متادون به نوعی یک دارو برای ترک اعتیاد محسوب می‌شود، اما خود شبه مخدر بوده و دارای قدرت اعتیادآوری بسیار بالایی است. استفاده از این دارو با عوارض روانی و جسمانی زیادی همراه است. به خصوص عوارض قرص متادون برای مردان نیز بسیار فراوان است. به همین علت در این مقاله سعی داریم به بررسی عوارض قرص متادون برای مردان بپردازیم.
در مطالب قبلی درباره اینکه متادون چیست؟ تاریخچه ساخت، عوارض، علائم و علائم ترک متادون و مشکلاتی که فرد هنگام ترک با آن مواجه می‌شود و همچنین روش‌های ترک متادون صحبت کردیم. در ادامه این مطلب نیز برای آشنایی بیشتر با متادون و عوارض آن برای مردان با کلینیک ترک اعتیاد طلوعی دیگر همراه باشید.
تاریخچه ساخت و ترویج متادون در جهان
متادون چیست؟
متادون یا به انگلیسی methadone که با نام تجاری دولوفین نیز شناخته می‌شود، یکی از انواع مسکن‌های قوی بوده و یک ماده مخدری صنعتی محسوب می‌شود.
این دارو در سال ۱۹۳۷ برای اولین بار به وسیله یک پزشک آلمانی برای درمان دردهای شدید تولید شد. این ماده شبه مخدر صنعتی به صورت قرص، شربت یا پودر کریستالی سفید رنگ پیدا می‌شود.
به طور عمومی در بعضی از مراکز یا کمپ‌های ترک اعتیاد، متادون در نقش داروی کمک کننده برای کنترل اعتیاد به صورت پودری که در نوشیدنی حل می‌شود مصرف شده یا به شکل عضلانی و وریدی تزریق می‌گردد.
این دارو اغلب به عنوان یک درمان نگهدارنده برای اعتیاد به مواد مخدری مانند تریاک، هروئین و مرفین و گاهی نیز برای تسکین دردهای شدید استفاده می‌شود.
این ماده مانند مورفین و هروئین بر گیرنده‌های اوپیوئیدی تأثیر می‌گذارد و از میزان شدت درد و خماری مصرف کننده کم می‌کند. مدت زمان اثر آن ابتدا تقریباً بین ۴ تا ۷ ساعت بوده که البته این مدت با توجه به میزان متابولیسم فرد، در مصارف بلند مدت به ۲۴ تا ۴۸ ساعت هم می‌رسد.
هرچند که از این ماده به عنوان داروی ترک اعتیاد و کاهش دردهای شدید استفاده می‌شود، اما مصرف آن خود می‌تواند باعث وابستگی شدید و اعتیاد شود.
عوارض مصرف متادون
مصرف بیش از اندازه قرص متادون می‌تواند باعث اعتیاد به متادون شود. متادون به شدت وابستگی فیزیکی و ذهنی برای شخص به وجود آورده و او تنها نوع اعتیاد خود را از دیگر مواد به متادون تغییر می‌دهد.
اما مصرف متادون عوارض فراوان دیگری هم دارد که یکی از مهم‌ترین آن تخریب اعضای داخلی بدن و مرگ ناگهانی فرد است! اعتیاد به متادون به شدت می‌تواند روی کبد تأثیر گذاشته و باعث آسیب‌های جبران‌ناپذیری شود. همچنین مصرف این قرص باعث بالا رفتن آنزیم‌های کبد و در نتیجه ایجاد سرطان کبد می‌شود.
از جمله عوارض قرص متادون می‌توان به مواردی مانند خشکی دهان، حالت ضعف، خواب آلودگی، منگی، اختلال دریچه پروستات و تأخیر در روند ادرار طبیعی، یبوست و یا نوسان تنفسی اشاره کرد.
به طور کلی متادون عوارض کوتاه و بلند مدت فراوانی دارد، از دیگر عوارض مصرف متادون می‌توان به نداشتن تمرکز، سردرگمی، افسردگی، توهم، عدم تعادل در راه رفتن، رعشه، پرش عضلات، ضعف عضلانی و حساسیت آنافیلاکسی که نوعی مسمومیت خونی است اشاره کرد.
عوارض قرص متادون برای مردان
به طور کلی می‌توان گفت، عوارض قرص متادون برای مردان بیشتر به صورت ایجاد اختلالات جنسی در مردان است. مصرف این داروی مخدر به تدریج باعث بروز اختلال در نعوظ مردان و کاهش میل جنسی آنها خواهد شد.
در واقع مطالعات نشان می‌دهد که بین اختلال سوء مصرف مواد مخدر و اختلال جنسی ارتباط معناداری وجود دارد. به خصوص مصرف هروئین و داروهای آگونیست مواد مخدر مانند متادون که برای درمان اعتیاد به هروئین به کار برده می‌شود، باعث ایجاد اختلال نعوظ و کاهش میل جنسی به خصوص در مردان می‌شود.
عوارض و تأثیر متادون به دو گروه عوارض عمومی و عوارض جنسیتی تقسیم می‌شوند. عوارض عمومی دارو عوارضی هستند که صرفه نظر از جنسیت در افراد مختلف رخ می‌دهد. در ادامه به برخی از عوارض قرص متادون برای مردان می‌پردازیم.
عوارض عمومی قرص متادون برای مردان
عوارض قرص متادون برای مردان بر اساس مقاومت فردی بدن یا دوز مصرفی می‌تواند در هر فرد متفاوت باشد. متادون می‌تواند اثرات مستقیم و غیرمستقیم روی کلیه داشته باشد.
این اثرات می‌تواند منجر به رابدومیولیز که باعث آسیب حاد به کلیه می‌شود، لیپیدوز و آمیلوئیدوز کلیه، تغییرات حجمی، رشد کلیه در دوران بارداری و رد پیوند کلیه شود.
همچنین شواهد نشان می‌دهد که درمان با متادون ممکن است عملکرد کبد را بدون توجه به وضعیت بیماری زمینه‌ای کبد بدتر کند.
- یبوست
- توهم داشتن
- سردرد خفیف
- تهوع یا استفراغ
- خشکی چشم، دهان و بینی
- خواب آلودگی، خستگی و سرگیجه
- تغییر در خلق و خو یا احساس گیجی
- احساس سرما یا عرق کردن بیشتر از حد معمول
عوارض دیگری هم هستند که اگر چه در افراد کمتری رخ می‌دهد، اما خطرناک بوده و باید جدی گرفته شوند. در صورت مشاهده‌ی این علائم و تأثیر این قرص بر روی اسپرم فوراً با پزشک تماس بگیرید.:
- مشکلات تنفسی، نفس کم عمق یا تنگی نفس
- ضربان قلب نامنظم سریع‌تر یا کندتر از حد معمول
- از دست دادن موقت بینایی یا سردرد ضربان‌دار دائمی که در زمان سرفه یا زور زدن بدتر می‌شود (افزایش فشار روی مغز)
همچنین در صورت مصرف قرص متادون، در موارد نادر واکنش‌های آلرژیکی خطرناک نیز رخ می‌دهد که به شرح زیر است:
- خس خس
- گرفتگی در قفسه سینه یا گلو
- مشکل در تنفس یا صحبت کردن
- تورم در دهان، صورت، لب، زبان یا گلو
- بثورات پوستی شامل خارش، قرمزی، متورم، تاول یا لایه شدن پوست
- افزایش وزن
مصرف متادون می‌تواند باعث افزایش وزن شده و افزایش وزن از عوارض اصلی این ماده است. چرا که این شبه مخدر می‌تواند باعث ایجاد تغییرات هورمونی شده که از مهم‌ترین پیامد آن افزایش اشتها و در نتیجه افزایش وزن خواهد بود.
- بی‌خوابی
همچنین از دیگر عوارض متادون این است که می‌تواند باعث ایجاد اختلال خواب و بی‌خوابی در افراد شود. در حقیقت بیشتر کسانی که متادون مصرف می‌کنند، این عارضه را تجربه می‌کنند.
بی‌خوابی برای مردان می‌تواند از لحاظ سلامت روح و روان مشکل ساز باشد، چرا که مردان برای حفظ سلامتی جسمی و روانی، نیاز به خواب کافی دارند.
علاوه بر این، ممکن است بی‌خوابی باعث کاهش تمرکز و کارایی افراد شده که می‌تواند در مواردی مانند کار، تحصیل و روابط اجتماعی مشکلاتی ایجاد کند.
- افزایش خطر ابتلا به عفونت‌ها
استفاده از متادون می‌تواند سیستم ایمنی مصرف کننده را ضعیف کرده و به همین دلیل خطر ابتلا به انواع عفونت‌ها افزایش پیدا می‌کند. با ضعیف شدن سیستم ایمنی، بدن نسبت به عفونت‌ها بی دفاع شده و باعث گسترش عفونت‌ها در بدن افراد می‌گردد. این عوارض برای مردانی که قبلاً دچار عفونت‌های مربوط به مواد مخدر بوده‌اند، مشکل‌ساز خواهد بود.
- افسردگی
به طور کلی مواد مخدر می‌توانند باعث ایجاد اختلالات روانی در افراد شوند. یکی از مهم‌ترین عوارضی که مواد مخدری مانند متادون ایجاد می‌کنند افسردگی است.
بعضی مواقع این دارو می‌تواند باعث کاهش نوروترانسمیترهای مغزی شده و افسردگی‌های مزمن و شدید برای مردان ایجاد کند. این عارضه برای مردانی که قبلاً از انواع افسردگی رنج می‌برده‌اند، مشکل‌ساز خواهد بود.
- اضطراب
ممکن است یکی دیگر از عوارض مصرف متادون ابتلا به اضطراب باشد. بعضی از افراد در طول مصرف متادون، حس اضطراب را تجربه می‌کنند. این مشکل برای مردانی که در معرض فشارهای روزمره بوده و دنبال رفع اضطراب خود هستند، مشکل ساز خواهد بود.
چرا که به طور کلی، بر اثر مصرف متادون افرادی که دچار اختلالات اضطرابی هستند، عارضه اضطراب در آنها تشدید شده و باعث بروز مشکلات مختلفی می‌شود.
- کاهش اشتها
از دیگر عوارض قرص متادون برای مردان به طور عمومی کاهش اشتها است. این مشکل برای مردانی که می‌خواهند سلامتی و وزن مناسب خود را حفظ کنند، مشکل ساز خواهد بود. از طرفی کاهش اشتها باعث کاهش مصرف غذای سالم و مواد مغذی می‌شود که می‌تواند برای بدن مشکل ساز باشد.
- تغییرات خلقی و روانی
سوء مصرف متادون در موارد بسیاری، باعث ایجاد حالاتی مانند هیجان، غضب و خشم می‌شود. این مشکلات برای مردانی که در محیط کاری یا خانوادگی با دیگران ارتباط دارند، مشکل ساز خواهد بود.
- مشکلات قلبی و عروقی
ابتلا به مشکلات قلبی و عروقی از دیگر عوارض مهم مصرف این داروی شبه مخدر است. متادون باعث افزایش ضربان قلب شده و این امر ممکن است باعث بروز مشکلات قلب مانند آریتمی قلبی شود.
افزایش فشار خون و تنگی نفس نیز از دیگر عوارض این دارو است که می‌تواند برای مردانی که در گروه خطر قلبی قرار دارند، مشکل ساز شود.
عوارض جنسیتی قرص متادون برای مردان
به دلیل خصوصیات‌های جنسی متفاوت و سطح هورمون‌های جنسی، عوارض قرص متادون برای مردان می‌تواند با زنان متفاوت باشد. این عوارض شامل موارد زیر است:
- عوارض قرص متادون بر عملکرد جنسی مردان
اختلال جنسی یکی از مشکلات شایع در میان مصرف کنندگان متادون است. تاکنون به جز چند مطالعه در زمینه اختلال جنسی در بیماران تحت درمان با قرص متادون، تحقیقات زیادی در ایران و کشورهای دیگر انجام نشده است.
اما مطالعات پژوهشی در کشورهای دیگر نشان می‌دهد که بیش از ۸۷ درصد زنان و ۸۵ درصد مردانی که درمان جایگزینی با متادون را انتخاب می‌کنند، مشکل جنسی را گزارش داده‌اند. البته که واضح است بسیاری از بیماران دچار اختلال جنسی این مشکل را به پزشک معالج خود اطلاع نمی‌دهند.
- عوارض قرص متادون بر اسپرم
یکی از مهم‌ترین عوارض قرص متادون برای مردان، عوارض آن بر اسپرم مردان و تأثیر مخربی است که بر آن می‌گذارد. مصرف این دارو حتی در دوز‌های توصیه شده می‌تواند باعث کاهش سطح هورمون تستوسترون در بدن آنها شود.
کاهش این هورمون مردانه باعث می‌شود، تولید اسپرم افت شدیدی پیدا کرده و علاوه بر این که حجم انزال را کاهش داده، تحرک اسپرم‌ها را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. این امر باعث کم شدن قدرت باروری مردان می‌شود.
همچنین این دارو به مقدار کم در مایع منی انسان دفع می‌شود و این امر موجب می‌شود در طول رابطه جنسی متادون از مرد به زن منتقل می‌شود.
- عوارض قرص متادون بر بیضه
از دیگر عوارض قرص متادون برای مردان می‌توان به تأثیر آن بر روی بیضه‌ی مردان اشاره کرد. به دلیل اینکه با مصرف متادون رشد تستوسترون روند کاهشی دارد، با گذشت زمان باعث بروز هیپوگنادیسم مردانه می‌شود.
در صورتی که بیضه‌ها تستوسترون کمتری تولید کنند، بالطبع کوچک‌تر شده و بنابراین مرد در مسیر ناباروری یا باروری دشوار قرار می‌گیرد.
همچنین اگر نوجوانان از این قرص استفاده کنند، در رشد بیضه و آلت دچار مشکل می‌شوند و به اندازه‌ی کافی بزرگ نخواهند شد که مشکلات دیگری مانند اختلالات نعوظ یا عدم ارضای شریک جنسی را به همراه دارند.
- عوارض قرص متادون بر ریش و موی بدن مردان
علاوه بر این افت تستوسترون که از عوارض قرص متادون برای مردان است، باعث اختلال در رشد ریش و سبیل یا موهای بدن مردانه مانند موی سینه یا دست و پا می‌شود. در این حالت موها کم پشت شده یا در بعضی نقاط حتی کچلی رخ می‌دهد.
- بروز صفات زنانه
در ادامه باید گفت با کاهش تستوسترون صفات زنانه در مردان بروز پیدا می‌کند که از جمله‌ی آنها می‌توان به بزرگ شدن سینه‌ها یا سینه‌های شل و زنانه در مردان اشاره کرد.
توده‌های عضلانی در سراسر بدن افت پیدا کرده و مرد اندام ظریف‌تری پیدا می‌کند. علاوه بر آن تراکم توده‌ی استخوانی نیز کم شده که باعث می‌شود قدرت بدنی مرد کاهش پیدا کرده و نتواند کارهای سنگین انجام دهد.
مردی که دچار کاهش سطح تستوسترون شده، دچار خستگی مفرط می‌شود. گر گرفتگی را تجربه می‌کند، نمی‌تواند تمرکز کند و میل جنسی خود را نیز از دست می‌دهد.
تأثیر متادون در روابط جنسی چیست؟
بر اساس پژوهشی بعد از ۶ ماه مصرف متادون ارگاسم و رسیدن به اوج لذت جنسی به طور قابل توجهی کاهش داشته و به صورت کلی میل و تمایل جنسی (sexual desire) این افراد هم دستخوش تغییر می‌شود. در نهایت روی میزان رضایت آنها از روابطشان نیز تأثیر می‌گذارد.
البته بعد از دوره درمانی و ترک مصرف متادون، رضایت این افراد از روابط جنسی‌شان دوباره به اوج برگشته و از میانگین ۹.۰۸ به ۹.۸۸ افزایش دارد.
متادون در دوران مصرف بر سیستم ترشح هورمون‌های جنسی تأثیرات منفی گذاشته که باعث تطبیق بدن با سیستم اندوکرین و نئواندوکرین شده و در نهایت میزان رضایت فرد از روابطش را کاهش داده و سیستم ارگاسم را مختل می‌کند.
بر اساس این پژوهش و دیگر پژوهش‌های مشابه، تفاوت فاحشی در رسیدن به ارگاسم و اوج لذت جنسی قبل و بعد از مصرف متادون به چشم می‌خورد و در واقع افراد ارگاسم بهتر و باکیفیت‌تری را قبل از مصرف متادون تجربه می‌کردند.
بر اساس یک تحقیقات دیگر در این باره، از میان ۱۰۱ بیمار ۶۰% از افراد جامعه آماری بعد از مصرف متادون در رسیدن به اوج لذت جنسی دچار مشکل شدند که شاید این مسئله را بتوان همان اختلال در رضایت و تمایلات جنسی دنبال کرد.
به طور کلی، کاهش تمایلات جنسی، اختلال در برقراری روابط جنسی، اختلال در رسیدن به ارگاسم را می‌توانیم از اصلی‌ترین عوارض مصرف متادون در میان مردان معرفی کنیم.
