی بیشتر با الکل همچنین می‌توانید مطالب زیر را بخوانید.
در مقادیر کم، الکل می‌تواند خلق و خوی شما را بهبود بخشد، اما با مصرف بیشتر، بینایی، مهارت‌های حرکتی، حافظه و قضاوت شما را مختل می‌کند.
مشکلات و بیماری‌هایی که از طریق مصرف الکل به بدن وارد می‌شود را به سختی می‌شود درمان کرد. چرا که در طول زمان الکل به صورت پنهان به اعضای درونی بدن آسیب‌هایی را وارد می‌کند و بیماری زمانی معلوم می‌شود که به صورت کلی آن عضو از کار افتاده باشد.
میزان اعتیاد و وابستگی به الکل برای افراد مختلف، متفاوت است. اما به طور کلی در صورت مصرف الکل شود، توانایی‌های جسمی و روحی فرد کاهش یافته و روابط اجتماعی او دچار اختلالاتی می‌شود.
در متابولیسم بدن، کبد الکل را متابولیزه می‌کند. اما این عضو از بدن تنها می‌تواند مقدار کمی را در یک زمان متابولیزه کند؛ بنابراین طبق CDC، هر میزان الکل اضافی در بدن شما به گردش در می‌آید. چه در حال خوردن یک مارتینی باشید یا ویسکی، فرقی ندارد. اثرات الکل تا حد زیادی به مقدار مصرف شما بستگی دارد و نه به نوع الکلی که می‌نوشید.
مصرف بلند مدت الکل می‌تواند بر نیمکره‌های مغز آسیب جدی وارد کند، به صورتی که حافظه را تقریباً نابود می‌کند. یادآوری و به خاطر آوردن مسائل حتی در حد یک خواب کوتاه برای فرد الکلی تقریباً غیر ممکن می‌شود.
در ادامه این مطلب می‌خواهیم با عوارض مصرف الکل و تأثیری که الکل بر بدن می‌گذارد بیشتر آشنا شویم. پس تا پایان این مطلب با کلینیک ترک اعتیاد طلوعی دیگر همراه باشید.
زمانی که الکل مصرف می‌کنید چه اتفاقی می‌افتد؟
قبل از این که وارد جزئیات مربوط به عوارض مصرف الکل و مشروبات الکلی شویم، بیاییم از نحوه عملکرد الکل روی بدن صحبت کنیم و بگوییم بعد از مصرف آن، چه اتفاقاتی در بدن می‌افتد.
روشی که الکل روی هر کسی تأثیر می‌گذارد، به عوامل زیادی بستگی دارد از جمله سن، وزن، جنسیت، وضعیت سلامت، میزان تحمل، انتظارات فرد، وضعیت خلق، نحوه سوخت و ساز بدنی ترکیب شدن با سایر مواد ممکن است اثرات این مواد را تشدید کرده و در نتیجه عوارض نامطلوب آن‌ها را افزایش می‌دهد.
زمانی که شخص مشروبات الکلی با درصدهای گوناگون مصرف می‌کند، ۱۰ درصد از آن توسط معده و مابقی در روده بزرگ و کوچک جذب خواهد شد.
بین ۳۰ تا ۹۰ دقیقه پس از مصرف، غلظت آن در خون بالا می‌رود. الکل‌های جذب شده توسط این اندام‌ها، به خون راه پیدا کرده و از طریق عروق در تمام بدن پخش می‌شوند. در این حین، فعالیت‌های مربوط به مغز و نخاع با سرعت کمتری انجام می‌گیرد.
۴۵ دقیقه تا یک ساعت بعد از مصرف، غلظت الکل در خون به حداکثر میزان خود می‌رسد و فرد مصرف کننده اصطلاحاً مست خواهد شد.
البته زمان رسیدن به حالت مستی، اوج غلظت الکل در خون و مواردی از این قبیل، تنها در شرایط پایدار و ثابت اتفاق می‌افتد و به عوامل متعددی وابسته است که در ادامه به بعضی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
سن، وزن، سطح سلامت، میزان تحمل، سوخت و ساز بدن، وضعیت اخلاقی، حالات روحی و تمامی موارد مرتبط به شرایط جسمانی مصرف‌کننده، پر یا خالی بودن معده شخص در زمان مصرف الکل و مقدار مصرف مشروبات الکلی توسط شخص در یک نوبت بستگی دارد.
مسمومیت الکلی
مسمومیت الکلی موقعی اتفاق می‌افتد که فرد بیشتر از توانِ پردازش بدنش الکل مصرف کند. در این حالت احتمال آسیب به مخچه، مغز، کبد و کلیه وجود دارد.
علائم مسمومیت الکلی شامل آشفتگی ذهنی، مشکل در حفظ هوشیاری، استفراغ، تشنج، مشکل در تنفس، ضربان قلب آهسته، پاسخ‌های عصبی مختل مانند: عدم رفلکس (که از خفگی جلوگیری می‌کند) و دمای بسیار پایین بدن است.
مصرف بیش از حد الکل می‌تواند منجر به آسیب دائمی مغز یا مرگ شود.
عوارض مصرف الکل
الکل فعال کننده گیرنده‌های گاما آمینوبوتییریک اسیGABA ، دوپامین و سرتونین در سیستم عصبی مرکزی CNS است و فعالیت گیرنده گلوتامات و کانال‌های کلسیم با ولتاژ را مهار می‌کند. گیرنده‌های گاما مهاری هستند و گیرنده‌های گلوتامات تحریکی هستند؛ بنابراین الکل یک ماده افسردگی قوی CNS است.
از دیگر عوارض مصرف الکل این است که حافظه فرد خیلی زود تحت تأثیر قرار گرفته و قید و بندهای زیادی از رفتارهای او برداشته می‌شود که ممکن است در این حالت دست به رفتارهایی بزند که منجر به پشیمانی بعدی گردد و حتی ممکن است بعداً به خاطر نیاورد که او این رفتار را انجام داده است.
به طور کلی می‌توان گفت الکل دارای یک سری اثرات کوتاه مدت و بلند مدت است که در ادامه می‌بینید:
اثرات کوتاه مدت
- تغییرات خلقی
- لکنت زبان
- از بین رفتن تعادل
- حالت تهوع
- مشکل در تمرکز
- ضعیف شدن بینایی و شنوایی
- افزایش فشار خون
- تغییر در دمای بدن
- قضاوت ضعیف
- حافظه و توجه ضعیف
اثرات بلند مدت
- بیماری‌های کبد
- مشکلات گوارشی
- سوء تغذیه
- افسردگی
- مشکلات قلبی
- احتمال سکته
- فشار خون بالا
- هپاتیت الکلی
- مشکلات جنسی
- آسیب دائمی به مغز
- آسیب‌های عصبی
- بیماری‌های کبدی
- کاهش تراکم استخوان
- تشدید عوارض دیابت
- ضعف در سیستم ایمنی
- سرطان دهان، کبد، پستان، مری، حنجره و گلو
اثرات الکل بر ارگان‌های مختلف بدن
تأثیر الکل بر روی بدن هر شخص می‌تواند متفاوت باشد، سن، جنس، نژاد، وزن بدن، وضعیت سلامت جسمی و مصرف داروها از عواملی هستند که مشخص می‌کنند چه میزان از الکل می‌تواند باعث ایجاد علائم مصرف در افراد مختلف شود. با این حال از برجسته‌ترین عوارض الکل بر اندام‌های مختلف بدن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تأثیر مصرف الکل بر مغز
مغز معمولاً اولین ارگانی است که تحت تأثیر الکل قرار خواهد گرفت. احساس سرخوشی و آرامش اولین چیزی است که با مصرف نصف یک واحد نوشیدنی الکلی اتفاق می‌افتد. با مصرف بیشتر الکل کنترل فرد بر تکلم، تعادل، حرکت و رفتار کاهش می‌یابد.
مصرف الکل می‌تواند ارتباط معمول بین مغز و بدن را مختل کند. به همین دلیل حفظ هماهنگی در بدن دشوارتر می‌شود و به دنبال آن، حفظ تعادل هم سخت می‌شود. به همین خاطر است که رانندگی بعد از مصرف الکل ممنوع است.
با افزایش الکل به دو برابر حد مجاز در خون، دست و پاها شروع به بی‌حسی یا مورمور شدن می‌کند. بیشتر افراد معمولاً برای ایستادن و راه رفتن مشکل پیدا می‌کنند و ممکن است دچار سرگیجه، تهوع و استفراغ شوند.
استفراغ کردن در حالت مستی با خطر ورود محتویات معده به درون ریه‌ها همراه است. از دیگر عوارض مصرف الکل در صورت نوشیدن زیاد آن می‌توان به از دست دادن هوشیاری و اشکال در تنفس (به دلیل تأثیر بر مرکز تنفس در مغز) اشاره کرد.
اگر میزان الکل به بیش از چهار برابر حد مجاز در خون برسد، ممکن است فرد به کما رفته و تنفس او متوقف شود. برای اکثر افراد رسیدن الکل به پنج برابر حد مجاز در خون می‌تواند باعث مرگ شود.
در کنار این مسائل، حافظهٔ بلند مدت هم تحت تأثیر مصرف بیش از حد الکل قرار می‌گیرد. به بیان بهتر انتقال اطلاعات به حافظهٔ بلند مدت دشوارتر می‌شود.
از دست دادن توانایی در تمرکز و ناتوانی در گرفتن تصمیم‌های منطقی یکی دیگر از عوارض مصرف الکل در سیستم عصبی مرکزی است.
تحت تأثیر مصرف الکل در بلند مدت، ممکن است لوب پیشانی یا قدامی آسیب ببیند. کارکرد مسائلی چون کنترل هیجانات و احساسات، حافظهٔ کوتاه مدت، قضاوت و… مربوط به این قسمت از مغز است.
به طور کلی می‌توان گفت سوءمصرف الکل می‌تواند زمینه‌ساز بروز آسیب‌های دائمی مغز شود. به دنبال این آسیب‌های دائمی خطر ابتلا به اختلالات جدی‌تری چون سندرم ورنیکه-کورساکوف بیشتر می‌شود. این سندرم در کنار مشکلات دیگری که به وجود می‌آورد، حافظه را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
عوارض مصرف الکل بر کبد
کبد یکی از اعضای حیاتی بدن است که صدها وظیفۀ مهم بر عهده دارد. اما نقش اصلی کبد در بدن خنثی‌کردن مواد سمی مختلفی است که مصرف می‌کنید. از همین رو کبد شما می‌تواند به شدت در مقابل عوارض مشروبات الکلی آسیب‌پذیر باشد.
ازجمله این آسیب‌ها و مضرات الکل برای کبد می‌توان به چرب شدن کبد، هپاتیت (یرقان) الکلی، تغییر بافت کبد به‌صورت فیبروز و سیروز کبدی (مرگ سلول‌های کبدی و کوچک‌شدن کبد) اشاره کرد.
عوارض مصرف الکل و ایجاد سرطان
تحقیقات الکل را با تعدادی از سرطان‌ها از جمله سرطان سینه، کبد و روده بزرگ مرتبط دانسته است. الکل ممکن است رشد تومورهای سرطانی را تحریک کرده و پیشرفت و تهاجمی تومورها را تقویت کند.
الکل و ایجاد پوکی استخوان
نوشیدن زیاد الکل با افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان، به ویژه در زنان جوان، مرتبط است. نوشیدن الکل بیش از حد در اوایل بزرگسالی می‌تواند بزرگسالان جوان را از رسیدن به اوج توده استخوانی خود باز دارد.
اثرات الکل بر دستگاه گوارش
بعد از اینکه فرد تحت تأثیر الکل قرار می‌گیرد، علائم گوارشی به وضوح ظاهر می‌شوند. هر چه بیشتر به نوشیدن ادامه دهید، آسیب بیشتری به بدن وارد می‌شود.
نوشیدن بیش از حد می‌تواند به روده آسیب برساند و هضم غذا و جذب مواد مغذی مهم را برای بدن دشوار کند. نوشیدن زیاد می‌تواند منجر به احساس سیری دائمی، نفخ، گاز گرفتگی و حتی اسهال شود.
اثرات الکل بر قلب
مصرف سنگین الکل فرد را در برابر ناراحتی‌های قلبی آسیب‌پذیر ساخته و احتمال حملات قلبی، سکته و فشار خون را در افراد افزایش می‌دهد.
عوارض الکل بر پانکراس
یکی دیگر عوارض مصرف الکل، از کار انداختن عضو حیاتی در بدن به نام پانکراس یا لوزالمعده است. زمانی که شخص به‌صورت مداوم از مشروبات الکلی استفاده می‌کند، باعث ایجاد اختلال در کار این عضو می‌شود و اجازه نمی‌دهد قند خون را تنظیم یا به هضم غذا کمک کند.
