اگر در دوران ترک هستید و دچار بی‌خوابی‌های شبانه‌ی مکرر شده‌اید، باید بدانید که ترک الکل و بی خوابی رابطه‌ی تنگاتنگی با هم دارند. به طور کلی، سر و کله‌ی مشکلات خواب ممکن است با هر نوع اعتیادی پیدا شود و الکل هم از آن مواردی است که ممکن است هم در هنگام مصرف و هم در زمان ترک شما را دچار بی خوابی کند.
مشکلات خواب همچنین یک علامت رایج ترک برای کسانی است که بعد از مصرف بیش از حد الکل، حشیش، مواد افیونی، آرام‌بخش‌ها، داروهای اضطراب و محرک‌ها بهبود پیدا می‌کنند. از آنجایی که هر فرد و هر اعتیادی متفاوت است، ماهیت و درجه مشکلات خواب متفاوت است.
بی‌خوابی و اعتیاد رابطه تنگاتنگی با یکدیگر داشته و از جمله بارزترین و شایع‌ترین عوارض بعد از ترک اعتیاد بی خوابی است. بعضی افراد برای درمان بی خوابی بعد از ترک اعتیاد به الکل از قرص‌های خواب‌آور استفاده می‌کنند و در نتیجه بدون اینکه متوجه باشند، به این داروها وابسته شده و تنها نوع اعتیاد خود را تغییر داده‌اند.
حتی اگر کسی قبل از اینکه به اعتیاد به الکل گرفتار شود، اختلال خواب نداشته باشد. سوء مصرف طولانی مدت الکل می‌تواند ساختار کلی خواب مغز را تغییر داده و بی خوابی یکی از مهم‌ترین عوارض و مشکلات معتادان به الکل در طول دوره درمان و همین طور بعد از ترک است، چنین افرادی مجبورند که اقدام به ترک قرص خواب کنند.
در مطالب قبلی درباره اینکه نوشیدنی الکلی چیست؟ تاریخچه الکل در ایران و جهان، علائم ترک، روش ترک و عوارض مصرف الکل و… صحبت کردیم. در ادامه این مطلب برای آشنایی بیشتر با ترک الکل و اینکه ببینیم ترک الکل و بی خوابی چه رابطه‌ای با یکدیگر دارند با کلینیک ترک اعتیاد طلوعی دیگر همراه باشید.
- نوشیدنی الکلی چیست؟
- تاریخچه الکل در ایران و جهان
- علائم ترک الکل چیست؟
- روش ترک الکل
- عوارض مصرف الکل
- الکلیسم چیست؟
- علائم اعتیاد به الکل یا الکلیسم چیست؟
- ترک الکل چند روز طول می‌کشد؟
- ترک الکل با ایمپلنت نالتروکسان
رابطه الکل و بی خوابی
اغلب کسانی که مبتلا به اختلال مصرف الکل هستند، معمولاً مشکلات خواب مختلفی را هم تجربه می‌کنند. ممکن است در گذشته همیشه به راحتی خوابیده باشند، اما استفاده بیش از حد از الکل خواب آنها را مختل کرده و دچار اختلال بی خوابی می‌شوند.
بی خوابی نوعی اختلال است که مانع خواب آرام شبانه می‌شود. این به آن معنا است که بیماران مبتلا، خواب عمیق را تجربه نمی‌کنند، چندین بار در طول شب بیدار می‌شوند یا اینکه نمی‌توانند بخوابند.
در نهایت وقتی شخص از خواب بیدار می‌شود، احساس سرزندگی و آرامش نمی‌کند. این امر در دراز مدت می‌تواند به روحیه، سطح انرژی، سلامت جسمی و روانی، عملکرد کاری و کیفیت زندگی فرد آسیب برساند.
اگر الکل زیاد بنوشید یا حتی گاهی اوقات زمانی که کم می‌نوشید، احتمالاً دچار مشکلات خواب خواهید شد. حتی اگر مشروبات الکلی را ترک کرده و پاک بمانید، ممکن است مدت‌ها بعد از قطع مصرف مشروبات الکلی، مشکلات قابل توجهی در خواب داشته باشید.
بیشتر افرادی که الکل را ترک می‌کنند، خوابیدن و هوشیاری در روزهای اولیه برایشان سخت می‌شود. این یکی از رایج‌ترین علائم ترک الکل بوده و باعث برگشت بسیاری از افراد به مصرف مجدد می‌شود.
رابطه ترک الکل و بی خوابی
ترک الکل و بی خوابی ناشی از آن به حدی متداول شده که امروزه به عنوان یکی از معیارهای تشخیص ترک الکل شناخته می‌شود. بی خوابی ناشی از ترک الکل به طور کلی در ۶ تا ۱۲ ساعت اول بعد از ترک نوشیدن الکل شروع می‌شود.
در ترک هر نوع اعتیاد از جمله الکل، مراحل ابتدایی سم‌زدایی سخت و دشوار است. ظرف چند روز تا یک هفته اول، بیماران علائم ترک الکل جسمی آزاردهنده و بسیار شدیدی مانند رعشه یا لرز، تب، استفراغ و سردرد را تجربه می‌کنند.
همچنین در کنار این علائم جسمی، علائم روانی از قبیل افسردگی، اضطراب، نوسانات خلقی و روحیه ضعیف نیز خودش را نشان می‌دهد. بی خوابی در دوران مصرف الکل و بعد از ترک مصرف نیز وجود دارد و عارضه‌ی ترک الکل و بی خوابی بسیار شایع است.
علائم اختلالات خواب در زمان ترک به وضعیت هر بیمار و شدت اعتیاد او بستگی دارد. مثلاً پنج درصد الکلی‌ها هذیان خماری (DTs) را تجربه می‌کنند. هذیان خماری به مجموعه‌ای از علائمی مانند توهم، بی حالی، تعریق شدید و افزایش ضربان قلب گفته می‌شود.
در صورت ترک مصرف الکل، تغییرات عمده مربوط به خواب در فرد ایجاد خواهد شد که عبارت‌اند از:
- افزایش مدت زمان بیداری در طول شب
- کاهش مدت زمان خواب عمیق
- کاهش مدت زمان خواب کامل
به احتمال زیاد بی خوابی ترک الکل، تا پشت سر گذاشتن دوره اولیه سم‌زدایی و ترک ادامه خواهد داشت یا اینکه حتی ممکن است گاهی اوقات ماه‌ها یا سال‌ها ادامه داشته باشد. بی خوابی، یکی از عوامل اصلی تأخیر در درمان کسانی است که در حال گذراندن مراحل ترک هستند.
با توجه به متفاوت بودن علائم هر کس در زمان ترک الکل لازم است، بیماران دوره درمانی خود را تحت نظارت و راهنمایی روانپزشک متخصص ترک الکل شروع کنند.
هر چند که بعضی از افراد با روش ترک الکل یابویی و سریع نتیجه می‌گیرند، اما این روش غیرتخصصی برای بسیاری از بیماران خطرناک است.
در بعضی از روش‌های درمانی ترک الکل به بیماران، داروهای خواب‌آور و شبه مخدر تجویز می‌شود که آهسته پیش رفته و دوز مصرف دارو را به تدریج کاهش دهند، تا شدت علائم خماری به حداقل برسد و از عود اعتیاد پیشگیری شود.
اکثر علائم جسمی ترک الکل تا پایان هفته اول سم‌زدایی از بین می‌رود یا به شدت کم می‌شود. علائم باقیمانده نیز به تدریج در ماه‌های آینده کاهش خواهد یافت.
بی‌خوابی در دوران سم‌زدایی
همان طور که گفتیم ترک الکل و بی خوابی با هم رابطه تنگاتنگی دارند. یکی از عوارض آزاردهنده‌ای که همیشه افراد در حال ترک را عذاب می‌دهد، اختلالات خواب، بی حالی، کسلی بعد از ترک اعتیاد و بی خوابی اعتیاد است.
بی‌خوابی یکی از شایع‌ترین و ماندگارترین علائمی است که بیماران بعد از قطع مصرف انواع مواد و الکل با آن روبه‌رو می‌شوند.
بی‌خوابی حتی برای اشخاص معمولی که با عوارض غیر قابل تحمل سم‌زدایی دست و پنجه نرم نمی‌کنند، هم دشوار است. بی‌خوابی چنان آزاردهنده است که حتی بعضی از افراد اصلاً از ابتدا برای رفع بی خوابی به الکل پناه برده بوده و به آن اعتیاد پیدا کرده‌اند.
به هر حال بیماران در دوران سم‌زدایی ترک الکل با طیف وسیعی از علائم، احساسات و حس‌های بی‌سابقه و ناراحت کننده مواجه هستند و علاوه بر آن مجبورند این علائم را بدون مواد و داروهایی که قبلاً از آنها استفاده می‌کردند، تحمل کنند.
کسانی که قبل از خواب عادت داشته‌اند، مشروب خورده یا ماری‌جوانا بکشند، ذهنشان را به گونه‌ای آموزش داده‌اند که این فعالیت‌ها را به عنوان پیش‌درآمد خواب بشناسد. اما وقتی مصرف این مواد قطع می‌شود، مغز حیران می‌ماند که وقت خواب چه زمانی است.
همچنین کیفیت خواب بیمار، به دلیل بی‌خوابی ناشی از سم‌زدایی هم مختل می‌شود. کم خوابی و بی‌خوابی مقاومت در برابر درد را کاهش داده و باعث تحریک‌پذیری بیمار و پرخاشگری او به اطرافیان می‌شود.
بی‌خوابی یکی از اصلی‌ترین عامل‌های عود دوباره اعتیاد است و احتمال برگشت به سمت مصرف الکل برای بیماران دچار اختلالات خواب و بی خوابی دو برابر بقیه است.
پژوهش‌ها نشان می‌دهد که با درمان بی‌خوابی علاوه بر اینکه کیفیت خواب بهبود می‌یابد، علائم افسردگی نیز در بیماران مبتلا به اعتیاد الکل بهبود پیدا می‌کند. به همین دلیل در کلینیک ترک اعتیاد طلوعی دیگر برای درمان اعتیاد خدمات درمان اختلالات خواب به عنوان بخشی از سیر درمان بیمار در نظر گرفته شده است.
بی‌خوابی بعد از ترک الکل چند روز طول می‌کشد؟
اینکه مدت اختلالات خواب در دوران ترک الکل چقدر طول می‌کشد؟ به عوامل مختلفی مانند ماده مصرفی، دوز مصرف شده، مدت زمان آن و حتی شرایط جسمی شخص بستگی دارد و می‌تواند بین چند روز تا چند سال متفاوت باشد.
اختلالات خواب بعد از دوره درمانی اگر زیر نظر متخصص ترک اعتیاد درمان شود، می‌تواند به طور قابل توجهی طول مدت درمان را کاهش دهد. وقتی کیفیت خواب بیمار به طور پیوسته بهتر شود، این بهبود را می‌توان نشانه‌ای از سم‌زدایی کامل تلقی کرد.
اما اگر اختلالات خواب درمان نشده و یا به آن بی توجهی شود، می‌تواند عواقب جبران ناپذیری را برای بیمار ایجاد کند. چه شخصی که در مراحل ترک اعتیاد باشد و چه شخصی که اصلاً اعتیاد نداشته باشد.
راه حل بی خوابی هنگام ترک اعتیاد
همان‌طور که گفتیم، اختلالات خواب یکی از عوارض جانبی مهم در زمان سم‌زدایی بدن از الکل و بازگشت به زندگی طبیعی است. هر چه در پیروی از دستورالعمل‌های بهداشت خواب خوب نظم بیشتری داشته باشید، بی خوابی ناشی از ترک الکل سریع‌تر از بین می‌رود.
خبر خوب این است که برای اکثر افراد، بی خوابی ترک یک امر موقتی است و اغلب اوقات، ساده‌ترین کارهایی که می‌توانید انجام دهید بهترین کار است. در حقیقت خوب خوابیدن یکی از بهترین روش‌ها برای آرام کردن مشکلات ناراحت کننده خماری و کمک به موفقیت در ترک الکل است.
- از بقیه کمک بخواهید.
ترک الکل کاری است که به راحتی نمی‌توانید آن را به تنهایی به سرانجام برسانید. مشکلاتتان را صادقانه با دیگران در میان گذاشته و از آنها بخواهید که در این دوران سخت کمکتان کنند.
- برنامه خواب منظمی داشته باشید.
هر روز برنامه خواب منظمی برای خودتان تعریف کرده و حتی آخر هفته‌ها از آن پیروی کنید. باید جوری ذهنتان را آموزش دهید که هر روز رأس ساعت مشخصی به طور طبیعی خسته شده و بیدار شود. رعایت این برنامه پیگیری بخش‌های دیگر طرح درمان را آسان‌تر می‌کند.
سعی کنید در طول روز حتی‌الامکان چرت نزنید. اگر هم لازم است چرت بزنید، بیشتر از سی دقیقه نباشد و چرت روزانه‌تان را قبل از بعدازظهر بزنید. در غیر این صورت شب سخت‌تر به خواب خواهید رفت.
- اتاق خواب را فقط به خواب اختصاص دهید.
اتاق خوابتان را فقط به خواب اختصاص دهید تا برای ذهنتان اتاق خواب تداعی کننده آرامش باشد و بداند که این اتاق فقط برای خوابیدن است. سعی کنید هیچ سرگرمی یا کاری را در این اتاق انجام ندهید.
یک تشک راحت بخرید و اتاق خوابتان را سرد و خنک نگه دارید. ذهنتان را وادار کنید فقط روی خواب تمرکز کرده و از چشم‌بند استفاده کنید، تا نوری وارد چشمانتان نشود. همچنین می‌توانید از دستگاه نویز سفید برای خاموش کردن سروصداهای مزاحم استفاده کنید.
- بهبود بهداشت خواب
منظور از بهداشت خواب، رفتارها و افکاری است که فرد هنگام خوابیدن درگیر آنها می‌شود. برای رعایت بهداشت خواب مناسب غالباً کافی است که متوجه مفهوم بهداشت خواب بشوید و رفتارهایتان را مطابق با آن تغییر بدهید.
برای مثال جهت رعایت بهداشت خواب مناسب لازم است که برنامه خوب منظمی داشته باشید، اتاق خوابتان را خنک و تاریک نگه دارید، بلافاصله قبل از خواب ورزش نکنید و چیزی نخورید، در ساعات پایانی روز نوشیدنی‌های الکلی و کافئین‌دار ننوشید.
وسایل الکترونیک را قبل از خوابیدن خاموش کنید، چرا که وسایل الکترونیک به ذهن انرژی می‌دهد و شبکیه را مملو از نور آبی درخشان می‌کند. این باعث می‌شود، مغز به اشتباه فکر کند که روز است و زمان بیدار شدن فرا رسیده است.
- به تغذیه و ورزش اهمیت دهید.
ورزش روش فوق‌العاده‌ای برای تخلیه انرژی اضافی و خسته کردن بدن است تا برای خواب شبانه آماده شود. تغذیه خوب داشته باشید، قبل از خواب غذای سنگین نخورید و سعی کنید برنامه غذایی سالمی داشته باشید.
به دو نکته اصلی یعنی تغذیه و ورزش توجه کنید. غذاهای سالم خلق و خو را بهبود داده و کیفیت خواب را بهتر می‌کند. همچنین مصرف کافئین را کاهش دهید و تشنگی‌تان را با آب برطرف کنید.
- رفتار درمانی شناختی (CBT)
رفتاردرمانی شناختی (CBT) یکی از بهترین روش‌ها برای کمک به ترک الکل است. این روش روان‌درمانی در ۶ تا ۱۲ جلسه انجام می‌شود.
در رفتاردرمانی شناختی روان‌شناس به بیمار کمک می‌کند که افکار منفی و الگوهای رفتاری مشکل‌ساز خود را که زمینه‌ساز اعتیاد فرد شده را شناسایی کند. رفتاردرمانی شناختی برای درمان طیف زیادی از مشکلات از اعتیاد گرفته تا اختلالات خلقی و بی‌خوابی مؤثر است.
- داروهای خواب‌آور نخورید.
با اینکه داروهای خواب‌آور کیفیت خواب را بهبود می‌دهند، اما این داروها میزان اعتیادآوری بسیار بالایی داشته و خطر اعتیاد پیدا کردن به این داروها در صورتی که بیمار سابقه اعتیاد به مواد دیگری را داشته باشد، بیشتر می‌شود.
به جای دارو می‌توانید از خواب‌آورهای طبیعی استفاده کرده که ذهن و بدنتان را بدون ایجاد خطر اعتیاد آرام می‌کنند. مثلاً می‌توانید قبل از خواب یک فنجان دم‌نوش بابونه بنوشید یا روغن اساسی اسطوخودوس را برای برخورداری از اثرات آروماتراپی داخل دستگاه بخور بریزید.
- اضطرابتان را مدیریت کنید
یکی از شایع‌ترین اختلال‌های روانی اضطراب است و ارتباط تنگاتنگی با اعتیاد و ترک الکل دارد. حدوداً بیست درصد افراد به صورت هم‌زمان به اختلال سوءمصرف مواد مخدر و اضطراب اجتماعی دچار هستند.
حتی اگر بیمار از قبل به اختلال اضطراب مبتلا نبوده، استرس ترک اعتیاد می‌تواند دلیلی برای شروع اضطراب در این دوران سخت باشد. رفتاردرمانی شناختی روش مؤثری برای درمان اضطراب است.
- بیوفیدبک
روش درمانی بیوفیدبک نیز یکی دیگر از تکنیک‌های حل مشکل ترک الکل و بی خوابی است. این روش به بیمار کمک می‌کند تا از اجزای بدن خود و نوع واکنش‌ها در برابر استرس آگاهی یابد و بتواند با کنترل آنها کیفیت بهتری را برای خواب داشته باشد.
یک پاسخ
مطالب عالی وآموزنده